Ametaller kendi aralarında kovalent bağları oluşturur. Kovalent bağlar elektronların ortaklaşa kullanılması sonucu oluşur. Kovalent bağlı bileşikler suda çözündüklerinde iyonları oluşturamaz. Bu nedenle bu atomlar için iyon yükü yerine yükseltgenme basamağı terimi uygundur.
Ancak bütün elementler için yükseltgenme basamağı terimi kullanılabilir. Yükseltgenme basamakları hesaplanırken bazı kuralların bilinmesi ve uygulanması gerekmektedir. Bu kurallar şöyledir:
- 1A grubu elementleri +1, 2A grubu elementleri +2, 3A grubu elementleri +3 yükseltgenme basamağına sahiptir.
- Element halindeki atom ya da moleküllerin yükseltgenme basamakları sıfırdır. Na0Fe0
- Bileşiklerde oksijenin yükseltgenme basamağı -2’dir. Peroksitlerde (H2O2) yükseltgenme basamağı -1 ve OF2 bileşiğinde +2’dir.
- Hidrojen bileşiklerinde genellikle +1 yükseltgenme basamağına sahiptir. Metal hidrürlerde ise -1’dir (metal hidrürlere örnek NaH, MgH2).
- Florun yükseltgenme basamağı -1’dir.
- Bütün bileşiklerde atomların yükseltgenme basamakları toplamı sıfıra, köklerde ise atomların yükseltgenme basamakları toplamı kökün
yüküne eşittir
Örnek: H2SO4 bileşiğindeki S’nin yükseltgenme basamağını bulunuz.
Çözüm:
H+2 Sx O-24 → [2.(+1)+x+4.(-2)]=0
x-6=0 → x=+6
Örnek: K2Cr2O7 bileşiğindeki Cr’un yükseltgenme basamağını bulunuz.
Çözüm:
K+2 Crx2 O-27 → [2.(+1)+2.x+7.(-2)]=0
2x-12=0 → x=+6
Örnek: Cr2O4-2 bileşiğindeki Cr’un yükseltgenme basamağını bulunuz.
Çözüm:
(Crx2 O-24)-2 → [2.x+4.(-2)]=-2
2x-6=0 → x=+3
D Bloğu Elementlerinin Yükseltgenme Basamağı
D grubu elementlerinin orbital dağılımlarını incelediğimizde son 2 orbitalinin {ns (n-1)d} (n=periyot) orbitallerinden oluştuğunu gözlemlemekteyiz. D bloğundaki çoğu element elektron verdiği durumda elektronlarını öncelikle S orbitalinden daha sonra d orbitalinden vermektedir.
Örneğin, Co atomu Co+3 şeklinde elektron vereceği zaman, öncelikle 2 tane elektronunu 4s orbitalinden, daha sonra 1 tane elektronunu 3d orbitalinden vermektedir.
