Hücreler sahip oldukları genetik bilgiyi bölünerek yeni hücrelere aktarırlar. Belirli büyüklüğe gelen ve hücre döngüsünü tamamlayan her hücre bölünür. (Not: Bölünme özelliğine sahip olmayan hücreler -örneğin insanda bulunan sinir hücresi- hücre döngüsünü tamamlamaz, bu sayede de bölünemezler)
Hücreleri bölünmeye yönelten temel etkenler şunlardır:
Hücre bölünmeleri; mitoz bölünme ve mayoz bölünme olmak üzere ikiye ayrılır.
Bir hücrenin bölünerek aynı genetik özelliklerde yeni hücreler oluşturmasına mitoz bölünme denir. Mitoz bölünmeyle çok hücreli canlılarda; büyüme, gelişme, yaraların onarımı gibi olaylar görülür. Aynı zamanda mitoz bölünme tek hücreli canlılar için üremek (çoğalmak) demektir. Mitoz bölünme, insanlarda belli bir büyüklüğe erişinceye kadar çoğu hücrede (örneğin sinir hücreleri bölünmez) ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb.) hayat boyu devam eder.
Kısaca, mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler. Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir. Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir.
Not: Mitoz bölünme sadece 2n kromozomlu hücrelerde görülmemektedir. Mitoz bölünme geçiren hücreler 3n-2n-n veya başka bir genetik yapıya sahip olabilir. Mitoz bölünmenin belirleyici özelliği oluşan yeni hücreler arasında (normal şartlar altında) kalıtsal farklılık oluşmamasıdır.
Mayoz bölünme eşeyli üreyen canlılarda görülür. Amacı tür içi kalıtsal çeşitliliği arttırmak ve kromozom sayısını sabit tutmaktır. Üreme ana hücreleri mayoz bölünme geçirdikten sonra üreme yeteneği kazanırlar. Sprem, yumurta, polen gibi üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar.
Hücre bölünmeleriyle ve üremeyle ilgili detaylı bilgiye aşağıdaki başlıklardan ulaşabilirsiniz.