Anı (Hatıra) Özellikleri

Bikifi Instagram'da

Anı bir kişinin hayatında yaşadığı bir olayı, gezdiği yerleri, gördüğü insanları anlattığı yazı türüdür. Anlatılan anılar; tarihi olaylar, enteresan hikayeler olabilir.

Anı Özellikleri

• Öznel bir ifade kullanılır.
• Anılarda sadece yazan kişinin hayatı değil, çevresi veya çevresindeki kişiler de anlatılır. (Biyografi ve otobiyografiden farkı)
• Anılar günü gününe yazılmazlar. Üzerlerinden belli bir zaman geçtikten sonra kaleme alınırlar.
• Tanınmış kişilerin, yazarların, tarihçilerin, siyasetçilerin yazdıkları anılar bazı konularda tarih, coğrafya, mimari gibi alanlara kaynaklık edebilir. Bu yüzden eserlerde nesnellik ağır basar.
• Anı yazarken dil sade ve açık olmalıdır.
• Özellikle öyküleyici, betimleyici ve açıklayıcı anlatıma yer verilir.
• Anı anlatırken fotoğraf, günlük ve gazetelerden yararlanılabilir.
• Tarafsız bir dille ele alınmalıdır.
• Birinci kişi anlatımı söz konusudur.

Anı Türleri

Anılar, kişi merkezli ve olay merkezli olmak üzere ikiye ayrılır.

Kişi Merkezli Anı (Anı Portre)

Kişi merkezli anıda anıyı yazan kişi veya kişilerin üzerinde durulur.

Olay Merkezli Anı (Düz Anı)

Olay merkezli anılarda ise yazarın anlattığı olay, zaman, dönem üzerinde durulur.

Siyasal Anı

Savaşları, siyasal ve toplumsal olayları ele alan anılara denir.

Yazınsal Anı

Bir edebiyatçının kendi yaşamını, içerisinde bulunduğu edebiyat ortamını, edebiyat hareketlerini anlattığı anılara denir.

Anı Eserlerinin Yazılma Nedenleri

• Anıları unutmamak veya hatırlamak için yazılırlar.
• Anıda geçen olayı, karakterleri, dönemi, mimariyi başka insanlarla paylaşmak için yazılırlar.
• Yazan kişi bu anıları gelecek nesillere aktarmak isteyebilir.

Hatıra (Anı) Tarihçesi

Hatıra kelimesi Arapçadan gelmiştir. MÖ 370’te Anabasis’in yazılmasıyla bu tür hayata geçmiştir. 18. yüzyılda Avrupa’da gelişmeye başlamıştır.

Dünya Edebiyatında Anı

• Yunan Sanatçı, filozof ve komutan Ksenephon’un “Anabasis” adlı eseri ilk anı örneğidir.
• Dünya edebiyatında önde gelen eserler;
  • Saint Simon’un “Hatıralar“
  • J. J. Rousseau’nun “İtiraflar“
  • Victor Hugo’nun “Gördüklerim”
  • Goldoni’nin “İyilik Sever Somurtkan”  
  • Tolstoy’un “İtiraflarım”
  • Goethe’nin “Şiir ve Gerçek”
  • Stendhal’in “Bencillik Anıları”
  • Andre Gide’nin “Jurnaller ”
  • Verlaine’in “İtiraflar“

Türk Edebiyatında Anı

• Türk edebiyatındaki ilk anı örneklerine (8. yy.) “Göktürk Yazıtları” adlı eserde rastlanmıştır.
• Babür Şah’ın 16. yüzyılda yazdığı “Babürname” yazılan ilk anı olarak kabul edilir.
• Ebul Gazi Bahadır Han’ın kaleminden çıkan “Şecere-i Türki” en eski anı örnekleri arasında gösterilir.
• Türk edebiyatında anı Tanzimat döneminde Avrupa’ya gönderilen sanatçıların etkisiyle daha çok gelişmiş ve canlılık kazanmıştır.
• Tanzimat Edebiyatı döneminde çokça eser verilmiştir. Bu dönemdeki eserlerin bazıları:
  • Akif Paşa’nın “Tabsıra”
  • Ziya Paşa: “Defter-i Amal”, “Gecelerim”
  • Muallim Naci: “Ömer’in Çocukluğu”, “Medrese Hatıraları”
  • Keçecizade İzzet Molla: “Mihnetkeşan”
  • Halit Ziya Uşaklıgil: “Kırk Yıl”,” Saray ve Ötesi”
  • Ahmet Mithat Efendi’nin “Menfa”
• Batılı anlamda anı eserleri Servet-i Fünun döneminde verilmeye başlamıştır. Bu dönemdeki eserlerin bazıları:
  • Halit Ziya Uşaklıgil’in ” Kırk Yıl”,” Saray ve Ötesi”
  • Hüseyin Cahit Yalçın’ın “Siyasal Anılar”, “Edebiyat Anıları”
  • Ahmet İhsan Tokgöz’ün ” Matbuat Hatıralarım”
  • Mehmet Rauf’un “Edebî Hatıralar”
• Cumhuriyet Edebiyatı döneminde de eserler verilmiştir. Bu dönemdeki eserlerin bazıları:
  • Falih Rıfkı Atay’ın “Çankaya”, “Zeytindağı”
  • Halikarnas Balıkçısı’nın “Mavi Sürgün”
  • Halide Edip Adıvar’ın “Türk’ün Ateşle İmtihanı”, “Mor Salkımlı Ev”
  • Yahya Kemal’in “Çocukluğum”, “Gençliğim”
  • Refik Halit Karay’ın “Üç Nesil Üç Hayat”, “Bir Ömür Boyunca”
  • Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Kerkük Anıları”
  • Salah Birsel’in “Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu”

Anının Diğer Türler ile Farkları

Günlük ile Farkı

Otobiyografi ile Farkları

Portre ile Farkları