Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Çifthane Sistemi

📅 10 Kasım 2022|06 Kasım 2022
Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Çifthane Sistemi

Konu Özeti

Osmanlı toprak sistemi genel olarak miri, mülk ve vakıf olmak üzere üçe ayrılmıştır. Çifthane sisteminde ise; ailenin emeği, bir çift öküz ve işlenen arazi bir üretim birimini ve dolayısıyla bir mali birimi oluşturmuştur.

Bu konuda
  • Osmanlı'daki toprak sisteminin özelliklerini
  • Osmanlı'daki çifthane sisteminin özelliklerini
öğreneceksiniz.
Instagram Logo
Bikifi Instagram'da

Osmanlı toprak sisteminin temeli İslam toprak hukukuna dayanmaktadır. Fakat toprak sistemi oluştururken Eski Türk-İslam devletlerinin toprak sisteminden de yararlanılmıştır. Fethedilen yerlerde de önceden uygulanan örf ve adetler ile hukuki durumlar dikkate alınmıştır.

Osmanlı toprak sistemi genel olarak miri, mülk ve vakıf olmak üzere üçe ayrılmıştır;

  • Miri Arazi= Mülkiyeti devlete ait olan topraklardır.
    • Dirlik: Maaş karşılığı verilen dirlik toprakları gelirine göre has, zeamet ve tımar olarak üçe ayrılmıştır.
    • Arpalık: Saray adamlarına ve ilmiye sınıfından bazı yüksek rütbeli kişilere çalıştıkları süre içinde maaşlarına ek olarak verilen arazilerdir.
    • Paşmaklık: Padişahın annesi, kızları veya kız kardeşleri gibi saray kadınlarına verilen arazilerdir.
    • Yurtluk ve Ocaklık: Bir bölgenin Osmanlı Devleti’ne katılmasında etkili olan ve devlete sadakatle bağlılıklarını bildiren mahalli beylere verilen arazilerdir.
    • Malikane: Osmanlı Devleti’nin; fetihleri kolaylaştırmak ve teşvik etmek için seferlere katılan önemli komutanlara, dervişlere ve ahilere fethedilen ülkelerde verilen topraklardır.
    • Mukataa: Osmanlı maliyesinin vergi toplama biçimlerinden olan mukataa, geliri doğrudan merkez hazinesine giden mirî arazileri de ifade eder.
  • Mülk Arazi= Mülkiyeti kişilere ait olan topraklardır.
    • Öşri: Fetihlerden önce sahipleri Müslüman olan veya fetih sırasında İslam’ı kabul eden kişilere ait topraklara denilmektedir.
    • Haraci: Mülkiyeti gayrimüslimlere ait topraklardır.
  • Vakıf Arazi= Hayırsever insanlarının gelirleri ile cami, mescit, medrese, zaviye gibi sosyal amaçlı kurumların giderlerinin karşılanması için bağışladıkları arazilerdir.

Çifthane

Çifthane sistemi; Osmanlı Devleti’nin toprakları üzerinde feodal oluşumları engellemek amacıyla geliştirdiği bir sistemdir. Bu sistem, toprakların büyük bir kısmının mülkiyetinin devlet elinde tutulmasını sağlamıştır.

Osmanlı Devleti, köylü bir aileye bir çift öküzün işleyebileceği kadar miri araziyi belirli şartlarla kiraya vermiştir. Bir çift öküzün işleyebildiği arazilerin tümüne çiftlik, köylü ailesine ise hane denmiştir. Çifthane sisteminde; ailenin emeği, bir çift öküz ve işlenen arazi bir üretim birimini ve dolayısıyla bir mali birimi oluşturmuştur.

Çiftçinin elindeki araziyi satması, hibe veya vakfetmesi yasaktır. Tahrir defterleriyle kayıt altına alınan arazilerden “çift resmi” adı altında vergi alınmıştır. Çifthane sistemi, toprakların büyük çiftlikler haline getirilmesini önlemiş ve ekonominin temeli olan tarımın belirli ellerde toplanmasına izin vermemiştir. İşlediği toprağını haklı bir neden olmaksızın terk ederek başka yerlere göç eden veya başka işlerle uğraşmaya başlayan dolayısıyla arazisini üç yıl boş bırakan kimselerden “çift bozan resmi” adı altında da bir vergi alınmıştır.

Bu yazıda bulunan terimler ayrıca anlatılmamıştır. Bu yazıdaki bir terimin ayrıca anlatılmasını istiyorsanız aşağıdaki yorum kısmından bize ulaşabilirsiniz.
Benzer İçerikler
Osmanlı Devleti’nde Demokratikleşme Hareketleri
Tarih

Osmanlı Devleti’nde Demokratikleşme Hareketleri

İçeriğe Git>
Osmanlı Devleti’nde Değişim
Tarih

Osmanlı Devleti’nde Değişim

İçeriğe Git>
İhtilaller Çağı
Tarih

İhtilaller Çağı

İçeriğe Git>
Tımar Sistemi
Tarih

Tımar Sistemi

İçeriğe Git>
Osmanlı Topraklarını Paylaşma Mücadelesi
Tarih

Osmanlı Topraklarını Paylaşma Mücadelesi

İçeriğe Git>
1990 Sonrası Türkiye’deki Gelişmeler
Tarih

1990 Sonrası Türkiye’deki Gelişmeler

İçeriğe Git>
Copyright © 2024 Bikifi
Star Logo
tiktok Logo
Pinterest Logo
Instagram Logo
Twitter Logo