Türkiye’de Levha Hareketleri
Türkiye arazisi, yer kabuğunun çok hareketli olduğu alanlardan birisidir. Anadolu levhası, Avrasya levhası, Arap levhası, Afrika levhası, Egeit levhası tarafından çevrelenen Anadolu’nun büyük kısmını kaplayan yer kabuğu parçasıdır.
Arabistan ve Avrasya levhaları arasında sıkışan Anadolu Levhasında önemli ölçüde enerji birikmektedir. Bu enerji ise Türkiye’de depremler ile açığa çıkmaktadır. Türkiye’de deprem alanları, aynı zamanda faylara paralel olarak üç kuşak halinde uzanmaktadır.
- Kuzey Anadolu Fay Hattı= Saroz Körfezi’nden başlar, Marmara Denizi, Sapanca Gölü, Adapazarı, Tosya ve Erzincan üzerinden Van Gölü kuzeyine kadar uzanır.
- Doğu Anadolu Fay Hattı= Hatay grabeninden başlar, K. Maraş, Adıyaman, Malatya ve Elazığ ovalarından geçerek Bingöl’e kadar sokulur.
- Batı Anadolu Fay Hattı= Ege Bölgesi’nde, kuzeyden güneye doğru uzanan çok sayıdaki fay hatlarından oluşur.
⭐Bu fay hatlarında aynı zamanda önemli sıcak su kaynakları da bulunmaktadır.
Türkiye’de Epirojenez
Türkiye arazisi, III. jeolojik zamanın sonu ve IV. jeolojik zamanın başlarında Alp-Himalaya kıvrımlarının etkisi ile yükselmeye uğramıştır. Anadolu yarımadası yükselmeye uğrarken regresyon gerçekleşmiştir ve deniz seviyesi çekilmiştir.
⭐Ege Denizi’nin, İstanbul ve Çanakkale boğazlarının oluşmasında, Doğu Anadolu’nun ortalama yükseltisinin artmasında, Anadolu’daki dağların yükseltisinin artmasında, Anadolu’nun komple yükselmesinde, akarsuların akış hızının artarak dar ve derin vadiler oluşturmasında, kıyılarda taraçaların oluşmasında epirojenik hareketlerin etkisi vardır.
Türkiye’de Orojenez
Orojenez Türkiye’de Kuzey Anadolu ve Toros dağlarının oluşmasında etkili olmuştur. Aynı zamanda sert kütleler kırılarak kırık dağları oluşturmuştur. Ege Bölgesi’ndeki Kazdağları, Madra, Yunt, Aydın Dağları ve Menteşe Dağları bu oluşuma en iyi örneklerdir.
Türkiye’de Volkanizma
Anadolu’nun üçte biri volkanik malzemeler ile kaplıdır. Türkiye, genç ve hareketli bir arazi yapısına sahip olduğu için bazı yerlerinde volkanik oluşumlara da rastlanmaktadır. Türkiye’de en sık rastlanan volkanik şekiller; volkan konileri ve lav platolarıdır. Türkiye’de bulunan volkanik dağların hiçbiri aktif değildir.
- Doğu Anadolu Bölgesi’nde; Büyük Ağrı, Küçük Ağrı, Süphan, Tendürek ve Nemrut dağları
- İç Anadolu Bölgesi’nde; Erciyes, Hasandağı, Melendiz, Karadağ, Karacadağ ve Karapınar çevresi
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde; Karacadağ
- Kuzeybatı Anadolu’da; Köroğlu Dağları
- Akdeniz Bölgesi’nde; Hatay yakınında Hassa çevresi
- Ege Bölgesi’nde; Kula çevresi
Türkiye’de Deprem
Türkiye topraklarının önemli bir kısmı aktif fay hatları üzerindedir. Türkiye’de deprem alanları beşe ayrılmaktadır. Birinci dereceden deprem alanları, fay hatlarının çevresini oluşturur. Birinci dereceden uzaklaştıkça deprem etkisi azalmaktadır. Beşinci derece deprem bölgeleri ise en az tehlikeli yerlerdir. Bu alanlara, Tuz Gölü’nün güneyi ile Anamur Burnu arasındaki yerlerdir.
