Günlük ve Özellikleri
Günlük; bir kişinin gün içerisinde yaşadıklarını tarihiyle birlikte her gün samimi bir ifadeyle yazmasıdır.
Günlük Özellikleri
- Kişiye özeldir. Birinci kişi ağzı ile yazılan kısa yazılardır.
- Kullanılan dil günlük konuşma dili gibi samimidir, kişi istediğini yazmakta özgürdür.
- Konu kısıtlaması yoktur.
- Kronolojik sırayla yazılır.
- Günlük tutan kişi gün içerisinde yaşadıklarını değiştirmeden doğru bir şekilde yazar.
- İç konuşma tekniği kullanılır. İnsanlar günlükleri içlerini dökmek için kullanabilir.
- Günlükler kişiye özel olduğundan dolayı genellikle paylaşılmaz ama bazı sanatçıların yayınlanan günlükleri bulunmaktadır.
- Divan edebiyatında günlüğün karşılığı ruznamedir. Tanzimat edebiyatında ise jurnal ismini almıştır.
- Vakayiname, seyahatname, sefaretname gibi eserlerde günlük türüne özgü özelliklere rastlanmaktadır.
- Reşat Nuri Güntekin’in “Çalıkuşu” ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Yaban” adlı eserleri günlük-roman özelliği taşımaktadır. Nazım Hikmet’in “Saat 21-22” adlı şiiri de günlük özellikleri taşımaktadır. Bu nedenle günlük yazı türü bazı yazı türleri ile iç içe görülebilmektedir.
- Günlük sözcüğünü ilk kullanan sanatçı Falih Rıfkı Atay olmuştur.
- Günlük yerine “günce” sözcüğünü ise Nurullah Ataç kullanmıştır.
Günlük Çeşitleri
Günlükler içe dönük ve dışa dönük olmak üzere 2’ye ayrılır.
İçe Dönük Günlükler
- İçe dönük günlüklerde yazar kendi duygu ve düşüncelerini açıklar, hayatındaki sorunlardan yakınır.
- Stendhal, Andre Gide ve Nurullah Ataç içe dönük günlük yazarları arasındadır.
Dışa Dönük Günlükler
- Dışa dönük günlüklerde yazar kendi duygu ve düşüncelerinden çok günlük hayattaki sıkıntılardan, siyasetçilerden, yaşadığı dönemin zorluklarından bahseder.
- Dışa dönük günlükler belge niteliğindedir.
- Thomas Man ve Tomris Uyar dışa dönük günlük yazarları arasındadır.
Günlüğün Tarihsel Gelişimi
İlk defa Romalılar zamanında kullanılmıştır. Bu günlükler duygusal değildir ve kısa notların birleşiminden oluşmuştur. Günlük tam anlamıyla Rönesans’ın sonlarına doğru gelişmeye ve değer kazanmaya başlamıştır. Romantizm akımıyla beraber yaygınlaşmış ve çoğalmıştır.
20. yüzyıl2da Batı’da iyice yaygınlaşmıştır. Günlük türünün önde gelen sanatçılarına Stefan Zweig, Andre Gide ve Virginia Wolf örnek olarak gösterilebilir.
Dünya Edebiyatında Günlük
- Romalıların yazdığı “commentarii” adlı kamu kuruluşlarında yazdıkları notlar ilk günlükler olarak nitelendirilmektedir.
- Dünya edebiyatındaki örneklerinden bazıları bunlardır:
- Stendhal’in günlüğü
- Andre Gide’nin “Kalpazanlar”
- Alexander Sergeyeviç Puşkin’in “ Gizli Günce”
- Thomas Man’ın “Doktor Faustas”
- Paul Gauguin’in Markiz adalarında yazdığı günlük
Türk Edebiyatında Günlük
- Edebiyatımızda ruznameler günlüklerin ilk örneği sayılır.
- Evliya Çelebi’nin “Seyahatname” eseri ilk örneklerindendir.
- Direktör Ali Bey’in Tanzimat döneminde kaleme aldığı “Seyahat Jurnali” Batılı anlamdaki ilk örneğidir.
- Bunu şair Nigar Hanım’ın “Hayatımın Hikayesi” adlı eseri takip etmiştir.
- Oğuz Atay’ın “Günlük” ve Cemal Süreyya’nın “Günler” eseri de Türk edebiyatında bilinen eserlerdendir.
- Türk Edebiyatında günlük türünde yazılmış eserlerin bazıları bunlardır:
- Nurullah Ataç’ın “Günce”, “Uçuş Günlüğü”, “Gazi Günlüğü”, “Avusturya” Günlüğü”
- Adalet Ağaoğlu’nun “Damla Damla Günler”
- Salah Birsel’in “Günlük” (Cumhuriyet dönemindeki ilk günlük olma özelliği taşımaktadır),” Kuşları Örtünmek”, Nezleli Karga, Bay Sessizlik, Aynalar Günlüğü
- Oktay Akbal’ın “Yeryüzü Korkusu”, “Geçmişin Kuşları”, “Anılarda Görmek”
- Falih Rıfkı Atay’ın ” Yolculuk Defteri”
- Tomris Uyar’ın “Gündökümü”, “Sesler”, “Yüzler”,” Sokaklar”, “Günlerin Tortusu”
✨GÜNLÜK VE ANI FARKLARI: Günlük, gün içerisinde olanları yansıtırken; anı, yaşanmış olanlarını yansıtır. Suut Kemal Yetkin bu hususta şöyle demiştir: “Günlük ileriye doğru, anı geriye doğru gider.” Günlük yazarın o gün yaşadıklarını ve kendisini konu ederken anılar ise çevrede yaşanan olayları ve kişileri de içerir. Anılar uzun zaman geçtikten sonra da yazılabilmektedir.
Blog ve Özellikleri
Günlüğün genel ağ (web sayfası) ortamına aktarılmış şekline denilmektedir. Geniş tanımıyla; kişinin başkaları ile paylaşmak istediği ya da önemli gördüğü olay, durum, duygu ve düşüncelerini tarih belirterek günü gününe internet ortamına aktararak yazdığı yazılara denir. Bloglar kişisel internet sayfalarıdır ve insanlar diledikleri zaman yazabilirler.
Bloglarda dikkat çeken nokta şudur ki; yayınlanan yazılar ve içerikler geçmişten bugüne doğru sıralanmaktadır. Yazıların çoğunun altında yazanın ismi ve zamanı belirtilir. Bloglarda okuyucular yazıların altına yorum yapabilmektedirler.
Blog Özellikleri
- “Web” ve “log” sözcüklerinin birleşiminden oluşan “weblog”un kısaltılmış şeklidir.
- Bloglar; eğitim, siyaset, ekonomi, kültür, sanat vb. alanlarda yaygın bir şekilde kullanılır.
- Her konuda blog yazılabilir.
- Blogların yazılış biçimleri aynıdır. Genellikle her yazının sonunda yazarın adı yer alır.
- Blogda paylaşımlar genellikle güncelden geçmişe doğru sıralanır.
- Genel ağ kullanabilen herkes tarafından yazılabilir.
- Okunması ve ulaşılması kolaydır.
- Bloglarda paylaşılanlar genellikle kronolojik sıra halinde yazılırlar.
- Blogların, kendi içinde kişisel, kurumsal, temasal ve topluluk blogları olmak üzere çeşitli türleri vardır.
- Kişisel bloglar günlük amaçlı kullanılır.
