Sözcükte Yapı: Kök

📅 15 Mart 2021|01 Ekim 2022
Güncel
Sözcükte Yapı: Kök

Konu Özeti

Bir kelimenin yapıtaşı köktür. Kökler birden fazla türü bulunmaktadır. Farklı kök türlerinin farklı özellikleri mevcuttur. Sözcükte yapıda en önemli husus kelimenin kökünü bulabilmektir.

Bu konuda
  • Kök türlerini ve özelliklerini
öğreneceksiniz.

Kök, en küçük anlamlı yapıdır. Bir kelimenin ek almamış en küçük birimidir. Ayrıca isim kökü, fiil kökü, sesteş kök ve ortak kök olmak üzere 4 alt başlıkta incelenir.

Örnekler:

  • çıkıntı = çık (kök)
  • yapmacık = yap (kök)
  • sakinleşmelisin = sakin (kök)
  • bakışma = bak (kök)

İsim Kökü

Varlıkları, duyguları, düşünceleri tanımlayan köklere isim kökü denir. İsim kökleri “-mek/ -mak” mastar eki aldıklarında anlamsız olurlar. Kelimelerin cümle içindeki anlamlarına dikkat etmeliyiz.

Reklam

Örnekler:

  • Kitaplıktakileri çekmeceden aldın.
    • Kitap – mak
  • Pastaneden bana poğaça alır mısın?
    • Pasta – mak
  • Acilen bir gözlükçüye gitmeliyim.
    • Göz – mak
  • Videolarda kanlı kıyafetler var.
    • Kan – mak (Kan kelimesi hem isim hem de fiil kökü olarak kullanılabilir ancak cümledeki anlamından isim kökü olduğunu anlıyoruz.)

NOT: Yansıma kelimeler de isim köküdür.

  • Mutfaktaki camlar çatladı.
    • çat – mak (Yansıma kelimedir, isim köküdür.)
  • Dalları taşırken birkaçından çıtırtı sesi geldi.
    • çıt – mak (Yansıma kelimedir, isim köküdür.)

Fiil Kökü

Bir kelimenin anlam taşıyan en küçük birimi bir eylem, hareket veya iş bildiriyorsa fiil köküdür. Fiil kökleri “-mek/ -mak” mastar eki aldıklarında anlamlı olurlar. Kelimelerin cümle içindeki anlamlarına dikkat etmeliyiz.

Örnekler:

  • Şuan gerçekten de gördüklerime inanamıyorum.
    • Gör – mek
  • Süt uzun süre yüksek ateşte durduğu için taştı.
    • Taş – mak
  • Şömineye atmak için dalları biraz kırmalısın.
    • Kır – mak
  • Bugünkü toplantımız gerçekten de çok verimli geçti.
    • Ver – mek

Sesteş Kök

Sesteş kökler, yazılışları aynı olan ancak anlamları farklı olan köklerdir. İki kök arasında anlam ilişkisi bulunmaz.

Reklam

Örnekler:

  • Geçen yaz bu konular hakkında bolca yazıyı araştırdım.
    • “yaz” kelimesi hem mevsim hem de “yaz – mak” fiili olarak kullanılabilir bu yüzden sesteş bir köktür.
  • Bahçeden kopardığım gülü görünce bana güldü.
    • “gül” kelimesi hem çiçek hem de “gül – mek” fiili olarak kullanılabilir bu yüzden sesteş bir köktür.

Ortak Kök

Ortak kökler hem isim hem de fiil olarak kullanılabilir ve sesteş kökten farkı kökler arasında anlam ilişkisi bulunmasıdır.

Örnekler:

  • Yeni yaptığım tatlıların şekeri biraz fazla dediler.
    • “tat” kelimesi hem “tat, lezzet” hem de “tadına bakmak” olarak isim ve fiil olarak kullanılabilen ortak bir köktür.
  • Dün kırtasiyeden kardeşime boyama kitabı aldım.
    • “boya” kelimesi hem “bir renk olarak boya” hem de “boya yapmak” olarak isim ve fiil olarak kullanılabilen ortak bir köktür.
Benzer İçerikler
Fiilde Çatı
Güncel
Edebiyat

Fiilde Çatı

İçeriğe Git>
Sözcükte Yapı: Gövde
Güncel
Edebiyat

Sözcükte Yapı: Gövde

İçeriğe Git>
Tamlamalar: İsim ve Sıfat Tamlamaları
Güncel
Edebiyat

Tamlamalar: İsim ve Sıfat Tamlamaları

İçeriğe Git>
Fiil (Eylem) Nedir?
Güncel
Edebiyat

Fiil (Eylem) Nedir?

İçeriğe Git>
Sözcükte Yapı: Ek
Güncel
Edebiyat

Sözcükte Yapı: Ek

İçeriğe Git>
Fiilimsi (Eylemsi) Nedir?
Güncel
Edebiyat

Fiilimsi (Eylemsi) Nedir?

İçeriğe Git>
Copyright © 2023 Bikifi
Star Logo
tiktok Logo
Pinterest Logo
Instagram Logo
Twitter Logo