Yazının Gelişimi

Yazı; MÖ 3500 yıllarında Sümerli rahipler tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Yazının ortaya çıkışı şu şekilde olmuştur: Sümerlerin inanışlarına göre her şey Tanrının malıdır. Bu nedenle üretilen her şey Ziggurat adı verilen tapınaklarda resmedilmiştir. Rahipler alınan her malı tabletlere resmetmişler ve böylece “piktografik” adı verilen işaret yazısı ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda bu yazıya “çivi yazısı” da denilmektedir.

Sümerlerin kullandığı ilk yazılı kil tablet örneklerine Uruk kentinde rastlanmıştır. Sümerlerde, okullara “Tablet Evi” adı verilmektedir. Mezopotamya uygarlıklarından Akadlar, Babiller ve Asurlar ile Anadolu uygarlıklarından Hititler ve Urartular da bu yazı şeklini kullanmışlardır.

İlk yazı örnekleri de hesaplardan, tarihlerden ve malların cinsinden gibi bilgileri içeren ziraat ve ticaret kayıtlarından oluşmaktadır.

Yazılı Kültürün Başlaması

Yazının icadı tarihi devirlerin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. İnsanlar her türlü bilgi ve birikimlerini yazı sayesinde günümüze kadar ulaştırmışlardır. Çivi yazısı olarak başlayan yazı zamanla gelişerek antlaşmalar, yazışmalar, yasalar, ticaret, vergi, muhasebe kayıtları gibi alanlarda kullanılmaya başlanmıştır.

Sümerlerden sonra çivi yazısı Akad, Babil, Asur, Hitit ve Urartu gibi medeniyetler tarafından geliştirilmiştir.  “Hiyeroglif” yazısını kullanan Mısırlılar, yazı aracı olarak papirüs ve fırça gibi araçlar kullanmış, böylece yazının taşınabilirliği kolaylaştırmışlardır. Mısır yazısı, 24 sessiz harften oluşan Fenike alfabesinin gelişmesine de model olmuştur. Bu alfabeden Sami, sonrasında da Latin alfabesi geliştirilmiştir.

🚀DETAY BİLGİ: Tarihte bilinen ilk “harf yazısı” yani alfabe Fenikelilere aittir.

İlk kez Bergama’da hayvan derisinden üretilen parşömenler birleştirilerek kitap haline getirilmiştir. Çin medeniyeti ise tekstilden yapılan kağıdı üretmiştir. VIII ve IX. yüzyıllarda İslam medeniyeti kağıt üretimini yaygınlaştırmıştır.

İlk Çağ’da Bilim

Bilim, insanlığın ortak ürünüdür ve kökleri ilk insanlara kadar uzanır. Tarihi süreç içinde Mısır, Yunan, Çin, Hint, İran, Arap ve Türk gibi milletlerden bilim insanlarının çalışmaları medeniyetlerin gelişmesine katkı sağlamıştır. Bilimin konusu; eski çağlarda din, efsane, felsefe gibi ruhsal ve el sanatları, tarım gibi günlük ihtiyaçları gidermeye yönelik konulardır.

Eski dünyada gözlem ve tecrübe yoluyla elde edinilen bilgiler zamanla astronomi, coğrafya ve tıp gibi bilimlerin doğmasına da kaynaklık etmiştir. İlk insanlar yaşadıkları yerleri, doğa olaylarını gözlemleme ihtiyacı duymuşlardır. Özellikle de tarım yapılmaya başlandığı dönemlerde yağış zamanlarının öğrenilebilmesi adına büyük çaba sarf etmişler ve astronominin gelişmesine öncülük etmişlerdir.

İlk insanlar, doğa ile ilişkisinde basit teknik becerileri kullanmıştır. Gökyüzü olaylarının izlenmesi, kaydedilmesi ve yorumlanması günümüz modern astronomi bilimine temel oluşturmuştur. Modern astronomideki matematiksel dayanaklar ilk defa Mezopotamya’da kullanılmıştır. Mezopotamya uygarlıkları, ziggurat adı verilen tapınaklarda gözlem yaparak gök biliminde bilimsel gözlem
yöntemini keşfetmiş ve bilgileri tablolaştırmıştır. Ay ve Güneş tutulmalarını hesaplayan bu medeniyetler; Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter, Satürn gibi gezegenleri de öğrenmişlerdir. Ayrıca bir yılın uzunluğunu bugünkü hesaba göre sadece 4,5 dakikalık bir hata ile bulmuşlar ve bu bilgileri ile takvim oluşturmuşlardır.

Yine eski çağlarda hastalıkların ortaya çıkması ile insanlar bu hastalıkları tedavi etme çabasına girmişler ve ellerindeki bilgiler ile tıp biliminin gelişmesine öncülük etmişlerdir. Eski çağlarda özellikle coğrafya, matematik ve tarih bilimi ile iç içe geçmiş olarak gelişmiştir. Amasya’da yaşamış ve coğrafya konusunda çalışmış Strabon, Anadolu ve çevresinde yaptığı geziler sonucunda on yedi bölümden oluşan “Coğrafya” isimli eseri yazmıştır.