Edebiyat: Duygu, düşünce ve hayallerin dil aracılığıyla ifade edildiği yazılı ve sözlü ürünlerin tamamıdır.
Tarih: Geçmiş dönemdeki olayları, savaşları, uygarlıkları belgelere dayanarak, yer ve zaman göstererek inceleyen bilim dalına tarih denir.
Edebiyat birçok bilim dalı ile iç içe olduğu gibi tarihle de yakın ilişki içerisindedir. Öyle ki; bir olayın sebep-sonuçlarını objektif olarak aktaran tarih iken bu olayın toplum üzerindeki etkisini aktaran ise edebiyattır. Örneğin; Kurtuluş Savaşı’nı anlatan tarih bilimidir, bu mücadelenin toplumdaki etkisini ve sonrasındaki toplum yapısını eserlerle anlatan edebiyattır.
- İnsanın duygu ve düşüncelerinin sanatsal yolla ifadesi edebiyat, insanlığın zaman içerisinde yaşadığı olayların kayıtlara geçirilmesi tarih olarak tanımlanmaktadır.
Tarihin de edebiyatın da konusu; insan ve toplumdur. Bir toplumun edebiyat ürünleri, o toplumun coğrafi konumunu, ekonomisini, dini inançlarını, geleneklerini, siyasi yapısını tüm gerçekçiliği ile ortaya serer. Bu da edebiyat ile tarihin birbirileri ile ne kadar yakın bir ilişki içerisinde olduğunu kanıtlamaktadır. Bir edebiyat eserini anlamak ve yorumlamak için o eserin oluştuğu dönemi de iyi bilmek gerekir. Bu da gösteriyor ki, tarih bilgilerinden yararlanılmadan edebiyatın tarihin ve gelişimini tam olarak değerlendirmemiz mümkün değildir.
Fakat edebiyat tarih biliminden yararlanırken onu bire bir kullanmaz. Edebi eserin amacı öğretmek olmadığı gibi edebi eser aynı zamanda kurmacadır. Her ne kadar edebi metinlerde anlatılan olaylar yaşanmış olsa da tarihi bir belge sayılmaları mümkün değildir. Tarihi gerçeklik, edebi metinlerde yeniden yorumlanmaktadır. Tarihçiler edebi eserleri inceleyerek eserin yazıldığı dönem hakkında bilgi edinmektedirler.
Kısaca tarih ile edebiyat yakın ilişkisini anlatmak istersek;
- Her edebi eser yazıldığı dönemin izlerini taşır. Bu nedenle tarihi belgelere kaynak olacaktır. Tarih, dönemin olaylarını aktarmaktadır. O olayların etkisini anlatan ve yaşatan edebiyattır.
- Edebi eser yazıldığı dönemi yansıttığı için bir eseri incelerken dönemin şartlarının iyi bilinmesi gerekir ki bu da tarihi belgelerin incelenmesi ve tarih bilimi ile ilgilenilmesi anlamına gelecektir.
Edebi Metin ve Tarihi Metin Karşılaştırması
Tarihi Metin
- Bilimsel metin özelliklerini taşımaktadırlar.
- Nesnellik ön plandadır.
- Öğreticidir.
- Yaşanan gerçeklikler olduğu gibi yansıtılır.
- Dilin göndergesel işlevi daha fazla kullanılır.
- Sözcükler gerçek anlamda kullanılır.
Edebi Metin ile Tarihi Metin Benzerlikleri
- Her iki eserinde malzemesi dildir.
- Her iki metin de yaşanmış bir olay ı, bir gerçekliği dile getirmektedir.
- Her iki metinde de insandan söz edilir.
- Her iki metin de söze dayalıdır.
Edebi Metin
- Sanatsal yaratımdır.
- Öznel bakış açısı ile yazılırlar.
- Sezdirmek ve duygulandırmak gibi duygular ön plana çıkmaktadır.
- Kurmaca bir gerçeklik vardır.
- Dilin sanatsal işlevi daha fazla kullanılır.
- Sözcüklerin yan ve mecaz anlamda kullanılması yaygındır.
