Ülkeler için en önemli kaynaklardan biri arazi varlığıdır. Arazi kullanım şekilleri çevre için büyük önem taşımaktadır. Çünkü plansız ve yanlış arazı kullanımları çevreye zarar vermektedir. Örneğin; bitki örtüsünün tahrip edilmesi toprak erozyonuna neden olarak toprağın verimini düşürmektedir. Bir diğer yandan tarım alanlarının yerleşme ve sanayi alanı olarak kullanılması, fay hatlarının bulunduğu yerlerde ve akarsu taşkın yataklarında yerleşmelerin kurulması çevre sorunlarını oluşturmaktadır. Bu nedenle arazilerin planlanarak kullanılması gerekmektedir.
Arazi planlaması; arazilerin jeolojik, jeomorfolojik, bitki örtüsü, su kaynakları, toprak vb. özelliklerinin dikkate alınarak kullanılmasına denir. Arazi potansiyeline uygun olmayan kullanım yanlış arazi kullanımı olarak nitelendirilmektedir. Yanlış arazi kullanımıyla toprağın verimi düşmekte ve arazide birtakım bozulmalar meydana gelmektedir. Örneğin Konya-Ereğli arasındaki eski göl tabanı arazisine ait mera alanları, 1950’li yıllardan itibaren büyük oranda tarıma açılmıştır. Azalan mera alanları aşırı otlatma nedeniyle büyük oranda tahrip olmuştur. Ayrıca turizm potansiyeli yüksek olan kıyılarda görülen plansız yapılaşma; orman tahribatına, tarım alanlarının amaç dışı kullanımına ve kıyıların kirlenmesine neden olmaktadır.
⭐ Arazi kullanımına yönelik planlamada dikkat edilmesi gerekenler;
- Çevre Sorunları
- Yerşekilleri Özelliği
- İklim Özellikleri
- Bitki Örtüsü
- Doğal Kaynaklar
- Jeolojik Yapı
- Su Kaynakları
- Yeraltı kaynakları
- Toprağın Özellikleri
- Tarihi Yapısı
⭐ Yanlış arazi kullanımına örnekler;
- Tarım alanlarının yerleşmeye açılması,
- Yerleşmeye elverişli olmayan alanların yerleşmeye açılması,
- Ormanların ve diğer bitki örtüsünün tahrip edilmesi,
- Aşırı ve erken otlatma,
- Yanlış tarım yöntemleri,
- Yolların verimli tarım alanlarından geçirilmesi,
- Çöplerin rastgele arazilere bırakılması,
- Akarsu kenarlarına setler yapılması
⭐ Yanlış arazi kullanımının sonuçları;
- Erozyonlar artar.
- Su verimi düşer.
- Toprakta tuzlanma artar.
- Orman yangınları artar.
- Tarım ürünlerinin verimi azalır.
- Sel ve taşkınlar görülür.
- Su kaynakları azalır.
- Su ihtiyacı artar.
- Doğal kaynak tahribatı artar.
- Biyoçeşitlilik azalır.
- Meralarda ot verimi azalır.
- Hastalıklar artar.
