Oğuzların İslamiyet’i Kabulü

Bikifi Instagram'da

Oğuzlar; 24 boydan meydana gelmiş en kalabalık Türk topluluğudur. Oğuzlar arasında İslamiyet XI. yüzyılda bir din haline gelmiştir. Oğuz boylarından Müslümanlığı kabul edenlere “Türkmen” adı da verilmiştir.

Oğuzlar, Selçuk Bey önderliğinde yeni bir Müslüman Türk devleti olan Selçuklu Devleti’ni kurmuştur. Oğuzlar arasında İslamiyet’in yayılması ise Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey döneminde başlamıştır. Selçuklularla birlikte Türklerin Anadolu’ya hakim olması ve gittikçe İslamiyet’i yayması Hristiyan dünyasını rahatsız etmiş ve Haçlı Seferleri düzenlenmiştir. Selçuklular, Haçlılara karşı büyük başarılar göstermiştir.

Büyük Selçuklu Devleti’nin parçalanması üzerine Türkiye Selçuklu Devleti, Anadolu’da bağımsızlığını kazanmıştır. Türkiye Selçukluları, Suriye ve Filistin’deki diğer Türk emirlikleriyle birlikte Haçlı Seferleri’ne karşı İslam dünyasını başarılı bir şekilde korumuştur.

Doğudan gelen Moğol İstilası, Türkiye Selçuklu Devleti’nin parçalanmasına neden olmuş ve Anadolu’da birçok beylik ortaya çıkmıştır. Bu beyliklerden birisi olan Osmanlı Beyliği süratle gelişerek bir cihan devleti haline gelmiştir. Osmanlı Devleti, İslam dünyasının lideri olarak Avrupa’da İslam kültürünün yayılmasını sağlamıştır. Türklerin, İslam medeniyetinin gelişmesine de önemli katkıları olmuştur. Öğrencilere de maaş bağlanmış, onların istifade etmeleri için zengin kütüphaneler kurulmuştur.

Büyük Selçuklu Devleti (1040-1157)

• Oğuzların Kınık Boyu tarafından kurulmuştur.
• Selçuk Bey önderliğinde kurulmuş ve İslamiyet kabul edilmiştir.
  • Devlet ismini ise Selçuk Bey’den almıştır.
• Selçuklular, Gaznelileri 1035’te Nesa’da, 1038’de Serahs’ta mağlup etmiştir.
  • Bu iki zaferden sonra Gaznelilerin bölgedeki siyasi ve askeri durumu ciddi şekilde sarsılmıştır.
• Gazneli Mesut ise 1040 Dandanakan Savaşı’nda Tuğrul Bey’e yenilmiştir.
  • Dandanakan Savaşı ile Selçuklular güçlenirken; Gazneli Devleti ise yıkılma sürecine girmiştir.
• Tuğrul Bey İbrahim Yinal ile Arslan Bey’in oğlu Kutalmış’ı Anadolu’nun fethi için görevlendirmiştir.
• Selçuklular, Gürcü-Bizans kuvvetlerini 18 Eylül 1048’de Pasinler Ovası’nda Pasinler Savaşı’nda kesin bir bozguna uğratmıştır.
  • Selçuklular ile Bizans arasındaki ilk savaştır.
• Tuğrul Bey 1055 yılında Bağdat’a girerek halifeleri baskı altına alan Büveyhoğullarının varlığına son vermiştir.
  • Halife bu hizmeti için Tuğrul Bey’e “Doğunun ve Batının Sultanı” olarak unvanını vermiştir.
  • Selçuklu hükümdarları bu olaydan sonra “Sultan-ı İslam” unvanını kullanmaya başlamıştır.
• Tuğrul Bey’den sonra Alp Arslan 1063’te Selçuklu tahtına geçmiştir.
• Alp Arslan Batı’yı hedef almış Gürcistan ve Anadolu’ya seferler düzenlemiştir.
• Bizans’ın doğudaki en önemli merkezlerinden olan Ani Kalesi 1064’te fethedilmiştir.
• 1071 yılında Bizans İmparatoru Romen Diyojen’in Anadolu üzerindeki baskılarını artırması ve Selçukluları ortadan kaldırmak istemesi nedenleriyle Malazgirt Savaşı yapılmıştır.
  • Selçuklular bu savaşta Bizans’ı yenilgiye uğratmışlardır.
  • Anadolu’nun kapıları Türklere tamamen açılmıştır.
  • Anadolu’nun fetih süreci hızlanmıştır.
  • Abbasi halifesi, Sultan Alp Arslan’a hediyeler göndermiş ve ona “İslam Ülkelerinin Sultanı” unvanını vermiştir.
• Sultan Alp Arslan öldükten sonra daha önce veliaht tayin ettiği oğlu Melikşah, Büyük Selçuklu hükümdarı olmuştur.
• Sultan Melikşah Dönemi’nde Selçuklu ülkesinin sınırları batıda ve doğuda genişlemiştir.
• Batı ve Doğu Karahanlı Devletleri hakimiyet altına alınmıştır.
• Gürcistan, Kudüs, Suriye, Yemen ve Aden fethedilmiştir.
• Türk komutanları İzmit’e kadar Anadolu’nun büyük bölümünü fethetmişlerdir.
• Selçuklu Devleti içinde Hasan Sabbah’ın gizli olarak yürüttüğü faaliyetler neticesinde Batıniler, 1090’da Alamut Kalesi’ni ele geçirmişlerdir.
• Batınilik, İslam dünyasında büyük çatışmaların yaşanmasına neden olmuştur.

Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılışı

Melikşah’ın ölümünden hemen sonra taht kavgaları başlamıştır. Vezir-azam Nizamülmülk’ün desteği ile Berkyaruk, kardeşiyle girdiği taht mücadelesine girmiş ve kazanarak tahta çıkmıştır.

Bu sırada Türkleri Anadolu’dan atmak ve Kudüs’ü ele geçirmek amacıyla Avrupa’dan harekete geçen Haçlı ordusu Antakya’ya kadar ilerleyerek kuşatmıştır. Aynı zamanda Sultan Berkyaruk’un kardeşi Mehmet Tapar 1099’da isyan etmiştir. Kardeşler arasında yaşanan savaşlar sonucunda da Büyük Selçuklu Devleti ikiye bölünmüştür.

Sultan Berkyaruk’un ölümünden sonra Mehmet Tapar, Selçuklu tahtını 1105’te ele geçirmiş, Suriye ve civarındaki Haçlı devletleri ile mücadele edilmiştir. Batınilerle de mücadele edilmiştir.

Mehmet Tapar öldükten sonra kardeşi Sencer tahtı ele geçirmiştir. Sultan Sencer, Selçuklu Devleti’ni yeniden düzenleyerek “Sultan-ı Azam” unvanını almıştır. Bu dönemde Selçuklular, Gaznelilere ve Karahanlılara karşı yeniden hakimiyet sağlamıştır. Karahanlılar ve Karluklar arasında çıkan anlaşmazlıklar üzerine 1141 yılında Katvan Savaşı meydana gelmiştir. Bu savaşta Selçuklular yenilmiş ve yıkılma sürecine girmiştir.

Sencer’in 1157 yılında ölmesiyle Büyük Selçuklu İmparatorluğu tarih sahnesinden çekilmiştir. Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkılmasıyla devletler ve atabeylikler de ortaya çıkmıştır.

📚EK BİLGİ: Büyük Selçuklularda şehzadeler küçük yaşlarda eyaletlere melik olarak gönderilmiştir. Selçuklu meliklerinin ülke yönetiminde görev aldıklarında devlet deneyimi kazanmaları için yanlarında görevlendirilen deneyimli ve güvenilir kişilere “Atabey” denilmiştir.