Analitik Düzlemde Doğrunun Denklemi

📅 22 Ocak 2022|19 Ocak 2022
Analitik Düzlemde Doğrunun Denklemi

Konu Özeti

Analitik düzlemde doğrular denklemlerle ifade edilir. Denklemler doğrunun eğimi ve eksenleri hangi noktalarda kestiği hakkında bilgi verir.

Bu konuda
  • Bir doğrunun eğiminden ve belli noktalarından yararlanarak denklemini yazmayı
  • Doğruların denklemlerine bakarak birbirine göre durumlarını
  • Doğrunun denklemine bakarak eğimini bulmayı
öğreneceksiniz.
Instagram Logo
Bikifi Instagram'da

Doğru Denklemi Yazma

Doğru denklemi çeşitli yöntemlerle yazılabilir. Soru çözümlerinde aşağıdaki yöntemlerden birisi seçilerek doğru denklemi yazılabilir.

Eğimi ve Bir Noktası Verilen Doğrunun Denklemi

Eğimini bildiğimiz bir doğrunun şeklini tahmin edebiliriz fakat analitik düzlemin neresinde yer aldığını bilemeyiz. Bize bu doğrunun geçtiği bir nokta verilirse o noktadan ve geçen ve belli eğimde sadece bir doğru olacağından bu doğrunun tam olarak nereden ve nasıl geçtiğini bulabiliriz. Kısacası, eğimi ve üzerindeki bir noktanın koordinatı bilinen doğruyu tam olarak çizebiliriz.

Bir d doğrusu A(x1,y1) noktasından m eğimiyle geçiyor olsun. Bu d doğrusu üzerine bir B(x,y) noktası olduğunu düşünelim. Bu doğrunun eğimini A ve B noktasını kullanarak bulabiliriz.

Aslında bir doğrunun denklemini bulurken her seferinde bunu uygulamamıza gerek yoktur. Kısa yoldan doğrunun bildiğimiz noktasının değerlerini x ve y’den çıkartıp eşitliğin iki tarafına yazarız ve x’in olduğu tarafı eğimle çarparak doğrunun denklemini elde edebiliriz. Daha sonra y’nin yanındaki değeri karşıya atarak y’yi yalnız bırakabiliriz.

şeklinde bir denklem elde ederiz.

Örnek: Eğimi m=3 olan ve A(3,-4) noktasından geçen doğrunun denklemini bulalım.

A noktasının değerlerini x ve y’den çıkartalım ve x’li tarafı eğimle çarparak eşitliği yazalım.

İki Noktası Verilen Doğrunun Denklemi

İki noktası verilen doğrunun denklemini üçüncü bir (x,y) noktası düşünerek iki farklı şekilde eğim hesabı yaparak eşitlik yazarız ve bir denklem elde edebiliriz.

Bir d doğrusu A(x1,y1) ve B(x2,y2) noktalarından geçiyor olsun. Bu doğrunun denklemini yazarken C(x,y) noktasından geçtiğini düşünerek hem A ve B arasında eğim hesaplayarak hem de bu iki noktadan birinin C ile olan eğimini hesaplayarak aynı doğru üzerinde oldukları için bu iki eğimin eşit olduğunu biliriz.

İkinci bir yol olarak verilen iki noktadan eğimi hesaplayabilir ve bu eğimle iki noktadan birini kullanarak eğimi ve bir noktası verilen doğrunun denklemini yazabiliriz.

Bir doğrunun bilinen iki noktası A(a,0) ve B(0,b) gibi eksenleri kesen noktalarsa direkt x’i x eksenini kesen değere, y’yi y eksenin kesen değere bölüp topladığımızda her zaman 1’e eşit olur.

İki Noktası Verilen Doğrunun Denklemi

Örnek: Analitik düzlemde A(3,7) ve B(9,4) noktalarından geçen doğrunun denklemini bulalım.

I. Yol

Bu doğru üzerinde bilinen iki noktanın yanında bir C(x,y) noktası düşünelim. Hem A ve B arasında hem de bu iki noktadan birinin(A’yı seçelim) C noktasıyla eğim hesabı yaparak eşitliği kuralım.

Bu noktada doğrunun eğimi ve A noktası kullanılarak bulunan denklemi elde ettik. Devamında

Denklemini elde ederiz.

II. Yol

A ve B noktalarını kullanarak doğrunun eğimini buluruz.

Şimdi A ve B noktasından birini(B’yi seçelim) ve eğimi kullanarak doğrunun denklemini bulalım.

Denklemini buluruz.

Eksenlere Paralel Doğruların Denklemi

Eksenlere paralel doğrular hep aynı x veya y değerlerine sahip oldukları için x=a ve y=b gibi denklemleri olur.

Eksenlere Paralel Doğruların Denklemi

Görseldeki d doğrusu için konuşursak x değeri ne olursa olsun y değeri her zaman b olacaktır. Bu nedenle y=b şeklinde denklem yazılır ve x ile ilgili bir şey yazmaz. Yani y değerinin b olduğunu kabul ettikten sonra x değerlerinin herhangi bir değer alabileceğini söylüyor.

Aynı şekilde k doğrusu için de tek bir x değeri olduğu ve yanına herhangi bir y değeri gelebileceğini biliriz. Bu nedenle k doğrusunun denklemi x=a olur.

Bir doğru x eksenine paralelse y eksenini bir noktada keser ve hep aynı y değerine sahip olacağı için y=b gibi bir denkleme sahip olur. y eksenine paralel bir doğru için de x=a denklemini yazarız. Yani doğrunun paralel olduğu eksenle denklemini yazdığımız eksen arasında bir ters ilişki vardır.

Örnek: Analitik düzlemde y eksenine paralel bir d doğrusu A(3k+7,8) ve B(19-k,-11) noktalarından geçtiğine göre k değerini bulalım.

d doğrusu y eksenine paralel olduğuna göre geçtiği noktalarda x değeri hep aynı olacaktır. Bu nedenle A ve B noktalarının x değerleri birbirine eşittir.

Orijinden Geçen Doğruların Denklemi

Orijinden geçen doğrular için eğimini ve bir noktasını bildiğimiz doğrular gibi denklemini buluruz. Eğimi m olarak verilen bir doğrunun orijinden geçtiğini biliyorsak, bu doğru üzerinde bir A(x,y) noktası olduğunu düşünerek eğim hesabı yapabiliriz.

Sonuç olarak eğimi ve orijinden geçtiği bilinen bir doğrunun denklemini yazarken eğimi x ile çarpıp y’ye eşitlememiz yeterlidir.

Örnek: Analitik düzlemde orijinden geçen ve x ekseniyle pozitif yönde yaptığı açı 120° olan doğrunun denklemini yazalım.

Doğrunun ilk olarak eğimini bulmak için yaptığı açının tanjantını alırız.

Artık eğimini ve orijinden geçtiğini bildiğimiz doğrunun denklemini yazabiliriz.

Denklemi Bilinen Doğruların Eğimi

Doğruların denklemlerini istediğimiz şekilde yazabiliriz fakat belli yazım kalıpları mevcuttur. Örnek olarak şeklinde yazdığımız denkleme doğrunun kapalı denklemi denir. Diğer bir şekli ise y’yi denklemin bir tarafında yalnız ve kat sayısı 1 olacak şekilde bıraktığımız denklemlerdir. şeklinde yazdığımız denklemlere doğrunun açık denklemi denir.

Doğrunun açık denkleminde her zaman x’in kat sayısı bize doğrunun eğimini verir. Burada dikkat edilmesi gereken unsur y denklemin bir tarafında yalnız ve kat sayısı 1 olacak. y’nin 1’den başka kat sayısı olduğu an eğim değişir.

Örnek: 3y-8x+16=0 denklemine sahip doğrunun eğimini bulalım.

Bu kapalı denklemi düzenleyip açık denklem haline getirdiğimizde x’in katsayısı bize eğimi verecektir. Bu denklemi açık denklem haline getirmek için y’yi yalnız bırakırız.

Doğrunun açık denkleminde y yalnız ve x’in kat sayısı olduğuna göre doğrunun eğimi de olacaktır.

İki Doğrunun Birbirine Göre Durumları

İki doğrunun birine göre 3 farklı durumda bulunabilir. Bunlar çakışık, paralel ve bir noktada kesişendir. Şimdi bu durumları aşağıdaki iki doğru denklemine göre tek tek inceleyelim.

Çakışık Denklemler

Doğru denklemlerinin bütün katsayıları arasındaki orantı eşit olan denklemler çakışık denklemlerdir.

Çakışık Denklemler

Katsayıları arasında belli orantıya sahip denklemler aynı eğime sahip olur ve aynı noktalardan geçer. Böylece üst üste denk gelme durumu olur ve bu duruma denklemlerin çakışık olması denir. Bu doğruların denklemlerinden oluşan denklem sisteminin çözüm kümesi boş kümedir.

Paralel Doğrular

Doğru denklemlerinde x ve y’lerin kat sayıları arasındaki orantı eşit fakat sabit değerler arasında aynı orantı yoksa bu doğrular sadece paraleldir.

Paralel Doğrular

Denklemlerindeki x ve y’nin kat sayıları orantılı olan doğruların eğimleri eşit olur. Denklemin sabit ifadesi ise doğrunun tam konumunu bize verdiği için doğrular farklı konumlarda olur fakat paralel doğrular olurlar. Bu doğruların denklemlerinden oluşan denklem sisteminin çözüm kümesi boş kümedir.

Bir Noktada Kesişen Doğrular

Doğru denklemlerinde x ve y’lerin kat sayıları arasında belli bir orantı olmayan doğrulara bir noktada kesişen doğrular denir.

Bir Noktada Kesişen Doğrular

Denklemlerindeki x ve y’nin kat sayıları arasında orantı olmayan doğruların eğimleri farklıdır ve mutlaka bir noktada kesişirler. Bu doğruların denklemlerinden oluşan denklem sisteminin çözüm kümesi bize bir nokta verir. Bu nokta iki doğrunun kesiştiği noktadır.

Bu çözümlemeyi genellikle denklemleri alt alta yazıp x veya y’den birinin kat sayısını eşitleyecek şekilde denklemleri genişleterek birbirini götürüp diğer eksen değerini bulabiliriz. Bulduğumuz bu değeri de bir denklemde yerine yazarak diğer eksen değerini buluruz.

Örnek: Analitik düzlemde d1:5x-7y-11=0 ve d2:-3x+4y+9=0 doğrularının A(x,y) kesişim noktasını bulalım.

İlk olarak denklemlerden x veya y’den hangisinin katlarını eşitleyip birbirini götürmesini sağlayacağız ona karar verelim. Biz bu çözümde x’i seçersek d1 doğrusunun denklemini 3 ile, d2 doğrusunun denklemini 5 ile çarparak genişletelim ve alt alta yazalım.

x’in kat sayıları eşit ve farklı işaretli oldukları için bu iki denklemi alt alta toplarız. x’ler birbirini götürür ve y’yi yalnız bırakarak kesişim noktasının y değerini buluruz.

Doğruların kesişim noktasının y değerini bulduğumuza göre bu iki doğru da bu doğrudan geçtiği için iki denklemde de y değerini koyduğumuzda bize x değerini verecektir. Biz d1 doğrusunun denklemine koyalım.

Böylece d1 ve d2 doğrularının kesişim noktası A(19,12)‘dir.

Bu yazıda bulunan terimler ayrıca anlatılmamıştır. Bu yazıdaki bir terimin ayrıca anlatılmasını istiyorsanız aşağıdaki yorum kısmından bize ulaşabilirsiniz.
Benzer İçerikler
Bir Doğru Parçasını Belli Bir Oranda Bölen Noktanın Koordinatları
Matematik

Bir Doğru Parçasını Belli Bir Oranda Bölen Noktanın Koordinatları

İçeriğe Git>
Analitik Düzlemde Doğrunun Eğimi
Matematik

Analitik Düzlemde Doğrunun Eğimi

İçeriğe Git>
Paralel İki Doğru ile Açı İlişkisi
Matematik

Paralel İki Doğru ile Açı İlişkisi

İçeriğe Git>
Analitik Düzlemde İki Nokta Arasındaki Uzaklık
Matematik

Analitik Düzlemde İki Nokta Arasındaki Uzaklık

İçeriğe Git>
Birinci Dereceden İki Bilinmeyenli Denklem ve Eşitsizlik Sistemleri
Matematik

Birinci Dereceden İki Bilinmeyenli Denklem ve Eşitsizlik Sistemleri

İçeriğe Git>
Trigonometrik Denklemler
Matematik

Trigonometrik Denklemler

İçeriğe Git>
Copyright © 2024 Bikifi
Star Logo
tiktok Logo
Pinterest Logo
Instagram Logo
Twitter Logo