Alkenler 4 şekilde elde edilir; alkollerden su ayrılması, alkin halojenürlerden hidrojen halojenür ayrılması, alkinlere hidrojen katılması ve dihalojenürlerden halojen çekilmesi.
Alkollerden Su Ayrılması (Dehidratasyon)
Alkil grubuna -OH iyonunun bağlanması sonucu oluşan bileşiklere alkol denir. Asidik ortamda bir alkol molekülünden bir su molekülü ayrılmasıyla alken oluşmaktadır. Tepkimelerde genellikle sülfürik asit (H2SO4) kullanılır.
Bu tepkimeler ayrılma (eliminasyon) tepkimeleri olarak bilinir ve “zaitsev” kuralına göre gerçekleşmektedir. Peki nedir bu Zaitsev kuralı? Basit olarak anlatmak istersek; en kararlı alkeni verecek şekilde gerçekleşen eliminasyon tepkimeleridir. Zaitsev kuralına göre eliminasyon tepkimelerinde bileşikten hidroksil ayrılırken bu grubun bağlı olduğu karbon atomuna komşu olan karbon atomlarından hidrojeni az olandan da hidrojen atomu ayrılmaktadır.
Alkil Halojenürlerden Hidrojen Halojenür Ayrılması (Dehidrohalojenasyon)
Alkil halojenürler, potasyum hidroksitin (KOH) alkoldeki çözeltisi ile reaksiyona sokulursa alken elde edilebilmektedir. Bu olaraya “dehidrohalojenasyon” denilmektedir.
Alkinlere Hidrojen Katılması
Alkinlere Lindlar katalizörü kullanılarak Hidrojen katılırsa “alken” elde edilir.
Dihalojenürlerden Halojen Çekilmesi
Komşu alkil halojenürlerin çinko tozu katalizörlüğünde ısıtılmasından alkenler elde edilir.
Örnek:
