Türkiye Ekonomisi: Türkiye’de Hayvancılık

Bikifi Instagram'da

Hayvancılık; evcil hayvanların ürünlerinden ve güçlerinden yararlanmak amacıyla üretilmesine ve yetiştirilmesine denir.

Türkiye’nin iklimi, doğal bitki örtüsü ve yer şekillerinin çeşitliliği hayvancılık faaliyetlerini olumlu yönde etkilemektedir. Fakat hayvancılıktan elde edilen verim istenilen seviyede değildir. Bu nedenle hayvancılığın gelişebilmesi için bazı adımlar atılmaktadır.

Mera hayvancılığı; meralarda otlatılan hayvanların ahır veya ağıllarda kaba yemle beslenmesine denilmektedir. Otlak hayvancılığı adı da verilmektedir. İklim koşullarına bağlı olarak yapılan hayvancılıktır. Modern yöntemler bu hayvancılık faaliyetinde kullanılmaz. Gelişmemiş ülkelerde yapılır. Türkiye’de en yaygın olan hayvancılık faaliyetidir. Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgesinde daha çok görülür.

Besi hayvancılığı ise; ahırlarda genellikle yapay yemlerin kullanılmasıyla yürütülen hayvancılık faaliyetidir. Hayvanların çiftliklerde veya ahırlarda beslenmesi yöntemidir. İklim koşullarına bağlı değildir. Modern yöntemler kullanılır. Verimi yüksek bir hayvancılık faaliyetidir. Gelişmiş ülkelerde yapılır. Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde bu yöntemle hayvancılık yapıldığı görülmektedir.

Türkiye’de hayvancılık faaliyetleri; küçükbaş, büyükbaş, kümes ve diğer hayvancılık faaliyetleridir.

Türkiye’de Küçükbaş Hayvancılık Faaliyetleri

• Türkiye’de en yaygın yapılan hayvancılık faaliyetidir.
• İklim ve bitki örtüsü küçükbaş hayvancılığa elverişlidir.
• Kurak ve yarı kurak bölgelerde, bitki örtüsünün step olduğu yerlerde görülür.
• Mera hayvancılığı şeklinde yapılmaktadır.
• İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Güney Marmara’da yaygın olarak görülür.
• Küçükbaş hayvanlar yağıştan hoşlanmadığı için Karadeniz bölgesinde görülmez.
• Bitki örtüsünün gür olduğu yerlerde büyükbaş hayvancılığına uygundur. Bu nedenle bitki örtüsünün gür olduğu yerlerde de görülmez.
• Küçükbaş hayvanlar soğuğa karşı dayanıklı değillerdir. Bu nedenle Erzurum-Kars Platosunda da küçükbaş hayvancılık azdır.
• Koyun ve keçi yetiştiriciliği olarak ikiye ayrılmaktadır.

Koyun

• Türkiye’de en çok yetiştirilen hayvandır.
• Bozkır bitki örtüsünün yaygın olduğu ve az eğimli yerlerde yetiştirilir.
• İç bölgelerde daha çok görülmektedir.
• Etinden, sütünden ve yününden yararlanılır.
• Kıvırcık, merinos, karaman gibi türleri bulunmaktadır.
• Yünü en değerli olan koyun merinostur ve Güney Marmara’da yetiştirilir.

Keçi

• Koyuna göre doğa koşullarına daha dayanıklı bir hayvandır.
• İç bölgelerde daha çok yetiştirilir.
• Maki bitki örtüsünün yoğun olduğu ve engebeli alanlarda yaşarlar.
• Kıl keçisi ve tiftik keçisi olmak üzere ayrılır:
  • Kıl Keçisi= En fazla Akdeniz bölgesinde yetiştirilir. Daha çok sütünden yararlanılsa da etinden, derisinden ve kılından da yararlanılmaktadır. Ormanlara zarar verme özellikleri vardır. Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yetiştirilmektedir.
  • Tiftik Keçisi= Ana vatanı Ankara’dır. Yününün ekonomik değeri daha fazladır. İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da da yaygın olarak görülmektedir.

Türkiye’de Büyükbaş Hayvancılık Faaliyetleri

• Çayır hayvancılığı da denilmektedir.
• Sığır, manda, deve, eşek, at ve katır gibi hayvanlar büyükbaş hayvanlardır.
• Bu hayvanların etinden, sütünden, derisinden ve gücünden faydalanılır.
• Nemli bölgelerde eve uzun ot topluluklarının bulunduğu alanlarda yaşarlar.
• Sığır en çok yetiştirilen büyükbaş hayvandır.
• Erzurum-Kars Platosu ve Karadeniz’de yaygın olarak görülür.
• İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde büyükbaş hayvancılığı yağışların azlığından ve bozkır bitki örtüsünün yaygın olmasından dolayı yapılamaz.
• Marmara ve Ege bölgesinde besi ve ahır hayvancılığı şeklinde büyükbaş hayvancılık faaliyetleri yapılmaktadır.

Sığır

• Nemli ve yağışlı bölgelerin çayırlarla kaplı alanlarında yetiştirilir.
• Mera hayvancılığı şeklinde yetiştirilir.
• Her bölgede yetiştirilen bir hayvandır.
• Özellikle Karadeniz’de ve Erzurum-Kars Platosu’nda görülür.
• Et ve süt verimi en yüksek büyükbaştır.
• Marmara ve Ege bölgesinde ahır hayvancılığı şeklinde yetiştirildiği görülmektedir.
• Şeker fabrikalarının ise çevresinde besi hayvancılığı olarak yetiştirilir.

Türkiye’de Kümes Hayvancılığı Faaliyetleri

• Eti ve yumurtası için beslenen tavuk, kaz, ördek, bıldırcın gibi kanatlı hayvanlara denir.
• Doğal koşullardan en az etkilenen hayvancılık faaliyetidir.
• Doğal bitki örtüsü önemli değildir.
• Türkiye’de en fazla tavuk yetiştirilmektedir.
• Modern tavuk çiftlikleri kurulmuştur. En çok Marmara bölgesinde görülmektedir. Daha sonra Ege ve Akdeniz’de görülür.
• Bolu, Sakarya, Balıkesir ve Manisa tavuk yetiştiriciliğinin en fazla olduğu illerdir.

Türkiye’de Diğer Hayvancılık Faaliyetleri

İpek Böcekçiliği

• Ana vatanı Uzak Doğu ülkeleridir.
• MÖ 2600 yılında ilk defa Çin’de yetiştirilmeye başlanmıştır.
• Türkiye’de ise 1500 yıldır yapılmaktadır.
• Dut ağacının bulunduğu yerlerde ipek böcekçiliği yapılmaktadır.
• Bir tıltıl türüdür.
• tırtılın salgıladığı ince maddeye ipek denilmektedir.
• Kozalardan elde edilen ipek dokumacılığın ham maddesini oluşturmaktadır.
• Bursa, Bilecik, Antalya, Ankara, Diyarbakır, Şanlıurfa en çok yapıldığı yerlerdir.
• Yapay ipek üretiminin artmasına bağlı olarak ipek böceği yetiştiriciliği azalmıştır.
• Türkiye’de Kozabirlik ipek böceği tohumunu sağlayan tek birliktir.

Arıcılık

• Bal ve bal mumu üretmek amacı ile yapılır.
• Türkiye’nin her yerinde yapılmaktadır.
• Farklı iklim çeşitlerinin olması ve bitki örtüsünün zengin olmasından dolayı arıcılık Türkiye’de önemli bir hayvancılık faaliyetidir.
• Bal, bal mumu, arı sütü, arı zehri, polen ve propolis gibi ürünler elde edilmektedir.
• Kars, Bitlis, Rize, Hakkari, Ordu, Ankara, Muğla, Erzurum ve Konya arıcılık faaliyetleri yönünden ön plana çıkan illerdir.
• Türkiye’nin bazı illerindeki doğal bitki örtüsü illerin balını değerli hale getirmektedir. Örneğin Muğla’da çam balı, Hakkari’de çiçek balı ve Rize’de anzer balı gibi.

Su Ürünleri- Balıkçılık

• Sulardan temin edilen her türlü ekonomik kaynağa su ürünleri adı verilmektedir.
• Başlıca su ürünleri; balık, midye, sünger ve ıstakozdur.
• Türkiye’de balıkçılık deniz, göl ve akarsularda yapılmaktadır. En yaygın olanı deniz balıkçılığıdır.
• Türkiye’de balıkçılık en fazla Karadeniz’de yapılmaktadır. Nedeni ise; deniz yüzeyi oksijen bakımından zengindir ve tuzluluk oranı azdır.
• Daha sonra ise Boğazlar’da ve Marmara Denizi’nde yapılmaktadır. Boğazlar balıkların göç yolu olduğu için balık yönünden zengindir.
• Deniz balıkçılığı, tatlı su balıkçılığı ve kültür balıkçılığı olarak ayrılmaktadır:
  • Deniz Balıkçılığı= Kıyı balıkçılığı şeklinde yapılmaktadır. Doğu Karadeniz önemli bir yere sahiptir. Denizlerden en fazla hamsi, istavrit, palamut ve lüfer çıkmaktadır.
  • Tatlı Su Balıkçılığı= Akarsu, tatlı su gölleri ve baraj göllerinde yapılan faaliyettir. Eğirdir, Beyşehir, Çıldır, İznik ve Ulubat göllerinde suyun tatlı olmasından dolayı fazlasıyla kerevit, inci kefali ve sazan gibi balıklar avlanabilmektedir. Tuz Gölü, Burdur, Acıgöl ve Van Gölü’ne dökülen akarsuların ağız kısımlarında sadece balıkçılık yapılmaktadır.
  • Kültür Balıkçılığı= Özel olarak düzenlenen havuzlarda bilimsel yöntemlerle ve ticari amaçlarla balık üretme işlemidir. Alabalık, sazan, çipura ve levrek üretimi daha çok yapılmaktadır.

Türkiye’de Tarım ve Hayvancılığın Ekonomideki Yeri

Tarımsal üretim; beslenme ihtiyaçlarının karşılanması, istihdam sağlanması, sanayi sektörüne ham madde temin edilmesi yönünden ekonomide oldukça önem arz etmektedir.

Tarımın ülke ekonomisindeki yerini belirleyen göstergeler:

• Kırsal Nüfusun Türkiye Nüfusu İçindeki Payı= Kırsal nüfus oranı günden güne azalmaktadır. Buna rağmen kırsal kesimde yaşayan insanların temel ekonomik geçim kaynakları hala tarımsal faaliyetlerdir.
• Tarımsal İş Gücünün Ekonomik Etkinlik Alanlarındaki Yeri= Türkiye’de tarımsal iş gücü, sanayileşmiş ülkelere göre daha fazladır. Birincil ekonomik faaliyet olan tarımsal ekonomik faaliyetlerde çalışanların sayısı her ne kadar diğer ülkelere göre fazla olsa da günden güne bu oran azalmaktadır. Türkiye’de çalışan her dört kişiden biri tarım alanında çalışmaktadır.
• Tarımın Ülke Gayrisafi Milli Hasılasındaki Yeri= Gayrisafi milli hasıla, bir ülkede bir yıl boyunca ulusal kaynaklardan elde edilen mal ve hizmetlerin piyasa fiyatlarına göre hesaplanan toplam değerine denir. Tarım sektörünün gayrisafi milli hasıladaki oranı azalmaktadır. Bu durum sanayinin ve hizmet sektörünün her geçen gün gelişmesinden kaynaklanmaktadır. Türkiye’de ulusal gelirin yaklaşık %10’u tarımdan sağlanmaktadır.
• Dış Ticaret Gelirlerinde Tarımın Yeri= Türkiye’de uzun yıllar tarımsal ürünler ihraç edilmiş, sanayi ürünleri ise ithal edilmiştir. Özellikle fındık, pamuk, tütün, zeytin ve çay gibi tarım ürünleri ihracat alanında önemli bir yere sahiptir.