İsim (Ad) Nedir? İsim Türleri Nelerdir?

📅 28 Mart 2021|27 Şubat 2022
İsim (Ad) Nedir? İsim Türleri Nelerdir?

Konu Özeti

İsimler birçok türü olan sözcük türlerinden biridir. İsimler, canlı veya cansız varlıklara verilen addır. İsimleri öğrenerek isim soylu sözcükleri ayırt edebiliriz.

Bu konuda
  • İsimlerin özelliklerini, türlerini ve örnekleri
  • İsimleri bulmak için sorulan soruları
öğreneceksiniz.
Instagram Logo
Bikifi Instagram'da

Canlı, cansız tüm varlıkları, düşünceleri, duyguları, kavramları, durumları karşılan; birbirlerinden ayırt etmemizi sağlayan kelimelere isim denir.

İsimler; varlıklara verilişlerine, varlıkların niteliklerine (oluşlarına), varlıkların sayılarına ve yapılarına göre olmak üzere 4 ana başlıkta incelenir.

Varlıklara Verilişlerine GöreVarlıkların Niteliklerine (Oluşlarına) GöreVarlıkların Sayılarına GöreYapılarına Göre
Özel İsimSoyut İsimTekil İsimBasit İsim
Cins (Tür) İsimSomut İsimÇoğul İsimTüremiş İsim
Topluluk İsmiBirleşik İsim

Varlıklara Verilişlerine Göre İsimler

Özel İsim

Özel isimler; başka varlıklardan ayırt edici özelliği olan, tek olan ve bir benzeri olmayan isimlerdir.

Örnekler:

  • Kişi İsimleri: Ali, Ayşe, Muhammed, Mehmet, Fatih, Yavuz…
  • Kurum Kuruluş İsimleri: Türk Dil Kurumu, İstanbul Üniversitesi, Yeşilay, Kızılay…
  • Ülke, Kıta, Bölge İsimleri: Türkiye, Azerbaycan, Almanya, Pakistan, Somali, Katar, Avrupa, Asya, Amerika, İç Anadolu, Karadeniz…
  • Hayvanlara Verilen Özel İsimler: Boncuk, Pamuk, Fındık, Bulut, Karabaş, Tekir…
  • Okyanus, Deniz, Nehir, Göl, Şelale, Boğaz, Dağ, Tepe, Ova, Yayla İsimleri: Pasifik Okyanusu, Hint Okyanusu, Ege Denizi, Kızılırmak, Van Gölü, Çanakkale Boğazı, Uludağ…

Cins (Tür) İsim

Özel olmayan, duyulduğunda tek bir varlık akla gelmeyen, belirli bir türdeki isimlere cins isim denir.

Örnekler:

  • Meslek İsimleri: öğretmen, doktor, fizyoterapist, diyetisyen, aşçı, mühendis, vali, kaymakam…
  • Organ/Uzuv İsimleri: Kol, bacak, böbrek, burun, kulak, dudak, göz…
  • Yiyecek, İçecek, Giyecek İsimleri: börek, pasta, makarna, ayran, limonata, elbise, bluz, mont…
  • Kavramlar: zeka, akıl, duygu, düşünce…
  • Sayı, Soru, Renk İsimleri: beş, bin, seksen, kim, ne, nasıl, mavi, turkuaz, sarı, pembe, mor…
  • Akrabalık İsimleri: abla, yenge, yeğen, kuzen, amca, dede, enişte, görümce, elti…

Varlıkların Niteliklerine (Oluşlarına) Göre İsimler

Soyut İsim

5 duyu organımızdan hiçbiriyle algılayamadığımız, var olduklarını aklımız sayesinde bildiğimiz kavramları karşılayan kelimelere soyut isim denir.

Örnekler:

Sevgi, merhamet, aşk, hüzün, sevinç, mutluluk, umut, cesaret, adalet, öfke, inat, özlem, şüphe, korku, keder…

Somut İsim

5 duyu organımızdan en az biriyle duyduğumuz, gördüğümüz, hissettiğimiz, tattığımız, gördüğümüz canlı veya cansız varlıklar somut varlıklardır. Bu varlıkları tanımlarken somut isimler kullanılır.

Örnekler:

Kitap, ağaç, güneş, uçak, bulut, su, sıcak, soğuk, sivri, keskin, kedi, kuş, ekşi, tatlı, acı, tuzlu, gürültü, ışık…

Varlıkların Sayılarına Göre İsimler

Tekil İsim

Bir tane varlığı karşılayan, çokluk eki (-lar/-ler) almamış kelimeler tekil isimlerdir.

Örnekler:

Kitap, ampul, telefon, kedi, parmak, ülke, şişe…

Çoğul İsim

Birden çok varlığı karşılayan, çokluk eki (-lar/-ler) almış kelimeler çoğul isimlerdir.

Örnekler:

Kitaplar, ampuller, telefonlar, kediler, parmaklar, ülkeler, şişeler…

NOT: Her çokluk eki (-lar/-ler) alan kelime çoğul olmayabilir.

  • Mehmet Beyler de evimize teşrif etti. (saygı anlamı)
  • Dün görüştüğün kişi 30 yaşlarındaydı. (ortalama anlamı)

Topluluk İsmi

Çokluk eki (-lar/-ler) almasa dahi çoğul anlam taşıyan kelimeleri karşılayan kelimeler topluluk isimleri olarak adlandırılır.

Örnekler:

Ordu, orman, sürü, meclis, takım, komisyon, kurul, güruh, sınıf, millet, deste, küme…

NOT: Bir cümlede topluluk isimleri, çokluk eki aldığında o topluluktan birden fazla olduğu anlamını katmaktadır.

  • İlk yarı bittikten sonra takımlar sahaya çıktı.
  • Alman ve Fransız orduları karşı karşıya geldi.

Yapılarına Göre İsimler

Basit İsim

Yapım eki almayan, kök halinde bulunan isimlere basit isim denir. Basit isimler çekim eki alabilir.

Örnekler: ağaç, balık, insan, dudaklar, tat, kediyi, bacak, kolum, sev (-mek), kok(-mak), tat (-mak), say(-mak), bak(-mak)…

Türemiş İsim

En az bir yapım eki alan isimlere türemiş isim denir.

Örnekler: kitaplık, saatçi, kalemlik, telefoncu, fındıklı, bademli, çikolatalı, şekersiz, odunluk, kimsesiz…

Türemiş isimler; yansımalardan, isimden yapım eki alıp isim ya da fiilden yapım eki alıp isim olabilir.

  • Yansımalardan Türeyenler: şakırtı, patırtı, cızırtı, çıtırtı, gıcırtı, homurtu, horultu…
  • İsimden Türeyenler: bayramlık, kışlık, yazlık, kulaklık, insanlık, inançlı, doktorluk, Türklük…
  • Fiilden Türeyenler: bakmak, tatmak, yemek, içmek, uyumak, sormak, silmek, yazmak, ekmek, ilmek, örmek, bitirme, başlama…

Birleşik İsim

Birden fazla kelimenin bir araya gelmesiyle oluşan isimlere birleşik isim denir.

  • Anlam Kayması Yoluyla: Kelimelerden ikisi de anlam kaybına uğrayabilir, kelimelerden sadece birinci veya sadece ikinci de anlam kaybına uğrayabilir.
    • Hanımeli, aslanağzı, akçaağaç, akçakavak, akciğer, başbakan, başyazar, karatavuk, yer elması…
  • Ses Kaynaşması yoluyla: cumartesi, pazartesi, kahvaltı…
  • Kelime Sınıfı Kayması Yoluyla: giderayak, bilirkişi, vatansever, sıkboğaz, alaşağı, ateşkes, dedikodu, hünkarbeğendi…

Benzer İçerikler
Sözcükte Yapı: Ek
Güncel
Edebiyat

Sözcükte Yapı: Ek

İçeriğe Git>
Şiirde Ahenk Unsurları
Güncel
Edebiyat

Şiirde Ahenk Unsurları

İçeriğe Git>
Anlatım Bozuklukları
Güncel
Edebiyat

Anlatım Bozuklukları

İçeriğe Git>
Fiil (Eylem) Nedir?
Güncel
Edebiyat

Fiil (Eylem) Nedir?

İçeriğe Git>
Söz Sanatları (Edebi Sanatlar)
Güncel
Edebiyat

Söz Sanatları (Edebi Sanatlar)

İçeriğe Git>
Şiir Türleri ve Şiirin Özellikleri, Şiir Nedir?
Güncel
Edebiyat

Şiir Türleri ve Şiirin Özellikleri, Şiir Nedir?

İçeriğe Git>
Copyright © 2024 Bikifi
Star Logo
tiktok Logo
Pinterest Logo
Instagram Logo
Twitter Logo