Edirne ve Rumeli’deki fetihlerle birlikte savaş esirlerinin sayısında büyük artış gözlemlenmiştir. Yaya ve müsellemlerinde yetersiz kalmaya başlaması ile Osmanlı Pençik sistemini uygulamaya başlamıştır.
Pençik Sistemi= I. Murat döneminde uygulanmaya başlanılmıştır. Bu sistem ile savaşta esir alınan çocukların beşte biri alınarak eğitilmiş ve asker olarak yetiştirilmiştir. Bu oran, İslam hukukuna göre ganimetin beşte birinin Beytü’l-mal’a ait olması esasından ortaya çıkmıştır.
📚 EK BİLGİ: Pencik sisteminin benzeri Osmanlı Devleti’nden önce Emeviler, Abbasiler ve Selçuklular gibi devletlerde gulam sistemi olarak uygulanmıştır. Gulam sistemini ilk uygulayan Türk devleti Karahanlılar’dır.
Kazasker Çandarlı Kara Halil’in çalışmaları ile Pencik sistemi uygulanmaya başlanmıştır. Kurulan bu askeri teşkilata “Yeniçeri Ocağı”, askerlerine ise “Yeniçeri” adı verilmiştir. Yeniçeri Ocağı, Avrupa’da ilk daimi ordu olmuştur. Bu sisteme göre esirler arasından seçilenler, Anadolu’daki ailelerin yanına verilir ve burada Türk İslam adet ve geleneklerini öğrenirlerdi. Esirler, askeri eğitim için ise “Acemi Ocağı” adı verilen teşkilata alınırdı. İlk Acemi Ocağı I. Murad zamanında Gelibolu’da kurulmuştur. Bir askeri okul statüsündeki bu ocak, sadece Yeniçeri Ocağının değil bütün Kapıkulu yani merkez ocaklarının asker ihtiyacını karşılamıştır. Acemiler eğitim ve hizmetlerini tamamladıktan sonra yeniçeri olarak atanmış ve başlarına ak börk giymiştir.
Ankara Savaşı’ndan sonra Pencik sistemi devam ettirilememiş ve Çelebi Mehmet zamanında Devşirme Sistemine geçilmiş, II. Murat döneminde ise kanunlaştırılmıştır.
Devşirme Sistemi= Hristiyan çocukların saray hizmetinde ve asker olarak kullanılması amacıyla hizmete alınması sistemidir. II. Murat döneminde kanunlaştırılmıştır. Bu kanuna göre;
- Hristiyan ailelerden sadece bir tane erkek çocuk alınmıştır.
- Tek çocuklu ailelerden alınmamıştır.
- 8-18 yaş arasında bulunan çocuklardan seçilmiştir.
- Aileler gönüllü olarak çocuklarını vermişlerdir.
Devşirme Kanunu’na göre Osmanlı halkından, şartları elverişli Hristiyan çocuklar belli bir eğitimden geçirildikten sonra Kapıkulu askeri yapılmıştır. Devşirmeler, Acemi Ocağında yedi sekiz yıl kadar eğitim gördükten sonra yeteneklerine göre yeniçeri, cebeci, topçu, top arabacısı ve Kapıkulu süvarisi şeklinde ayrılmıştır. Yeniçeri Ocağına veya öteki Kapıkulu Ocaklarına geçişlerine bedergah veya kapıya çıkma denilmiştir. Yeniçeri Ocağının başında Yeniçeri Ağası bulunmaktadır.
Osmanlı’nın Kılıcı: Yeniçeriler
Osmanlı Devleti’nin düzenli ve maaşlı ordusu olan Kapıkulu Ocağının piyadelerine “Yeniçeri”, süvarilerine ise “Kapıkulu Sipahisi” denilmiştir. Kapıkulu ordusunun içerisinde farklı askeri sınıflar da vardır.
Kapıkulu ordusu içerisinde önemli bir unsur olan yeniçeriler, ilk kez I. Murad Devri’nde bin kişilik bir birlik olarak kurulmuştur. Yeniçeri Ocağı, XVI. yüzyılın sonlarına doğru 40 bin kişilik bir ordu haline dönüşmüş ve Osmanlı Devleti’nde profesyonel askerlik başlamıştır.
Yeniçeriler ok, yay, kılıç, balta, gürz ve benzeri silahları kullanmada son derece usta olarak yetiştirilmiştir. XV. yüzyılın ortalarından itibaren bu silahlara tüfek de eklenmiştir.
⭐ Yeniçeriler;
- Hristiyan çocuklardan devşirme yöntemi ile yetiştirilmiştir.
- İlk olarak acemi oğlanı denilmiştir.
- Türk ailelerine verilmişler, orada Türk örf ve adetlerini öğrenmişlerdir.
- Acemi Ocaklarında ise askeri eğitim almışlardır.
- Emekliliklerine kadar evlenmeleri, şehirde oturmaları, başka bir işle meşgul olmaları yasaktır.
- Yeniçeri Ocağı’nın komutanı Yeniçeri Ağası’dır.
