Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı

Atıklar

Herhangi bir faaliyet sonucu çevreye atılan veya bırakılan zararlı maddelere atık denir. Sanayi Devrimi ile birlikte nüfus artışı, yaşam standartların gelişmesi, şehirleşme, tüketim malzemelerinin artması gibi nedenlerle atık maddeler de artmaktadır. Günümüzde doğaya bırakılan atıklar, miktar ve zararlı içerikleri nedeniyle ekolojik dengeyi bozarak çevre sorunlarına neden olmaktadır.

Atıklar genel olarak katı, sıvı ve gaz atıklar şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Katı Atıklar

Katı atık; kullanılma süresi dolan ve bulunduğumuz ortamdan uzaklaştırılması gerekilen her türlü katı malzemedir. Katı atıklar, birçok faaliyet sonucu ortaya çıkmakta ve genel anlamda çöp olarak
nitelendirilmektedir.

Bu atıklar; oluştukları yere göre gruplandırıldığında evsel, endüstriyel, tehlikeli, özel, tıbbi ve tarımsal atıklar ile bahçe, inşaat ve moloz atıkları şeklinde alt sınıflara ayrılmaktadır. Katı atıkların çevreye etkileri biyolojik, kimyasal ve fiziksel olabilmektedir. Veba, kolera, dizanteri, kuduz gibi hastalıklar biyolojik etkilerine örnekken çöp alanlarında oluşan sızıntı sular ve gazlar kimyasal ve biyolojik olumsuzlara yol açar ve insanlara fiziksel zarar verebilir.

Katı atıkların çevreye ve insan sağlığına yönelik zararlarını önlemek için bu atıklar toplanmalı, taşınmalı,
uzaklaştırılmalı, ayıklanmalı ve imha edilmelidir.

Sıvı Atıklar

Sıvı atık; kanalizasyon atıklarına denilmektedir. Fakat sıvı atıkların büyük bölümünü atık sular oluşturmaktadır. Atık sular; evsel, endüstriyel, zirai vb. kullanımlar sonucu kirlenmektedir. Endüstri kuruluşları, ticari binalar, konutlar, kentsel bölgeler, hastaneler, tarımsal alanlar sıvı atıkların en önemli kaynaklarıdır.

⭐ Sıvı atıkların oluşturduğu kirlilikler ve etkileri;

Fiziksel Kirlilik= Suyun sıcaklık, tat, koku vb. özelliklerini değiştirir. Çevreye bırakılan yüksek sıcaklıktaki fabrika suları karıştıkları nehirlerin sıcaklığını artırır. Yüksek sıcaklıktaki suyun oksijen miktarı azalır.
Kimyasal Kirlilik= Kurşun, civa gibi ağır metaller suda birikir. Organik ve inorganik maddeler suda birikir.
Biyolojik Kirlilik= Organik atıkların etkisi ile su kaynaklarında üreyen algler, küfler ve bakteriler oluşur. Oksijeni tüketir.

Atık sular, çevreyi kirletmeyecek şekilde arıtılmalıdır. Son yıllarda geliştirilen atık su arıtma yöntemleriyle arıtılan sular, çevrenin sulanması ve sanayide kullanılmaktadır.

Gaz Atıklar

Gaz atıklar; sanayi tesisleri, konutlar, taşıtlar, çöp depolama alanları, fosil yakıt kullanımı ile
yangınlardan kaynaklanmaktadır. Hava, su ve toprak kirliliğini beraberinde getiren gaz atıklar, bazen
sera etkisi ile küresel iklim değişikliğine, asit yağmurlarına ve ozon tabakasının seyrelmesine neden olmaktadır.

Gaz atıkları insanlarda çeşitli sağlık problemlerini meydana getirir. Yalnızca insan üzerinde değil tüm canlılara zarar vermektedir.

Atıklardan Korunma Yöntemleri

Atıklar neden oldukları görüntü kirliliğinin yanında ekolojik döngünün bozulmasına da neden olurlar.

⭐ Atıklardan korunmak için alınabilecek tedbirler;

Atıkların insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan doğaya bırakılması engellenmelidir.
Atıkların taşınması kontrol edilmelidir.
Atıkların en aza indirilmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
Atıklar üretim alanlarına yakın yerlerde zararsız hâle getirilmelidir.
Atıkların zararsız hâle getirilmesi için gerekli tesisler kurulmalıdır.
Havayı kirleten yakıtlar yerine alternatif kaynaklar kullanılmalı ve fabrika bacalarına filtre takılmalıdır.
Atık sular doğaya bırakılmadan arıtılmalıdır.

Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı

Doğal kaynaklar sınırsız değildir ve tükenebilir durumdadır. Bu nedenle hayat standartlarını yükseltme çabaları ve ortaya çıkan enerji krizi ile bu gerçeği gören gelişmiş ülkeler, atıkların tekrar kazanılması için yöntemler geliştirmişlerdir. Örneğin; Avrupa Birliği üye ülkelere atıkların kazanılması şartı getirmiştir.

Atıkların birtakım işlemlerden geçirildikten sonra ikinci bir ham madde özelliği kazanmasına geri dönüşüm denilmektedir. Geri dönüşüm faaliyetlerindeki amaç; kaynakların gereksiz kullanılmasını engellemek ve çöp miktarını azaltmaktır. Gerçekten de geri dönüşüm sayesinde doğadaki kaynaklar korunmakta, enerji tasarrufu sağlanmakta, atık miktarı azalmakta, çöp alanlarının ömrü uzamakta ve ekonomiye katkı sağlanmaktadır.

⭐Geri dönüşebilen maddeler;

Metaller
Piller
Kağıt
Plastik
Cam
Yağlar
Akümülatörler
Araç lastikleri
Beton
Röntgen filmleri
Elektronik atıklar
Organik atıklar
Tekstil ürünleri
Ahşap ürünlerdir

Geri Dönüşüm Basamakları

Geri dönüşümün ilk basamağı; atıkların kaynağından ayrı ayrı toplanmasıdır. Böylece aynı tür atıkların
çöple karışarak kirlenmesi önlenerek bir yerde toplanması sağlanmaktadır.

Plastik ambalajlar; özellikle gıda, meşrubat, deterjan, kozmetik ürünler gibi evsel atıklar içerisinde yer
alan ambalajlardır. Plastik ambalaj atıkları eritilerek granül haline dönüştürülmektedir. Granüllerden
ikincil ürün imalatında ham madde olarak plastik torba, marley, pis su borusu, elyaf, dolgu malzemesi,
çerçeve ve sera örtüsü imalatı ile otomotiv sektöründe yeni ürünler elde edilmektedir.
Metal ambalajlar; günlük hayatta en çok kullanılan yağ, peynir, salça, meşrubat vb. ürünlere ait kutulardır. Metal ambalajların eritilerek geri dönüştürülmesi, enerji ve ham madde tüketiminde tasarruf sağlar.
Cam ambalajlar, en sağlıklı ve geri dönüşüm oranı en yüksek ambalaj çeşididir. Cam atıklar renklerine
göre ayrılarak cam tozu haline getirilir. Cam tozu; kum, kireç taşı ve soda külü ile karıştırıldıktan sonra
yüksek sıcaklıkta şekillendirilerek yeni ürünlere dönüştürülür.
Kağıt atıklar içerisinde yer alan gazete kağıtları, evsel atıkların önemli bir bölümünü oluşturmaktadır.
Kullanılmış kartonlar; masa, sandalye, dolap gibi mobilya üretiminin yanı sıra kağıt ham maddesi olarak
da kullanılmaktadır.

Geri dönüşümün ikinci basamağı; ayrı toplanan değerlendirilebilir atıkların uygun araçlarla geri dönüşüm
tesislerine taşınmasıdır.

Geri dönüşümün üçüncü basamağı ise bu atıkların geri dönüşüm tesislerinde işlenmesidir.

⭐ Kısaca geri dönüşüm basamakları;

Atıklar, meskenlerde (ev, okul, iş yeri) cam, metal, plastik ve kağıt şeklinde sınıflandırılarak biriktirilir.
Ayrı olarak biriktirilen bu atıklar, ayrı poşetlere konulmuş şekilde ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından toplanır.
Bu atıklar, geri dönüşüm tesislerinde cam, metal, plastik ve kağıt şeklinde sınıflandırılır ve üretim
alanlarında ham madde olarak kullanılır.
Elde edilen yeni ürünler, tekrar kullanıma sunulur.

⭐ Geri dönüşümün faydaları;