9. Sınıf Çeşitlilik

KİM.9.2.1. Metalik bağın oluşumuna yönelik tümevarımsal akıl yürütebilme

a)  Pozitif yüklü metal iyonları ile negatif yüklü elektron denizi arasında örüntü oluşturur.

b)  Metalik bağın oluşumuna ilişkin genelleme yapar.

KİM.9.2.2. İyonik bağın oluşumunu bilimsel gözleme dayalı tahmin edebilme

a)  Metal ve ametallerden oluşan katyonlar ve anyonlar arasındaki elektrostatik etkileşim sürecine ilişkin gözlem temelinde önermeler oluşturur.

b)  Katyonlar ve anyonlar arasındaki etkileşim sürecine ilişkin gözleme dayalı olan ve olmayan önermeleri karşılaştırır.

c)  Katyonlar ve anyonlar arasındaki etkileşim sürecine ilişkin tahminlerini temellendirmek için gözlem verilerinden sonuç çıkarır.

ç)  Katyonlar ve anyonlar arasındaki etkileşim süreci ile ilgili gözlemlenmemiş durumlara ilişkin tahminde bulunur.

d)  Katyonlar ve anyonlar arasındaki etkileşimle ilgili tahminlerinin geçerliliğini sorgular.

KİM.9.2.3. Kovalent bağ oluşumunu bilimsel gözleme dayalı tahmin edebilme

a)  Bağ yapan ametal atomlarının çekirdekleri ve ortak kullanılan elektronlar arasındaki elektrostatik etkileşim sürecine ilişkin gözlem temelinde önermeler oluşturur.

b)  Gözleme dayalı olan ve olmayan önermeleri karşılaştırır.

c)  Ametal atomları arasındaki etkileşim sürecine ilişkin tahminlerini temellendirmek için gözlem verilerinden sonuç çıkarır.

ç)  Ametal atomları arasındaki etkileşimler ile ilgili gözlemlenmemiş durumlara ilişkin  tahminde bulunur.

d)  Tahminlerinin geçerliliğini sorgular.

KİM.9.2.4. Moleküllerin Lewis nokta yapısına ilişkin çıkarımda bulunabilme

a)  Moleküllerin Lewis nokta yapısına ilişkin varsayımda bulunur.

b)  Lewis nokta yapısını kullanarak moleküllerin yapısına ilişkin örüntüler oluşturur.

c)  Oluşturduğu örüntüleri kullanarak farklı moleküllerin yapılarını karşılaştırır.

ç)  Lewis nokta yapısının oluşturulmasına ilişkin önermeler sunar.

d)  Önermelerini farklı moleküllerin Lewis nokta yapılarını kullanarak değerlendirir.

KİM.9.2.5. Molekülleri polar ya da apolar olarak sınıflandırabilme

a)  Bağ yapan ametal atomlarının çekirdekleri ve ortak kullanılan elektronlar arasındaki elektrostatik etkileşim sürecine ilişkin gözlem temelinde önermeler oluşturur.

b)  Gözleme dayalı olan ve olmayan önermeleri karşılaştırır.

c)  Ametal atomları arasındaki etkileşim sürecine ilişkin tahminlerini temellendirmek için gözlem verilerinden sonuç çıkarır.

ç)  Ametal atomları arasındaki etkileşimler ile ilgili gözlemlenmemiş durumlara ilişkin  tahminde bulunur.

d)  Tahminlerinin geçerliliğini sorgular.

KİM.9.2.6. Bileşikleri adlandırma kurallarına ilişkin tümdengelimsel akıl yürütebilme

a)  İyonik ve kovalent bağlı bileşikleri oluşturan atom veya iyonları belirler.

b)  İyonik ve kovalent bağlı bileşikleri oluşturan atomların veya iyonların adları ile bileşiklerin adları arasında ilişki kurar.

c)  İyonik ve kovalent bağlı bileşiklerin adlandırma kurallarına ilişkin genelleme yapar.

KİM.9.2.7. Moleküller arası etkileşimleri sınıflandırabilme 

a)  Moleküller arası etkileşimlerin sınıflandırılmasına ilişkin ölçütler (atom, iyon, polar molekül, apolar molekül) belirler.

b)  Belirlediği ölçütler doğrultusunda aynı ya da farklı kimyasal türler arasında oluşan moleküller arası etkileşimleri ayrıştırır.

c)  Moleküller arası etkileşimleri gruplandırır.

ç)  Oluşturduğu grupları adlandırıp bilimsel karşılığıyla kıyaslar.

KİM.9.2.8. Etkileşimlerin katıların özelliklerine etkilerine ilişkin bilimsel çıkarım yapabilme 

a)  Aynı ya da farklı etkileşimlere sahip katılara ilişkin niteliklerin farkını ortaya koyar.

b)  Etkileşimlerle katılar arasındaki ilişkiyi belirlemek üzere gözlem verilerini veya hazır veri setini kullanır.

c)  Çıkarımlarını bilim insanlarının çıkarımları ile karşılaştırır.

KİM.9.2.9. Sıvıların buhar basıncını etkileyen faktörlere ilişkin hipotez oluşturabilme 

a)  Buhar basıncını etkileyebilecek faktörleri belirlemek amacıyla sorular oluşturur.

b)  Belirlediği faktörlerin buhar basıncına etkilerini neden-sonuç ilişkileri kurarak belirtir.

c)  Belirlediği faktörlerin buhar basıncına etkilerini araştırabilmek için bağımlı-bağımsız değişkenleri ve kontrol değişkenlerini belirler.

ç)  Değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek üzere denemeler yapar.

d)  Sıvıların buhar basıncını etkileyen faktörleri belirlemek için sunduğu önermeleri bilimsel kuramlar ile destekler.

KİM.9.2.10. Sıvıların kaynama sıcaklığını etkileyen faktörleri belirlemeye yönelik kanıt kullanabilme

a)  Sıvıların kaynama sıcaklığını etkileyen faktörleri belirlemeye yönelik ölçütler (moleküller arası etkileşimin türü, açık hava basıncı) belirler.

b)  Gözlem veya hazır veri setinden seçtiği verileri değişkenler arası ilişkileri belirleyecek şekilde düzenler.

c)  Kaynama sıcaklığını etkileyen faktörlere yönelik iddialarını kanıtlara dayalı açıklar.

ç)  Açıklamalarını desteklemek için bilimsel bilgiyi kullanır.

KİM.9.2.11. Sıvıların viskozitesini etkileyen faktörlere ilişkin bilimsel gözlem yapabilme 

a)  Sıvıların viskozitesine ilişkin niteliklerin farkını ortaya koyar.

b)  Belirlediği nitelikler ile sıvıların viskozitesi arasındaki ilişkiyi tespit etmek üzere veriler toplayarak bu verileri kaydeder.

c)  Sıvılar hakkında elde ettiği benzer verilerden hareketle keşfettiği örüntüleri açıklar.

KİM.9.2.12. Adezyon ve kohezyon kuvvetlerinin sıvıların özelliklerine etkilerine ilişkin çıkarım yapabilme 

a)  Aynı ya da farklı etkileşimlere sahip sıvıların özellikleri ile ilgili farkları ortaya koyar.

b)  Etkileşimler ile sıvıların özellikleri arasındaki ilişkiyi belirlemek üzere gözlem verilerini ve hazır veri setini kullanır.

c)  Çıkarımlarını bilim insanlarının çıkarımları ile karşılaştırır.

KİM.9.2.13. Sıvıların yüzey gerilimini etkileyen faktörlere ilişkin bilimsel sorgulama yapabilme 

a)  Sıvıların yüzey gerilimini etkileyen faktörlere ilişkin araştırılabilir sorular oluşturur.

b)  Araştırma sorularını cevaplamak üzere moleküller arası etkileşimlere ilişkin teorileri kullanarak önermeler sunar.

c)  Sıvıların yüzey gerilimini etkileyen faktörleri belirlemeye yönelik planladığı araştırmayı uygular.

ç)  Araştırmadan elde ettiği verileri yorumlar.

d)  Sıvıların yüzey gerilimini etkileyen faktörlere ilişkin ulaştığı sonuçları bilimsel bilgilerle karşılaştırır.

e)  Günlük hayatta yüzey geriliminden kaynaklanan problemlerin çözüm sürecini bi-limsel bilgilerle ilişkilendirir.