Türkler; XIV-XVI. yüzyıllarda Anadolu ve İran coğrafyasında Akkoyunlular, Karakoyunlular ve Safeviler gibi devletler kurmuştur. Bu devletler arasında Anadolu ve İran’da hakimiyet kurmak için mücadeleler yaşanmıştır. Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan, 1469’da Karakoyunlu Devleti’ne son vermiştir. Fatih Sultan Mehmet, 1473 Otlukbeli Savaşı ile Akkoyunlulara büyük bir darbe vurmuştur. 1514’te Safevi hükümdarı Şah İsmail ise iktidar kavgalarından faydalanarak Akkoyunlu Devleti’ne son vermiştir.
En sonunda ise Anadolu ve İran coğrafyasına hakimiyet mücadelesinde Osmanlı Devleti ile Safeviler karşı karşıya gelmiştir. XVI. yüzyılın başında Anadolu’daki bazı Türkmen aşiretleri Şah İsmail’in Anadolu’daki politikaları nedeniyle Şah Kulu isyanı meydana gelmiştir. Sivas yakınlarında yapılan savaşta Osmanlı kuvvetleri Şah Kulu’yu ortadan kaldırmıştır.
I. Selim Dönemi (1512-1520) ve Safevilerle İlişkiler
1512 ‘de I. Selim babası II. Bayezit’i tahttan indirerek yerine padişah olmuştur. Tahtta hak iddia edebilecek kardeşleri Ahmet ve Korkut’u da bertaraf edip, iktidarını sağlamlaştırmıştır. Daha sonra Osmanlı Devleti için büyük bir tehdit olan Safevi tehlikesini ortadan kaldırmak için çalışmalara başlamıştır.
Osmanlı Devleti ile İran arasındaki ilk savaş Çaldıran Savaşı I. Selim döneminde olmuştur. Savaşın nedeni Şah İsmail’in Şiilik politikası gibi görünse de asıl nedeni İpek Yolu’na egemen olma mücadelesidir. Çaldıran Savaşı Osmanlı ’nın galibiyeti ile sonuçlanmıştır. Çaldıran Savaşı sonucunda Doğu Anadolu, Mardin ve Diyarbakır’da Safevi egemenliği son bulmuş; Osmanlı egemenliği güçlenmiştir. Doğu Anadolu tamamen Osmanlı topraklarına katılmış, Osmanlılar Tebriz-Halep ve Tebriz-Bursa İpek Yolu’nun kontrolünü ele geçirmiştir.
Bu savaştan sonra Osmanlı’ya destek olmayan, Şah İsmail ve Memlüklerle iş birliği içerisinde olan Dulkadiroğulları ile Turnadağ Savaşı (1515) yapılmıştır. Bu savaş sonucunda Güney Doğu Anadolu’da Dulkadiroğlu Beyliği ortadan kaldırılmış, Maraş ve dolayları ele geçirilmiştir. Böylece Anadolu Türk birliği Ramazanoğluları dışında sağlanmıştır.
Mısır Seferi
Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde Memluklularla bozulan ilişkiler, II. Bayezit Dönemi’nde çatışmaya dönüşmüştür. İslam dünyasının liderliğini ele geçirmek, Safevi-Memlük ittifakını önlemek, Baharat Yolu’nun denetimini ele geçirmek, Afrika kıtasını fethetmek, Memlüklülerin Anadolu beylikleri üzerinde hak iddia etmesi gibi nedenlerle I. Selim, Mısır seferine çıkmıştır.
🚀DETAY BİLGİ: Mısır seferi, Osmanlılar için ekonomik, siyasi ve dini önem taşımaktadır.
Mercidabık Savaşı (1516)
Osmanlı ile Memlük orduları savaşmışlar ve savaşı Osmanlı Devleti kazanmıştır. Suriye, Lübnan ve Filistin’de hakimiyet sağlanmıştır. Abbasi Halifesi Mütevekkil, Osmanlılara esir düşmüştür.
Ridaniye Savaşı (1517)
Mercidabık savaşının kazanılması üzerine Memlük Devleti ile olan ilişkiler daha da gerginleşti. Mısır’ın kargaşa içinde olması, halk ve bazı devlet adamlarının Yavuz’u çağırmaları, Mısır’ın önemi ve daha önceki sebeplerinin devamı, Türk-İslam birliğini gerçekleştirme düşüncesi, Portekizli korsanların Müslümanlara zarar vermesi ve Tomanbay’ın davranışları sonucunda Ridaniye Savaşı (1517) yapılmıştır. Savaşı Osmanlı kazanmıştır.
Bu savaşın sonucunda Memlük devleti yıkılmıştır. Suriye, Filistin, Irak, Hicaz ile Mısır Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ridaniye’den sonra Osmanlı Devleti için güneyde herhangi bir siyasi tehlike de kalmamıştır.
Venedikliler, Kıbrıs Adası için Memluklulara ödediği vergiyi Osmanlı Devleti’ne vermeyi kabul etmiştir. Osmanlılar, Hint ve Akdeniz arasındaki ticaret yoluna da hakim olmuştur. Mısır seferi sonunda Baharat yolu kontrolü sağlanmıştır. Halifelik Osmanlı devletine geçmiştir. Kutsal emanetler İstanbul’a getirilmiştir.
