Cümlelerin okunabilirliğini arttırmak, ifadeleri ayırmak, kelimelerin vurgularını ayarlanmak için noktalama işaretlerinden yararlanırız.
Nokta işareti; cümlelerin sonuna, kısaltmaların sonuna, sıra ifade eden sayıların sonuna, madde bildiren sayı veya sembollerden sonra, tarihlerin yazılışında, saatlerin gösteriminde, matematikte çarpma işareti, kitapların künyelerinin sonunda ve genel ağ adreslerinde kullanılır.
Virgül aynı görevli kelimeler sıralamak için kullanılır.
Sıralı cümlelerin arasına virgül koyulur.
Yüklemden uzakta bulunan özneyi belirtmek için özneden sonra virgül kullanılır.
Cümlelerin arasında bulunan ara sözleri veya ara cümleleri virgülle ayırabiliriz.
Hitaplarda, tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinde ve konuşma çizgisinden önce virgül kullanılır.
Virgül; bağlaçlardan önce veya sonra, tekrarlı bağlaçlar arasına, ikilemelerin arasına, şart ekinden (-sa/-se) sonra, bağlaç görevindeki “da/de” ifadesinden sonra ve zarf fiil eklerinden “-ip/ -ince/-arak/-ken/-dikçe…” sonra kullanılmaz.
Noktalı virgül bir cümledeki farklı türdeki kelime veya kelime gruplarını ayırmak için kullanılır.
Cümledeki ögelerin arasında virgül bulunuyorsa virgül kullanılarak sıralı cümleler birbirinden ayrılır.
Bir cümlede ikiden fazla aynı görevde öge bulunuyorsa özneden sonra noktalı virgül işareti kullanılabilir.
Bir cümlede örnek vermek veya açıklama yapmak için cümlenin sonuna iki nokta konur.
Diyaloglarda konuşma yapan kişiden sonra iki nokta kullanılır:
Genel ağ adreslerinde ve matematikte de iki nokta kullanılır.
Bir kişiden veya metinden alıntı yaparken iki nokta kullanılır.
Üç nokta tamamlanmamış cümlelerde, okuyucunun hayal gücüne bırakın metinlerde ve argo, küfür içeren kelimelerinde kullanılır.
Diyaloglarda eksik kalan konuşmalarda üç nokta kullanılır.
Üç nokta ünlemlerden ve pekiştirmelerden sonra kullanılır. Ancak cümlede ünlem veya soru işareti varsa üç yerine iki nokta koyulması yeterlidir.
Soru eki bulunan veya soru bildiren ifadelerin bulunduğu cümlelerde soru işareti kullanılır.
Kesin olarak bilinmeyen tarihlerde, yer isimlerinde soru işareti kullanılır.
Ünlemler: hitaplardan, seslenmelerden; coşku, sevinç, korku vb. duyguları ifade eden kelimelerden sonra veya cümlelerin sonuna konur.
Bir cümlede alay veya küçümseme bildiren ifadeler varsa ünlem kullanılır.
Tırnak işaretleri: bir kişiden veya bir metinden alınan cümlelerde, kitap, yazar, eser isimlerinde ve özellikle belirtilmek istenen ifadelerde kullanılır.
Kesme işareti: özel isimlerden sonra gelen yapım eki ve çokluk (-lar/-ler) eki haricindeki eklerde, özel isimlerden sonra gelen saygı ifadelerinde, kısaltmalara gelen eklerde, sayılara gelen eklerde kullanılır.
NOT: Özel isimlere gelen yapım ekleri ve çokluk eki ayrılmaz. Özel isimlere yapım ekleri ve çokluk ekinden sonra gelen ekler de ayrılmaz.
Bazı seslerin söylenişini göstermek amacıyla kesme işareti kullanılır.
Yay ayraç işareti: cümlede bazı alakalı olmayan ifadeleri yazmak için, yabancı kelimelerin Türkçe okunuşları için, eserlerin kimin eseri olduğunu belirtmek için, bir kelimenin eş anlamlısını belirtmek için, tiyatro veya sinema metinlerinde eylemleri, hareketleri belirtmek için kullanılır.
İşim gücüm budur benim,
Gökyüzünü boyarım her sabah(ORHAN VELİ KANIK)
Alay, küçümseme ifadelerinde ünlem ile birlikte, tarihi bilinmeyen ifadelerde soru işareti ile birlikte yay ayraç kullanılır.
Kısa çizgi: satıra sığmayan kelimeleri ayırmak için, ara söz veya cümlelerin başına ve sonuna, kelimelerdeki ekleri, kökleri, ögeleri, heceleri belirtmek için, sıcaklık birimlerinde ve matematikte kullanılır.
Bu okulda tanıdık kim-
seyi görmedim
Kısa çizgi “arasında, -den, -a” gibi ek anlamlarında kullanılır.
Konuşma çizgisi de denilen uzun çizgi tiyatrodaki konuşmalarda, günlük diyaloglarda kullanılır.
Diyalog örneği:
Sokağın köşesinde gördüğü adama:
—Bu civarda otel var mı?
Tiyatro metni örneği:
Patron — Bu saatte daha yeni mi geliyorsun ofise?
Memur — Gerçekten işe geç kalmak için haklı sebeplerim var. Sadece beni dinleyin.
Eğik çizgi: şiirlerin dizelerini yan yana yazmak, adreslerde, tarihlerde, genel ağ adreslerinde ve matematikte kullanılır.
Yayınlanan Son 3 Yazı
Güncellenen Son 7 Yazı