Üretim, Dağıtım ve Tüketimi Etkileyen Faktörler

Bikifi Instagram'da

Ekonomik faaliyet; insanların yaşamlarının devamı, temel ihtiyaçlarının karşılanabilmesi veya daha iyi yaşam şartlarına sahip olabilmeleri amacıyla yapmış oldukları etkinliklerin geneline denilmektedir.

Mal; insanların maddi ihtiyaçlarını gideren, fiziksel özelliğe sahip olan varlıklardır. Hizmet ise; insana fayda sağlayan faaliyetlerdir.

İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılan mal ve hizmetleri meydana getirmek, fayda sağlamak veya faydayı artırmak amacıyla yapılan her türlü faaliyete üretim adı verilir. Kısacası üretim; mal ve hizmetlerin bir dizi işlemden geçirilerek kullanılabilir hale getirilmesidir. Üretim faaliyetleri; yetiştirme ve imalat olarak ikiye ayrılmaktadır. Yetiştirme; tarım, hayvancılık, ormancılık, balıkçılık, madencilik gibi ihtiyaçların doğrudan veya dolaylı olarak karşılanmasıdır. Örneğin; çiftçinin çay, mısır üretmesi veya süt, yumurta elde etmesidir. İmalat ise; sanayi, enerji üretimi ve inşaat sektörü gibi alanlarda ham maddenin çeşitli süreçlerden geçirilerek kullanıma hazır hale getirilmesidir. Örneğin; televizyonun imal edilmesi, ilaç üretimi, dokuma fabrikasında halı imal edilmesidir.

Dağıtım; mal ve hizmetlerin üretim alanlarından tüketim merkezlerine veya tüketiciye ulaştırılmasıdır. Kısacası; mal ve hizmetlerin tüketiciye ulaştırılması işlemine dağıtım adı verilir. Üretim ile tüketim arasındaki köprü dağıtımdır. Dağıtımın olmaması üretimi de tüketimi de olumsuz etkilemektedir. Ulaşım alanındaki gelişmeler neticesinde dağıtım işlemi hız kazanarak üretimi de tüketimi de artırmıştır.

Tüketim ise; malların insan ihtiyaçlarını karşılaması amacı ile kullanılmasıdır. Kısacası; üretilen mal ve hizmetlerin kullanılmasıdır.

❗KARIŞTIRMA: İnsan ihtiyaçlarını doğrudan doğruya tatmin eden mal ve hizmetlerin kullanılması tüketim, ham maddelerin atölye veya fabrikalarda kullanılması ise üretimdir. Bu farkın karıştırılmaması gerekir. Örneğin; ailelerin yemek yapmak için aldıkları tavuk tüketimdir. Lokanta sahibinin müşteriye yemek vermek için aldığı tavuk ise üretimdir.

Üretim, Tüketim ve Dağıtımı Etkileyen Doğal Unsurlar

İklim

İklim, ekonomik faaliyetleri en çok etkileyen faktördür. İklim koşulları; tarım, hayvancılık, enerji üretimi, balıkçılık, inşaat ve sanayide kullanılan ham maddeleri doğrudan etkilemektedir.

İklim koşullarından özellikle sıcaklık ve yağış dağıtımı doğrudan etkilemektedir. Örneğin; Doğu Anadolu’da kar yağışı, don ve buzlanma kış aylarında dağıtımı da olumsuz etkilemektedir. İklim koşulları tüketimi de etkilemektedir. Örneğin kış aylarının soğuk geçtiği yerlerde doğal gaz, deri ve yünlü elbise, ısınma araçları gibi şeyler çok tüketilirken sıcak bölgelerde ise klima ve soğutucu tüketimi daha fazladır. Yer şekillerinin sade ve yükseltinin az olduğu bölgelerde üretim, dağıtım ve tüketim fazladır.

İklim koşulları en fazla tarım ve hayvancılık faaliyetlerini etkilemektedir. Örneğin; yağış azlığına ve kuraklığa bağlı olarak oluşan bozkırlarda küçükbaş, yaz mevsiminin seri ve yağışlı geçtiği çayırlarda ise büyükbaş hayvancılık yapılmaktadır.

İklim koşullarından sanayi faaliyetleri de etkilenmektedir. Örnek vermek gerekirse; ilkbahar aylarının kurak geçmesi buğday tarımını olumsuz etkilerken ham maddesi buğday olan sanayi kolları da bu durumdan olumsuz etkilenir.

Aynı zamanda olumsuz hava şartları üretimi etkilerken bir yandan da dağıtımı etkiler ve bu durum tüketimin de azalmasına yol açar. Üretimin azalması ve ürünlerin dağıtımının yapılmaması ürün fiyatlarını yükselterek tüketimi yine azaltır.

Yer Şekilleri

Yer şekillerinin yüksek ve engebeli olduğu alanlar tarımsal faaliyetlerin kısıtlandığı alanlardır. Bu nedenle yüksek ve engebeli yerler hayvanlık, madencilik, kış turizmi gibi faaliyetlerin ön plana çıktığı yerlerdir. Yer şekillerinin sade olduğu yerlerde ulaşım, yerleşme, tarım ve sanayi kolları daha fazla gelişmektedir.

Yükseltinin ve engebenin fazla olması aynı zamanda ulaşımı da olumsuz yönde etkiler. Dolayısıyla dağıtım ve tüketim faaliyetleri de olumsuz etkilenir. Örneğin; ham maddenin fabrikaya ulaşması, üretilen ürünün tüketiciye ulaştırılması ulaşıma bağlıdır.

Toprak yapısı da ekonomik faaliyetler üzerinde etkilidir. Toprağın yapısı ve humus miktarı tarımsal üretimde etkilidir.

Ham Madde ve Enerji Kaynakları

Ham madde ve enerji kaynakları özellikle üretim için önem arz etmektedir. Ham madde ve enerji kaynaklarının fazla olduğu alanlar, aynı zamanda önemli üretim sahaları olarak dikkat çeker.

Bazı ham maddeler çabuk bozulur. Bu nedenle sanayi tesislerini kendi bölgelerine çeker. Örneğin; konserve fabrikaları sebze ve meyve yetiştirilebilen bölgelerde kurulmaktadır. Ham maddelerin işletmelere ulaştırılması büyük masraflar gerektirebilir. Bu nedenle işletmeler ham maddenin bulunduğu bölgeye kurulur. Örneğin; çimento, kereste fabrikaları. Ham madde ve pazar ilişkisi de sanayi tesislerini yerini belirlemektedir. Örneğin; Eskişehir, Kütahya kumlu ve çakıllı toprakların varlığına bağlı olarak kiremit ve tuğla fabrikaları kurulmaktadır.

Su Kaynakları

Su kaynakları, özellikle tarım faaliyetlerinde üretimin artışını ve çeşitliliğini etkilemektedir. Balıkçılık, hidroelektrik sahaları, nükleer ve termik santral için de su kaynakları önem arz etmektedir.

Bazı ham maddelerin işlenmesi sırasında bol su gerekir. Özellikle kağıt, demir-çelik, nükleer santraller su kaynaklarının yanına kurulur.

Üretim, Tüketim ve Dağıtımı Etkileyen Beşeri Unsurlar

Üretimi Etkileyen Beşeri Faktörler

• Tarımsal Faaliyetler= Tarımda kullanılan teknolojiler, üretim miktarları ve üretilen ürünlerin kalitesi, ürünlerin fiyatları ve dünya piyasası üretim açısından önemlidir. Tarım, hayvancılık, ormancılık ve balıkçılık insanların temel ihtiyaçlarını karşılama noktasında doğadaki unsurlardan etkilenmektedir.
• Sermaye Birikimi= Sermaye birikiminin olması üretim gücünün yüksek olduğu anlamına gelmektedir. Sermaye; sanayi tesislerinin yapılmasında gerekli olan araç ve gereçlerin alınmasından, enerji temin edilmesine, ham madde sağlanmasına, çalışan insanların ücretlerinin ödenmesine kadar gerekli olan bir faktördür.
• İş gücü ve Eğitim= İş gücü üretim maliyetini, kalitesini, hızını etkilerken; eğitim herhangi bir ekonomik sektörde çalışan kişinin o işin gerektirdiği niteliklere sahip olmasının önemini belirler.
• Teknolojik Gelişmeler= Üretimin artması, kaliteli ve ucuz mal üretiminin gerçekleşmesine de bağlıdır. Yeni gelişen teknolojiler ile daha kaliteli, daha seri ve daha ucuza üretimler gerçekleşmektedir. Aynı zamanda üretimde kayıplar da aza indiriliyor.
• Sanayi= Sanayi ekonominin gelişmesinde en önemli etkendir. Sanayi tesisi kurulan bölgelere yeni sanayi dalları veya yan sanayi dalları da kurulmaktadır. Bu durumda üretimin artmasına neden olmaktadır.

Dağıtımı Etkileyen Beşeri Faktörler

• Ulaşım= Dağıtım faaliyetinin en önemli unsurudur. Ulaşımın gelişmesi ile birlikte ürünler çok uzak pazarlara ulaştırılmaktadır. Aynı zamanda sanayi tesislerinin kuruluş aşamasında, enerjinin sanayi alanlarına ulaştırılmasında, ham maddenin ve çalışanların taşınmasında ve ürünlerin tüketicilere ulaştırılmasında ulaşım ağı önemli bir faktördür. Hızlı trenlerin artması, büyük gemilerin yapılması, köprü, viyadük, tünel ve çift şeritli otobanların yapılması dağıtım faaliyetlerini geliştirmiştir.
• Modern Pazarlama Teknikleri=Pazarlama; bir ürünün veya malın veya hizmetin satışını gerçekleştirmek için yapılan etkinliklerin hepsine verilen isimdir. Modern pazarlama alanındaki gelişmeler dağıtımı ve tüketimi kolaylaştırmakla birlikte dağıtımı ve tüketimi de artırmaktadır.
• İletişim Teknolojileri= İletişim olanaklarının gelişmesi, İnternet ortamında ürünlerin satılması dağıtımı geliştirmiştir. Aynı zamanda üretilen malların tüketim bölgelerine ulaştırılmasında gerekli bağlantıların doğru şekilde yapılması önem taşımaktadır. Bu da iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ile sağlanmaktadır.
• İnsan Kaynakları= Ekonomik faaliyetlerin yürütülmesi için insana ihtiyaç vardır. Dağıtımın hızlı, güvenli, zamanında yapılabilmesi için ulaşım araçlarını kullanacak, süreçleri yönetecek iş gücü gereklidir.
• Yerleşim Özellikleri= Yerleşme ve nüfusun dağılışı, dağıtımın kolay veya zor olmasını etkilemektedir. Kara yolu, hava yolu, demir yolu veya deniz yollarının birbirine bağlandığı noktalar, otoyol üzerinde bulunan yerler, tren istasyonları, liman ve hava alanlarına sahip yerler dağıtım merkezi durumundadır. Ulaşım sistemlerinin geliştiği yerler dağıtımın kolay ve ucuz, ulaşım hatlarından uzak olan yerler ise zor ve pahalı olduğu yerlerdir.
• Teknolojik Gelişmeler= Üretilen ürünlerin tüketiciye ulaştırılmasında modern pazarlama tekniklerinin önemi büyüktür. Özellikle gelişen teknolojiden faydalanarak internet üzerinden ticari bağlantılar yapılabilmekte veya insanların ürünler hakkında bilgi sahibi olması amaçlanır.

Tüketimi Etkileyen Beşeri Faktörler

• İhtiyaçlar= Tüketimi etkileyen en önemli faktörlerin biri insanların temel ihtiyaçlarıdır. İnsanların yeme içme, giyinme ve barınma ihtiyaçları tüketimi doğrudan etkilemektedir. Bir malın talebi nüfusun miktarına, isteğine ihtiyacına ve toplumu gelir düzeyine bağlıdır.
• Gelir Düzeyi= İnsanların gelir seviyesi artıkça tüketim de artmaktadır. Gelir düzeyi düşük insanlar sadece temel ihtiyaçlarını karşılayabilirken gelir seviyesi yüksek olan insanlar zorunlu ihtiyaçları dışındaki ihtiyaçlarına da kaynak bulabilirler.
• Teknolojik Gelişmeler= Üretilen malların ve hizmetlerin ucuzlaması ve çeşitliliğin artması tüketimin artmasına da neden olmaktadır.
• Reklam= Üretilen ürünlerin reklamlarının yapılması da tüketimi artırmaktadır. Görsellikten etkilenen insanlar karar veremedikleri ürünleri dahi alarak tüketimi artırmaktadır.
• Moda= Moda ürünlerini almayı istemek tüketimi artıran bir faktördür.

Üretim, Dağıtım ve Tüketim Sektörlerinin Ekonomiye Etkileri

Ekonomiyi üretim, dağıtım ve tüketim faaliyetleri ve bunlar arasındaki ilişkiler şekillendirir. Örneğin; bir ürün yeteri kadar üretilmiyorsa pazara yeteri kadar sunulamaz ve bunun sonucunda tüketimi az olur. Yine tüketilmeyen bir ürün fazla miktarda üretildiyse o ürünün elde kalması söz konusu olur. Yine bir ürüne olan talep fazla fakat üretimi yeterli olmayabilir. Böyle bir durumda da dağıtımın önemi ön plana çıkar.

Üretim, dağıtım ve tüketim faaliyetleri insanların temel ihtiyaçları doğrultusunda gelişmiş ve değişiklik göstermiştir. İnsanların en temel gereksinimi olan beslenme ihtiyacı tarımsal üretimi, dağıtımı ve tüketimin önemini artırmaktadır. Dünya’nın farklı yerlerinde yetişen tarım ürünleri üretim, dağıtım ve tüketimin birbiri ile etkileşim haline girmesine neden olmaktadır. Bu durumda iletişim ve ulaşım teknolojilerinin gelişmesinin de büyük katkısı vardır. İletişim ve ulaşım teknolojilerinin gelişmesi üretim, dağıtım ve tüketimi faaliyetlerini geliştirirken aynı zamanda çeşitlendirmiştir.

Üretimin olabilmesi için tüketimin olması gerekmektedir. Tarım ve hayvancılık faaliyetleri sonucunda elde edilen ürünler pazara götürülerek tüketici ile buluşturulur. Örneğin elde edildikten sonra çabuk bozulabilen ürünlerin tüketiciye hızlı bir şekilde ulaştırılması zorunluluğu pazarlama ve ulaşımın önemi artırmıştır. Dağıtımın gelişmesi tüketimi de artırmaktadır.

Üretim, dağıtım ve tüketim arasında kurulan bağ; sanayi, maden ve enerji kaynaklarını üretimini de şekillendirmektedir. Sanayi Devrimi ile birlikte üretimde görülen artış ulaşım sistemlerinin gelişmesini ve dağıtımın kolaylaştırılmasını sağlamıştır. Ekonomik faaliyetler için tüketim merkezlerine yakınlık önemli olduğu için bunun neticesinde sanayi merkezlerinin nüfusun fazla olduğu pazar alanlarında yoğunlaştığı görülmektedir. Sanayinin gelişmesi ulaşım teknolojilerinin gelişmesini de sağlarken gelişen ulaşım teknolojileri de sanayi üretimini geliştirmektedir.

Günümüzde temel ihtiyaç maddelerinin yerine televizyon, bilgisayar, cep telefonu, optik cihaz, savunma araçları gibi ürünler üreten ülkelerin hızla kalkındığı görülmektedir. Üretimi ve tüketimi en çok etkileyen faktörlerden biri de aynı zamanda nüfustur.