Makale Türleri ve Özellikleri

📅 26 Kasım 2020|17 Ocak 2022
Makale Türleri ve Özellikleri

Konu Özeti

Makale bir düşünceyi kanıtlamayı esas alan edebiyatımızda birçok örneği bulunan ve giriş, gelişme ve sonuç olmak üzere 3 bölümden oluşan gazete çevresinde gelişen bir metin türüdür.

Bu konuda
  • Makale türünün özelliklerini, bölümlerini ve türlerini
  • Makale türünün Türk edebiyatındaki eserlerini ve yazarlarını
öğreneceksiniz.
Instagram Logo
Bikifi Instagram'da

Makale; bir düşünceyi, tezi kanıtlamak, savunmak için spor, bilim, siyaset, edebiyat, coğrafya, tarih, tıp, ekonomi, sosyoloji, felsefe vb. birçok alanda yazılan açıklayıcı ve yorumlayıcı nitelik taşıyan yazılara verilen addır.

Makale Özellikleri

  • Öne sürülen düşünceyi veya tezi kanıtlamayı esas alır. Diğer türlerden ayıran en önemli özelliğidir.
  • Genellikle gazete veya dergilerde yayınlanırlar.
  • Makaleyi konusunda uzman olan kişilerin yazması gerekir.
  • Nesnel bir anlatım söz konusudur.
  • Özetleme, alıntılama sıkça kullanılır. Alıntılarda kaynak gösterilmelidir.
  • Örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme, tanımlama gibi düşünceyi geliştirme yollarına sıkça başvurulur.
  • Makalelerde dil göndergesel işlevde kullanılır.
  • Makalelerde çokça bilimsel terimler kullanılır.
  • Makalelerin konu yelpazesi oldukça geniştir. Birçok alanda yazılabilir.
  • Kapalı anlatıma, mecazlara, söz sanatlarına, dolaylı anlatıma başvurulmaz. Anlatım açık olmalı ve düşünce doğrudan anlatılmalıdır.
  • Bilimsel bir dil kullanılır.
  • Makale yazarının açıklama, eleştiri, bilgilendirme, savunma gibi birçok amacı bulunabilir.
  • Dünya edebiyatında makale, gazete türünün gelişmesine bağlı olarak 18. yüzyılda ortaya çıkmıştır.

MAKALE VE FIKRA FARKLARI:

Fıkra türünde kanıtlama amacı bulunmazken makaleler türünde kanıtlama amacı güdülmektedir. Makalede ciddi ve nesnel bir anlatım söz konusu iken fıkralarda günlük konuşma dili ve öznel bir anlatım söz konusudur.

Makalenin Bölümleri

Makaleler giriş, gelişme ve sonuç olmak üzere 3 bölümden oluşur.

  • Giriş: En kısa bölümdür. Yazar düşüncesini bu bölümde öne sürer.
  • Gelişme: Giriş bölümünde verilen düşünce detaylıca anlatılır. Yazar eleştiri, kıyaslama, belgeler ve alıntılara dayanarak düşünceyi destekler. En uzun bölümdür.
  • Sonuç: Makalede bahsedilen düşüncenin bir sonuca bağlandığı aşamadır.

Makale Türleri

Makaleler; bilimsel makale, edebi makale ve gazete makaleleri olmak üzere 3’e ayrılır.

Bilimsel Makaleler

  • Bilimsel konularda yazılan; araştırmalarla, deneylerle desteklenen bir düşünceyi, tezi kanıtlama amacı bulunan yazılardır.
  • Bilimsel nitelikteki yazılardır.
  • Genellikle bilim insanları ve araştırmacılar tarafından yazılır.
  • Bilimsel terimler oldukça fazladır.
  • Bilimsellik esas olmakla birlikte dili objektif, uyumlu ve resmi olmalıdır.
  • Genellikle akademik dergilerde yayınlanır.
  • Bilimsel makalelerini sonunda kaynakça bulunmalıdır.

Bilimsel Makalenin Yapı Bakımından İncelenmesi

Bilimsel makaleler başlık, özet, giriş, yöntem, bulgular, sonuç ve tartışma, kaynakça olmak üzere 7 bölümden oluşmaktadır.

  • Başlık: Hedef okuyucu kitlesine ulaşması için metnin içeriğini özetleyen kısa bir başlık olmalıdır.
  • Özet: Genel olarak metnin içeriğiyle ilgili bilgi verilen, araştırmanın amacı, kapsamı ile ilgili detaya girmeden kısaca özetlendiği, anahtar kelimelerin de yazıldığı bölümdür.
  • Giriş: Makale hakkında temel bilgilerin verildiği, geçmişte yapılan benzer araştırmalar, tarihçe gibi kısımlardan oluşan bölüme giriş bölümü denir.
  • Yöntem: Makalede yer alan araştırmada hangi araç gereçlerin kullanıldığı, hangi yöntemin neden belirlendiğinin açıklandığı bölümdür.
  • Bulgular: Araştırmada elde edilen bulguların okuyucuya aktarıldığı bölümdür.
  • Sonuç ve Tartışma: Elde edilen bulgular sonucunda değerlendirme yapıldığı, önceden yapılmış benzer araştırmalarla ilgili kıyaslamanın yer aldığı ve bunların bir sonuca bağlandığı bölümdür.
  • Kaynakça: Makalenin en sonundaki kaynakça bölümünde, yapılan araştırmaların kaynaklarının isimleri yer alır. Makalenin diğer bölümlerinde verilen bilgilerin “(…)” parantez işaretleri kullanılarak hangi kaynaklardan alındığı gösterilir.

Edebi Makaleler

  • Edebiyat, sanat, dil vb. konularda yazılan makalelere edebi makale denir.
  • Yazarın toplumsal, politik vb. konularda yazdığı kendi görüşünü bildirdiği, açıkladığı yazılardır.
  • Bilimsel makalelerde birden fazla anlama gelebilecek ifadeler yer almaz ancak edebi makalelerde yer alır.

Gazete Makaleleri

  • Günlük makale olarak da adlandırılmaktadır.
  • Gazete makalelerinin yazılma amacı toplumu bilgilendirmektir.
  • Genellikle gazetelerde yayınlanırlar.
  • Kısa metinlerdir.
  • Dili yalın ve anlaşılırdır.
  • Güncel olayları ele alır.
  • Gazete makalelerinde özet, giriş, yöntem, bulgular, sonuç ve tartışma, kaynakça bölümleri bulunmaz.
  • Yazar kendi görüşünü, fikrini savunur, değerlendirme yapar.
  • Örnekleme, karşılaştırma, benzetme gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvurulur; deyim, atasözü ve alıntılardan yararlanılır.
  • Gazetelerin ilk sayfasında yayınlanan makalelere “başmakale“, yazarına “başyazar” adı verilmektedir.

Makalelerde Bulunması Gereken Bölümler

  1. Yazar adı ve soyadı
  2. Makalenin yayınlanma tarihi
  3. Makale adı, dergi adı
  4. Cilt numarası
  5. Sayısı
  6. Sayfa numaraları

Türk Edebiyatında Makale

  • Makale türü Tanzimat döneminde Batıdan, gazete ile edebiyatımıza girmiş bir türdür.
  • Türk edebiyatındaki ilk gazete; Takvim-i Vakayi‘dir. İkinci gazete ise; Ceride-i Havadis‘tir.
  • Türk edebiyatındaki ilk makale Şinasi’nin 1860 yılında Tercüman-ı Ahval gazetesinde yayımladığı “Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi” adlı makaledir.
  • Ziya Paşa‘nın 1868 yılında yayımladığı “Şiir ve İnşa” makalesi de döneminde oldukça ses getiren bir makaledir.
  • Ömer Seyfettin‘in yazdığı ve Genç Kalemler dergisinin ilk sayısında yer alan, “Yeni Lisan” adlı imzasız makalesi Milli edebiyatın dil anlayışını ortaya koyan bir makaledir.
  • Hüseyin Cahit Yalçın 1901 yılında Servet-i Fünun dergisinde “Edebiyat ve Hukuk” adlı makaleyi yayımlamıştır. Makalenin yayımlanmasıyla beraber Servet-i Fünun dergisi kapatılmıştır.
  • Tanzimat döneminde; Şinasi, Namık Kemal ve Ahmet Mithat Efendi, Ziya Paşa makale türünde önemli eserler vermiştir.
  • Cumhuriyet döneminde; Mehmet Kaplan, Ahmet Kabaklı, Yahya Kemal, Peyami Safa, Yaşar Nabi Nayır, Ali Canip Yöntem gibi isimler makale türünde önemli eserler vermiştir.
  • Türk edebiyatındaki önemli makaleler ve yazarları:
    • Şinasi “Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi”
    • Ziya Paşa “Şiir ve İnşa”
    • Ömer Seyfettin “Yeni Lisan”
    • Hüseyin Cahit Yalçın “Edebiyat ve Hukuk”
    • Cenap Şahabettin “Evrak-ı Eyyam”, “Nesr-i Harp”, “Nesr-i Sulh”
    • Namık Kemal “Lisan-ı Osmaninin edebiyatı hakkında bazı mülahazatı şamildir”, “Mes Prisons Muahezenamesi”, “Renan Müdafaanamesi”, “Terakki”, “Maarif”, “Hürriyet-i Efkar”
    • Ziya Gökalp “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak”
    • Yahya Kemal Beyatlı “Aziz İstanbul”
    • Hasan Ali Yücel “Pazartesi Konuşmaları”, “İyi Vatandaş İyi İnsan”
    • Ahmet Hamdi Tanpınar “Edebiyat Üzerine Makaleler”
    • Halit Ziya Uşaklıgil “Sanata Dair”
    • Süleyman Nazif “Çal Çoban Çal”
Benzer İçerikler
Türk Edebiyatında Hikaye (Halk Edebiyatından – Milli Edebiyata Kadar)
Güncel
Edebiyat

Türk Edebiyatında Hikaye (Halk Edebiyatından – Milli Edebiyata Kadar)

İçeriğe Git>
Şiirde Ahenk Unsurları
Güncel
Edebiyat

Şiirde Ahenk Unsurları

İçeriğe Git>
Anlatım Biçimleri ve Türleri
Güncel
Edebiyat

Anlatım Biçimleri ve Türleri

İçeriğe Git>
Şiir Türleri ve Şiirin Özellikleri, Şiir Nedir?
Güncel
Edebiyat

Şiir Türleri ve Şiirin Özellikleri, Şiir Nedir?

İçeriğe Git>
Söz Sanatları (Edebi Sanatlar)
Güncel
Edebiyat

Söz Sanatları (Edebi Sanatlar)

İçeriğe Git>
Geleneksel ve Modern Tiyatro Özellikleri
Güncel
Edebiyat

Geleneksel ve Modern Tiyatro Özellikleri

İçeriğe Git>
Copyright © 2024 Bikifi
Star Logo
tiktok Logo
Pinterest Logo
Instagram Logo
Twitter Logo