Nem konusunda yer alan kavramlar öğrenciler arasında en çok karıştırılan konular arasındadır. Konunun soyut olması, kitapların konuyu ele alış biçimi kavramların öğrenimini zorlaştıran temel nedenlerdir. Atmosferde bulunan su buharının veya rutubetin diğer adına nem denir.
Mutlak Nem
1 m3 hava içindeki su buharının gram olarak ağırlığına mutlak nem denir ve m3/gr olarak ifade olunur. Bu değer atmosfer içindeki su buharı miktarını gösterir. Fakat pratikte mutlak nemin ölçülmesi zorluk gösterdiği için havadaki su buharı miktarı “buhar basıncı” olarak mm veya mb şeklinde ölçülüp belirlenmektedir.
Bağıl Nem
Bağıl nem, havanın nem içeriğini tanımlamak için kullanılmaktadır. Basitçe ifade etmek gerekirse bağıl nem; belirli bir sıcaklıkta havanın o andaki mevcut su buharı içeriği ile aynı havanın potansiyel su buharı kapasitesine oranıdır. Bağıl nem sıcaklıkla değişebilmektedir. Çünkü sıcak havanın tutabildiği su buharı kapasitesi ile soğuk havanın su buharı tutabilme kapasitesi birbirinden farklıdır.
Su buharı miktarı aynı kalsa da kapasite değiştiği için bağıl nem de değişmektedir. Örneğin; Sabahın erken saatlerinden başlayarak saat 05.00’te sıcaklık 5 C ’dir ve havanın bağıl nemi % 100’dür. Yani hava doymuştur ve herhangi bir ilâve su buharı tutamaz. Saat 10.00’da sıcaklık 13 C’ye yükselmiştir, bağıl nem % 50’ye düşmüştür, havadaki su buharı aynı kaldığı hâlde, saat 15.00’te, hava güneş tarafından ısıtılmış ve sıcaklık 26 C olmuştur. Bağıl nem % 20’ ye düşmüştür yani hava çok kurudur. Aynı miktarda su buharı havada mevcuttur fakat havanın kapasitesi su buharı tutmak için büyük ölçüde artmıştır. Akşam vakti hava sıcaklığı düştüğü için bağıl nem tekrar yükselir.
Yağmur ile Bağıl Nem Arasındaki İlişki
Bağıl nem miktarının %100’e ulaşması durumunda hava buhara doymuş durumdadır. Bu doymuşluk daha fazla su buharı alamayacağı anlamına gelir ve bu durumda havaya katılmaya çalışan su buharı yoğuşarak sıvı haline dönüşecektir, ortamda yeterli soğuklukta olduğu zaman yer yüzüne yağış olarak düşecektir. Yazın bağıl nem oranının %90-100 arasında olması sonucunda insan vücudunda terleme az olur bu sebepten dolayı vücut ısısı artar uzun süre bu duruma maruz kalan insanlarda hayati tehlikeler meydana gelebilmektedir.
Hissedilen Sıcaklık
Hissedilen Sıcaklık, termometrenin ölçtüğü fiziksek hava sıcaklığından farklı olarak, insan vücudunun hissettiği, algıladığı sıcaklıktır. Sıcak havalarda hava sıcaklığını daha da sıcak hissetmemizde yaptığımız etkinliklerin seviyesi, giysilerin ısı direnci, ortalama sıcaklık, bağıl hava hızı (rüzgar) ve çevre ile bağıl nem etkilidir.
Hissedilen sıcaklık, vücudun dış ortam sıcaklığı ile kendi sıcaklığı arasındaki farkı gidermek için girişeceği çabanın ölçüsü olduğundan herkes tarafından farklı hissedileceği unutulmamalıdır. Yaz aylarında bağıl nem oranı ne kadar fazla ise hissedilen sıcaklık değeri o denli fazla olmaktadır. Aynı şekilde kış aylarında ise bağıl nem oranı yükseldikçe hissedilen sıcaklık değeri artmaktadır. Kış aylarında halk arasında denildiği gibi yağış olduğu zaman havanın yumuşaması olayı buradan gelmektedir. Yağış olduğu zaman bağıl nem oranı %100’dür ve hissedilen sıcaklık değeri havanın gerçek sıcaklığından daha yüksektir.
Aralık ayında havanın -10 derece olduğunu düşünelim havadaki nem oranı %0 olduğu zaman hissedilen sıcaklık değeri -16 olarak ölçülmüştür. Aynı gün havadaki nem oranının %100 olduğunu düşündüğümüz zaman hissedilen sıcaklık değeri -14 olarak ölçülmektedir. Aşağıdaki sıcaklık-nem tablosunu inceleyerek kendiniz de hesaplama yapabilirsiniz.
