Uluslararası Örgütler

Bikifi Instagram'da

20. yüzyılda yaşanan I ve II. Dünya savaşlarında milyonlarca insan yaşamını yitirmiş, siyasi ve ekonomik alanlarda birçok sorun meydana gelmiştir. Bu siyasi, askeri ve ekonomik sorunların tekrar yaşanmaması için başta BM olmak üzere küresel ve bölgesel örgütler kurulmuştur.

Birleşmiş Milletler (BM)

• Birleşmiş Milletler Örgütü, 24 Ekim 1945’te 51 ülkenin bir araya gelmesi ile ABD’de kurulmuştur.
• Merkezi ABD’nin New York kentindedir.
• Kuruluş amacı; II. Dünya Savaşı’nı kazanan devletlerin önderliğinde savaş sonrası
  çıkabilecek anlaşmazlıkları çözmek, dünya barış ve güvenliğini korumak, ulusların kendi kaderlerini tayin etme hakkını sağlamak, ülkeler arasındaki sorunları çözmek ve uluslararası iş birliğini sağlamaktır.
• Birleşmiş Milletler, günümüzde son üye olan Güney Sudan’la birlikte toplamda 193 devletten oluşmaktadır.
• Örgütün Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Vesayet Konseyi, Uluslararası Adalet Divanı ve Genel Sekreterlik olmak üzere beş alt birimi bulunmaktadır.
• Türkiye, Birleşmiş Milletlerin kurucu üyeleri arasında yer almaktadır.
• ABD, Çin, Fransa, Rusya ve İngiltere alınan kararları veto hakkına sahiptir.
  • Bu ülkelerin onaylamadığı ve kabul etmediği kararlar yürürlüğe girmez.
• Türkiye alınan kararları veto etme hakkına sahip değildir.
• Türkiye, Birleşmiş Milletlerde alınan karar doğrultusunda Bosna-Hersek, Somali ve Kore’ye asker göndermiştir.
• Birleşmiş Milletlere, Türkiye’yi en çok ilgilendiren Kıbrıs sorunu görüşülmek üzere götürülmüştür.

İslam Birliği Teşkilatı (İİT)

• İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT); İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) adıyla1969 yılında Suudi Arabistan’ın Rabat şehrinde kurulmuştur.
• Merkezi Cidde’dir.
• İsrail’in işgali altındaki Mescidi Aksa’nın yakılmasının İslam dünyasında uyandırdığı tepki üzerine kurulmuştur.
• Kuruluş amacı;İslam ülkeleri arasına işbirliğini sağlamak ve geliştirmek, üye ülkeler arasında ekonomik, kültürel, sosyal ve bilimsel alanlarda işbirliği gerçekleştirmek, Müslüman halkların güvenliğini sağlamak ve haklarını korumaktır.
• Teşkilatın günümüzde 57 üyesi bulunmaktadır.
• 2011 yılında İslam Konferansı Örgütü’nün ismi “İslam İşbirliği Teşkilatı” olarak değiştirilmiştir.
• Türkiye kuruluşundan beri üyedir.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)

• İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra 1948’de Avrupa’daki ekonomik sorunları çözmek için OEEC (Avrupa Ekonomik İş Birliği Örgütü) kurulmuştur.
• 1961’de ABD ve Kanada’nın da bu örgüte katılmasıyla örgütün adı OECD olmuştur. 
• OECD, 3 Nisan 1948’de Türkiye’nin de içinde aldığı 16 ülke tarafından “Paris Anlaşması” ile kurulmuştur.
• Kuruluş amacı; Avrupa devletlerinin ekonomik kalkınmasını sağlamak, ülkeler arası ticareti kolaylaştırmak, doğal kaynakların adaletli paylaşılmasını sağlamak, II. Dünya Savaşı’ndan olumsuz etkilenen ekonomileri canlandırmaktır.
• Türkiye, OECD’nin 20 kurucu üyesinden biridir.
• Paris merkezli küresel ve ekonomik bir örgüttür.
• OECD’nin 2016 yılında Letonya’nın üyeliğiyle birlikte üye sayısı 35’e ulaşmıştır.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC)

• OPEC, 14 Eylül 1960 tarihinde Bağdat’ta Suudi Arabistan, Kuveyt, İran, Irak ve Venezuela öncülüğünde kurulmuştur.
• Örgüte daha sonra Endonezya, Libya, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Nijerya, Cezayir, Ekvador ve Gabon katılmıştır.
• OPEC, petrol fiyatlarının ve petrol üretim miktarının belirlenmesi için kurulmuş ekonomik bir örgüttür.
• Örgütün, üye ülkelere yaptırım gücü yoktur.
• Türkiye, OPEC üyesi değildir.

G-20 (Group of 20)

• G-20 (Group of 20); dünyanın bazı bölgelerinde yaşanan finansal krizlere bağlı olarak 1999 yılında
  ABD ve Kanada Maliye bakanlarının öncülüğünde Washington’da kurulmuştur.
• G-20’ye üye olan ülkeler; Türkiye, İngiltere, ABD, Güney Kore, Güney Afrika, Suudi Arabistan, Rusya, Meksika, Japonya, İtalya, Almanya, Hindistan, Endonezya, Çin, Kanada, Brezilya, Avustralya, Arjantin ve AB’den oluşur.
• Kuruluş amacı; Önemli sanayileşmiş ülkeler tarafından ekonomik politikaların koordinasyonunu sağlamak, uluslararası finansal istikrarı geliştirmek, üye ülkelerin pazarları arasındaki politika sorunlarını çözmektir.

Gelişen Sekiz Ülke (D-8)

• 1975 yılında Fransa, İtalya, Almanya, Japonya, İngiltere ve ABD tarafından G-G şeklinde kurulan örgüt Kanada ve Rusya’nın daha sonraki süreçte katılımıyla G-8 ülkeleri olarak anılmaktadır.
• G-8’e üye olan devletler her yıl farklı bir ülkenin başkanlığında ve gündeminde toplanır.
• Kuruluş amacı; Dünya ekonomisinin yaklaşık %85’ini temsil eden G-8 ülkeleri ekonomik politikalar, konferanslar ve aktiviteler planlamak, üye ülkeler arasında ekonomik işbirliğini geliştirmek amacıyla kurulmuştur.
• Türkiye; D-8 çerçevesinde üye ülkeler arasında sanayi, sağlık ve çevre alanındaki iş birliği çalışmalarını koordine etmekle görevlidir.

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO)

• NATO, 9 Nisan 1949’da Washington’da kurulmuştur.
• NATO Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nden gelebilecek saldırılara karşı kurulan askeri bir örgüttür.
• Kurucu üyeler ABD, Kanada, Fransa, İngiltere, Belçika, Portekiz, Norveç, İtalya, Danimarka, Lüksemburg ve İzlanda’dır.
• Türkiye, Yunanistan, Almanya ve İspanya örgüte sonradan katılan ülkelerdir.
  • Türkiye, Kore Savaşı’nda kazandığı başarılar sayesinde 1952 yılında NATO’ya üye olmuştur.
• NATO üyelerinden herhangi bir ülkeye yapılacak saldırı diğer ülkelere de yapılmış sayılacak, tüm NATO ülkeleri bu saldırı ve tepkilere karşılık verecektir.
• NATO’nun en yüksek sivil organını “Kuzey Atlantik Konseyi” oluşturur. En yüksek askeri organı ise “Askeri Komite”dir.
• Teşkilatın merkezi Belçika’nın başkenti Brüksel’dir.
• Kuruluş amacı; II. Dünya Savaşı’ndan sonra Sosyalist (Doğu) Bloğu ülkelerinden gelebilecek saldırılar ve tehditlere karşı koymaktır. Siyasi istikrarı sağlamak, Dünya barışına katkı sağlamaktır.

Avrupa Birliği (AB)

• Avrupa Birliği; 27 üye ülkeden oluşmuş ve toprakları büyük ölçüde Avrupa kıtasında bulunan siyasi ve ekonomik bir örgütlenmedir.
• Bu örgütün temeli, 1951’de Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu olarak Belçika, Almanya, Fransa, Hollanda, Lüksemburg ve İtalya arasında imzalanan Paris Antlaşması’na dayanmaktadır. 1957’de Roma Antlaşması’yla Avrupa ülkelerinin birleşmesi için başlatılan süreç doğrultusunda Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) kurulmuştur. Bu kuruluş, sonraki süreçte Avrupa Birliği’ne dönüşmüştür.
• Kuruluş amacı;
  • Avrupa Birliği ülkeleri arasında sermaye, hizmet, tarım, iş gücünün serbest dolaşımı, ekonomi ve siyasi politikaları uyumlu hale getirmektir.
  • AB ülkeleri arasında “EURO” ortak para birimi olarak kullanılır.
  • Adalet Divanı, Bakanlar Konseyi, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu, AB’nin başlıca organlarıdır.
  • AB içerisinde AB üyesi olup da NATO’ya üye olmayan ülkeler bulunmaktadır. Bunlar İsveç, Malta, Finlanda, Avusturya ve Güney Kıbrıs’tır.
• Türkiye, 31 Temmuz 1959’da Topluluğa ortaklık başvurusunda bulunmuştur.
• AB’ye üye ülkeler; Hollanda, Belçika, Finlandiya, Litvanya, Lüksemburg, Almanya, Danimarka, Polonya, Fransa, İtalya, Estonya, Avusturya, İngiltere, İspanya, İrlanda, Slovakya, Portekiz, İsveç, Letonya, Slovenya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Yunanistan, Çek Cumhuriyeti, Hırvatistan, Malta, Güney Kıbrıs Rum Cumhuriyeti’dir.

Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (KEİ)

• Türkiye’nin öncülüğünde 25 Haziran 1992 yılında kurulmuştur.
• Üye olan ülkeler; Türkiye, Romanya, Gürcistan, Moldova, Azerbeycan, Bulgaristan, Ermenistan, Yunanistan, Rusya, Arnavutluk ve Ukrayna’dır.
• Kuruluş amacı;Bölgesel barışı ve kalkınmayı sağlamak, Karadeniz havzasına barış, istikrar ve refah getirmek, Karadeniz havzasındaki ülkeler arasında ekonomi ve ticareti geliştirmektir.

Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT)

• Bağımsız Devletler Topluluğu, 8 Aralık 1991 tarihinde Rusya, Ukrayna ve Belarus arasında imzalanan anlaşma ile kurulmuş devletler topluluğudur.
• Anlaşma ile Sovyetler Birliği yıkılmıştır. 
• Rusya’nın bölge ve dünya siyasetindeki konumunu koruyabilmek için oluşturulmuştur.
• 21 Aralık 1991 tarihinde de Estonya, Letonya, Litvanya, Ukrayna ve Gürcistan hariç tüm eski Sovyet Cumhuriyetleri bu anlaşmayı imzalamıştır.
• 1993 yılında Gürcistan da bu anlaşmayı imzalamıştır.
• Üye ülkeler sırasıyla; Azerbeycan, Belarus, Ermenistan,  Kazakistan,  Kırgızistan, Moldova, Özbekistan, Rusya ve Tacikistan’dır.