Enzim

Konu Özeti

Canlı hücrelerde görev yapan ve biyokimyasal tepkimelerin gerçekleşmesi için gerekli olan aktivasyon enerjisini düşüren katalizörlere denir.

Bu konuda
  • Enzimlerin tanımını ve özelliklerini
  • Enzim çeşitlerini
  • Enzimleri etkileyen faktörleri
öğreneceksiniz.

Enzim; Canlı hücrelerde görev yapan ve biyokimyasal tepkimelerin gerçekleşmesi için gerekli olan aktivasyon enerjisini düşüren katalizörlere denir. Enzimler olmasaydı bütün (enzimlerin etki ettiği) tepkimeler çok daha uzun zamanda çok daha az miktarda parçalanırdı. Enzimler reaksiyonu başlatmazlar; aktivasyon enerjinisi aşağı çekerek, başlamış olan reaksiyonu devam ettirmektedirler. Enzimlerden etkilenen maddeye substrat denir.

Enzimleri Oluşturan Kısımlar

Enzimleri oluşturan kısımlar

Enzimleri oluşturan 3 ana kısım vardır; apoenzim, kofaktör ve koenzim.

Apoenzim

  • Enzimin protein yapılı kısmıdır.
  • Organik yapılıdır.
  • Her canlıda farklılık göstermektedir.
  • Enzimin aktif bölgesini oluşturur.
  • Her enzimin kendi substratında çalışması için özelleşmiştir.

Reklam

Kofaktör ve Koenzim

  • Enzimin mineraller (kofaktör) veya vitaminler (koenzim) tarafından oluşturulan yardımcı kısmıdır.
  • Organik ya da inorganik yapılı olabilirler.
  • Organik yapılılar genellikle vitaminlerden oluşmaktadır ve koenzim diye isimlendirilir.
  • İnorganik yapılılar genellikle minerallerden oluşmaktadır ve kofaktrö diye isimlendirilir.
  • Bir kofaktör veya koenzim birden çok apoenzime bağlanabilmektedir.

Enzim Çeşitleri

Enzimler çeşitlerine göre basit ve bileşik olmak üzere ikiye ayrılır.

Basit Enzimler

Bu gruptaki enzimler sadece apoenzim kısımdan yani proteinden oluşmaktadır. Örneğin pepsin enzimi.

Bileşik Enzimler

Apoenzim kısımlarının yanında mineral veya vitamin (kofaktör veya koenzim) yapılar bulunduran enzimlere bileşik enzimler denir. Yapılarındaki vitamin veya mineral olmazsa işlevlerini yerine getirememektedirler.

Enzimlerin Genel Özellikleri

Enzimlerin Çalışma Prensibi
  1. Genlerin denetiminde üretilmektedir.
  2. Bazı enzimler tersinir çalışabilmektedirler.
  3. Yüksek sıcaklıklarda yapıları bozulur ve işlevlerini kaybederler.
  4. Enzimler protein yapılıdır, yani yüksek sıcaklıkta yapıları bozulur ve çalışamaz duruma gelirler.
  5. Enzimler tepkimeden zarar görmeden çıkar, böylece tepkimede tekrar tekrar kullanılabilir.
  6. Enzimler genellikle takımlar halinde iş yapar.
  7. Enzimler DNA şifresine göre ribozomlarda sentezlenir.
  8. Her hücre kendi enzimini kendisi üretir.
  9. Hücre içerisinde üretilmesine rağmen, hem hücre içinde hem hücre dışında kullanılabilmektedir.
  10. Her enzim, özel bir substratı etkiler.
  11. Substratın yüzey artışı, temas yüzeyini arttırdığı için enzim etkinliğini artırır.
  12. Canlı sistemlerdeki hemen hemen her tepkime enzimlerle olur.

Enzim şu şekilde çalışmaktadır;

  • Enzim biçim değiştirip substratına (etki ettiği maddeye) geçici olarak bağlanmaktadır.
  • Oluşan bu yapı etkinliği sayesinde ürün oluşturmaktadır.
  • Enzim substrattan ayrılarak eski şekline geri dönmektedir.

Reklam

Enzimlerin Kullanım Alanları

  • Peynir yapımında kullanılabilirler.
  • Penisilin yapımında kullanılabilirler.
  • Etil alkol fermantasyonlarında kullanılabilirler.
  • Sütten yoğurt oluşumunda görev almaktadırlar.

Enzimlerin Çalışmasını Etkileyen Faktörler

Enzimlerin çalışma hızına; ph, sıcaklık, su miktarı, substrat konsantrasyonu, substrat yüzeyi, enzim konsantrasyonu, aktivatör maddeler, inhibitör maddeler

PH

Bazı enzimler asidik, bazı enzimler bazik ve bazı enzimler de nötr ortamda optimum çalışır. Optimum seviyeden uzaklaştıkça enzimin aktivetesi azalır. Yüksek veya düşük olması enzimlerin yapısının bozulmasına (denatüre olmasına) sebep olabilir.

Reaksiyon hızının su miktarına göre değişimi

Sıcaklık

Enzimlerin en hızlı çalıştığı sıcaklığa optimum sıcaklık denir. İnsan vücudundaki çoğu enzimin optimum sıcaklığı 36 derecedir. Optimum sıcaklıktan uzaklaştıkça enzimin çalışma hızı yavaşlar.

Tepkime hızının sıcaklığa göre değişimi
  • 0 ºC’ nin altında çoğu enzim çalışmaz ama yapıları bozulmaz (uygun ortamlar sağlanırsa tekrar çalışmaya başlar).
  • 55 ºC’ nin üstünde çoğu enzim çalışmaz ve yapıları bozulur yani denaturasyon olur (uygun koşullar sağlansa bile enzim bir daha çalışmaz).

Sıcaklık etkisine verilecek en güzel örnek buzdolabı örneğidir. Buzdolabına koyduğumuz sebze ve meyvelerin geç bozulmalarının nedeni enzim aktivitesinin azalmasıdır. Daha sonra buzdolabından çıkardığımız sebze veya meyveler yine eski hızında bozulmaya başlar.

Reklam

Su Miktarı

Enzimler %15 su miktarının altına düştüğü zaman faaliyetlerini durdururlar fakat yok olmazlar. Örneğin bir tohumda su miktarı %15’in altındadır. Bu sayede tohumlar soğuktan ve dış etkenlerden kendilerini koruyabilirler. Eğer su miktarı %15’in üzerine çıkar ise tohum içerisindeki nişasta sindiren enzimler faaliyet göstermeye başlar ve tohum çimlenmeye başlar.

Substrat Konsatrasyonu

Bir tepkimede substrat düzeyi belirli bir noktaya gelinceye kadar tepkime hızı artmakta böylece enzimler substrata doymaktadır. Belirli bir seviyeye gelen substrat konsatrasyonu tepkime hızına etki etmemeye başlar.

Substrat Yüzeyi

Tepkime hızı substrat yüzeyi ile doğru orantılı şekilde artar.

Enzim Konsantrasyonu

Ortamda bol miktarda substrat varsa enzim miktarı arttıkça tepkimenin hızı artmaktadır.

Kimyasal Maddeler

Bazı kimyasal maddeler enzimlerin etkisini hızlandırır. Bu maddelere aktivatör maddeler denir. Örneğin vitaminler enzimlere aktivatör özellik gösterir. Bazı kimyasal maddeler enzimlerin çalışmasını yavaşlatır. Bu tür maddelere de inhibitör madde denir. Kurşun, siyanür, cıva gibi ağır metaller inhibitör özellik gösterir. Birçok reaksiyonda tepkime sonucu oluşan ürün miktarının belli bir değerin üzerine çıkması, ilgili enzimlerin çalışmasını engellemektedir. Bu durumda artan ürün, enzim için inhibitör etki yapmaktadır.

Benzer İçerikler
Yüzey Gerilimi
Güncel
BiyolojiKimya

Yüzey Gerilimi

İçeriğe Git>
Bayer Testi
Güncel
Kimya

Bayer Testi

İçeriğe Git>
Lenfosit
Güncel
Biyoloji

Lenfosit

İçeriğe Git>
PP(m) Orantı Sistemi
Güncel
Kimya

PP(m) Orantı Sistemi

İçeriğe Git>
Karpit
Güncel
Kimya

Karpit

İçeriğe Git>
Eozinofil
Güncel
Biyoloji

Eozinofil

İçeriğe Git>
Copyright © 2023 Bikifi
Star Logo
tiktok Logo
Pinterest Logo
Instagram Logo
Twitter Logo