Ülkeler Arası Etkileşim

Bikifi Instagram'da

Teknolojik Gelişmelerin Kültürel ve Ekonomik Etkileri

Teknoloji; insanların çevrelerini değiştirmek, doğayı etkin kullanmak ve ihtiyaçlarını karşılamak için yararlandığı çeşitli tekniklere denilmektedir. Kısacası teknoloji; beşeri faaliyetlerde başvurulan tekniklerin bütününe verilen addır. Ekonomi ve büyümenin en önemli gücü teknoloji olmuştur. Teknolojiyi üreten ve etkili bir şekilde kullanabilen ülkeler, ekonomik büyüme ile sosyal ve kültürel değişimleri daha hızlı gerçekleştirmiştir. Özellikle sanayi devriminden sonra kalkınmanın en önemli ölçütü teknoloji olmuştur. Ekonomileri büyütmüş, sosyal ve kültürel değişimlere neden olmuştur.

Teknolojik gelişmelerde en önemli değişim ulaşım sektöründe yaşanmıştır. Tarih öncesi çağlardaki teknolojik gelişmeler; tekerleğin bulunması, binek hayvanlarının ulaşımda kullanılması olmuştur. Bisiklet, otomobil, tren, gemi ve uçak gibi ulaşım araçlarının icadı insanların kısa sürelerde daha uzak noktalara ulaşmasını sağlamış ve o dönem için devrim niteliğindeki teknolojik gelişmeler olmuştur. Bu teknolojik gelişmeler ile ekonomik ve kültürel faaliyetler bölgesel etki alanını genişletmiştir. Küresel bir sektör haline getirmiştir. Ulaşım teknolojilerinin gelişmesiyle turizm de gelişmiştir. Bu yüzden insanlar bir araya gelerek kültürel etkileşimde bulunmuştur.

Bilgi teknolojilerinin hızlı gelişmesiyle dünyada iletişim ağı kurulmuştur. Bu küresel iletişim ağı; bilimsel araştırmalar, kültürel değişimler, üretkenlik, ticaret ve eğitimin ana bilgi kaynağı olmuştur. Genel Ağ’ın gelişmesi ile bankalardan eğitim kurumlarına, sağlık hizmetlerinden turizm faaliyetlerine kadar birçok sektörde zamandan, iş yükünden ve kullanılan materyallerden tasarruf edilmiştir. Genel Ağ sayesinde insanlar ülkelerini ve kültürlerini başka insanlara tanıtmış, turizm faaliyetleri gelişmiş, merak duygusu artmış, uçak biletlerinden konaklanacak yerlere seyahat edilecek ülkelere kadar pek çok ayrıntıyla ilgili ön bilgi edinmiştir. Aynı zamanda artık insanlar mekan değiştirmeden dünyadaki faklı noktalar ile temas haline geçebilmektedir. Bu durum teknolojinin hayatı kolaylaştırdığına örnektir.

Teknolojik gelişmeler ile küreselleşme de meydana gelmiştir. Küreselleşmenin ise en önemli getirilerinden biri e-ticaret olmuştur. E-ticaret sayesinde üretilen herhangi bir ürünün dünyanın her yerine ulaşması sağlanmaktadır. Satın alma, kargolama ve satış sonrası teknik destek gibi konularda müşteri memnuniyetiyle e-ticaret hacmi her geçen yıl artmaktadır.

Genel Ağ’ı kullanan ile kullanmayan nesiller arasında farklar görülmektedir. Kuşak; ekonomik ve sosyal hareketlerin belirlediği yaş aralıklarına denilmektedir. 1965 doğumlular ve sonrasını kapsayan yaş aralıkları x, y ve z kuşakları olarak sınıflandırılmıştır. Bu kuşaklarının her birinin doğduğu dönemin şartları teknolojiye uyumunu belirlemiştir.

18. yüzyılda buharlı makine teknolojisi zamanla üretimin arttırmıştır. Bu durum sonucunda dünyadaki ticari ve ekonomik dengeler değişmiştir. Teknolojiyi kullanarak ve geliştirerek üretimi artıran ülkeler, küresel ölçekte söz sahibi olmuşlardır. Teknolojiyi üretim alanında kullanamayan ülkeler ise gelişememiş ve ham madde kaynağı olarak pazar haline gelmiştir.

Enerji ve ham madde kaynaklarının ekonomik değere sahip olabilmesi için bu kaynakların tespit edilmesi, çıkarılması ve işlenmesi için teknoloji gerekmektedir. Bu teknolojiye sahip ülkeler ekonomilerine değer katar. Afrika’da bulunan Botswana, zengin elmas madenlerine sahip bir ülke iken elması çıkarıp işleyecek teknolojik yeterliliği olmadığından doğal kaynaklarının ekonomik karşılığını yeterince alamamaktadır.

Gelişmişlik Seviyesinin Belirlenmesinde Etkili Olan Faktörler

Ülkelerin gelişmişlik seviyelerinin belirlenmesinde birçok faktör etkili olmaktadır. Örneğin; sermaye, ham madde, teknoloji, pazar ve nitelikli iş gücüne sahip olan ülkeler gelişmiş ülkelerdir. Bu faktörleri gelişmemiş ülkeler ise gelişmemiş veya gelişmekte olan ülkelerdir.

Gelişmiş ülkeler, ellerindeki tüm potansiyel varlıklarını kullanarak yüksek gelir elde etmektedir. Aynı zamanda artık Dünya’daki kaynakların dışına çıkarak uzay araştırmalarına yatırım yaparlar.

İnovasyon; üretimden pazarlamaya, yönetim ve organizasyondan dış ilişkilere kadar her alanda mevcut olan işleyişin üzerine yeni yaklaşımlar kazandırmaya denilmektedir. İnovasyonun olması için temel şart; değişim ve yeniliğin belirgin olmasıdır. İnovasyon, ulusal ve bölgesel ekonomiler için sürdürülebilir büyüme; toplumlar için sosyal kalkınma ve refah düzeyi artışı; ulusal ekonomiler için rekabet gücü sağladığı için günümüzde gelişmiş ülkelerin önemli dinamiklerinden biridir.

Girişimcilik;çevredeki fırsatlardan yararlanmak ve yeni fırsatlar oluşturmak için mal ve hizmet üretmeye denilmektedir. Girişimci ise toplumun talep ettiği mal ya da hizmeti keşfedip üretebilen ve karşılaşabileceği riskleri göze alan, farklı düşünüp sorunlara çözüm üretebilen kişiye denir. Girişimcilik, toplumun gelişmesinde en önemli dinamiklerdendir. Yeni sanayi kollarının oluşmasında, refah düzeyinin artmasında, toplumdaki ekonomik farklılıkların en aza indirgenmesinde girişimciliğin önemi büyüktür.

Ülkelerin Ekonomisinin Gelişmesinde Etkili Olan Faktörler

Sanayi Devrimi ile birlikte üretimin artışına bağlı olarak sanayileşen bazı ülkelerde ekonomik gelişme hız kazanırken sanayileşemeyen ülkeler daha da fakirleşmiştir. Bu durum, dünya ülkeleri arasında ekonomik denge açısından bir uçurum oluşturmuştur. Gelişmişlik seviyesinin belirlenmesinde genellikle ülkelerin ekonomik özellikleri değerlendirilmektedir.

Birleşmiş Milletlerin yaptığı sınıflamaya göre gelişmişlik seviyesi için temel ölçüt; kişi başına düşen milli gelirdir. Gelişmekte olan ülkeler; kişi başına düşen milli gelirin 1.000 ile 10.000 dolar arasında olduğu ülkeler, gelişmiş ülkeler ise 10.000 doların üzerinde olduğu ülkelerdir.

Gelişmiş ülkeler kalkınma hamlelerini büyük ölçüde tamamlamışlardır. Bu nedenle ekonomik büyüme oranları düşüktür. Günümüzde gelişmekte olan ülkeler; Latin Amerika, Afrika, Asya (Japonya hariç) ve Orta Doğu ülkeleridir. Gelişmekte olan ülkeler dünya ortalamasının üzerinde büyüme oranlarına sahiptir.

Ülkelerin ekonomik özelliklerinin farklı olması üzerinde de hem doğal ortam şartları hem de beşeri faktörler etkili olmaktadır:

• Doğal ortam şartları= Yer şekillerinin dağlık ve engebeli olduğu ülkelerde ulaşım, tarım ve sanayi gibi ekonomik faaliyetler olumsuz yönde etkilendiği için ekonomi de gelişmekte zorlanır. İklim şartlarının ılıman ve su kaynaklarının yeterli olduğu ülkelerde ise ekonomi hızla gelişmektedir.
• Beşeri faktörler= Doğal kaynaklarının kullanımı, sermaye, eğitim, teknoloji ve nitelikli iş gücü; ülkelerin farklı gelişmişlik özelliklerine sahip olmasında etkili olan faktörlerdir. Beşeri faktörler yönünden elverişli imkanlara sahip ülkeler gelişmiş ülkelerdir.

Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerin Karşılaştırılması

Ülkelerin Gelişmişlik Ölçütleri

Gayrisafi Milli Hasıla

Gayrisafi milli hasıla; bir ülkede üretilen mal ve hizmetlerin toplam değerine denir. GSMH, ülkelerin refah seviyesinin belirlenmesinde kullanılan bir ölçüttür. Bir ülkede üretim ve hizmetin artması refahın da artmasına neden olmaktadır. Ülkelerin refah seviyesinin artması için; milli gelirin ülke içerisinde eşit dağılması gerekmektedir. Toplumun bir kesiminin gelirinin artarken diğer kesimin gelirinin azalması, o ülkede refah olmadığını göstermektedir.

Gayrisafi milli hasıla, tek başına gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri ayırt etmek için yeterli değildir. Bir ülkenin okuryazarlık, özgürlük, güvenlik, beslenme gibi alanlardaki durumu da gelişmişliğin belirlenmesinde etkili faktörlerdir.

İnsani Gelişme Endeksi

Gelişmişliğin sadece ekonomik göstergelere göre ölçüldüğü yaklaşımlara alternatif olarak Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 1990 yılından bu yana her yıl İnsani Gelişme Endeksi Raporu yayımlamaktadır. İnsani Gelişme Endeksi’nde gelir düzeyinin yanında sağlık ve bilgi de temel kıstas olarak görülmektedir. Bu üç kıstasın bir ülkede yeterli derecede bulunması gelişmişlik için bir anahtardır. Buna göre ekonomi, ülkelerin refah seviyesine ulaşmaları için amaç değil araçtır.

Ülkelerin Bölgesel ve Küresel Ölçekte Doğal Kaynak Potansiyeli

Sanayi devrimi sonrasında halkların refah seviyesi yükselmiş ve nüfus artışı yaşanmıştır. Her gün artan nüfus, doğal kaynakların hızla tükenmesine neden oluşmuştur. Bu nedenle bu kaynakların etkin kullanımı ülkelerin ekonomilerini yükseltirken işsizlik ve fakirlik oranlarını da düşürmüştür.

Doğal kaynaklara olan talebin karşılanması için özellikle sanayileşmiş ülkeler petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıtlara yönelmiştir.

🚀DETAY BİLGİ: Fosil kaynaklar, günümüzde ülkelerin ekonomileri için çok önemli bir role sahiptir. Ancak fosil kaynakların gelecekte tükenecek olması, bu kaynakların sanayileşmiş ülkelerin ekonomilerinin gelişmesindeki temel lokomotif olma rolünü azaltacaktır.

Doğal kaynaklar özellikle petrol ve doğal gaz gibi enerji kaynakları dünya üzerinde düzenli bir dağılış göstermemektedir. Bu nedenle sanayi ülkeleri, bu kaynaklara sahip ve gelişmekte olan ülkelere karşı siyasi ve ekonomik baskı kurmaktadır. Günümüzde dünya üzerinde doğal kaynaklara sahip fakat gelişmekte olan Çad, Nijer, Sierra Leone, Kazakistan, Özbekistan gibi pek çok ülkenin siyasi haritadaki sınırları sanayileşmiş ülkeler tarafından çizilmiştir. Bu durum bir anlamda da sömürgeciliktir.

Doğal kaynak açısından zengin olan bölgeler; Kuzey Amerika, Asya ve Orta Doğu’dur. Zengin yer altı kaynaklarına sahip olan bu bölgelerdeki ülkelerin gelişmişlik seviyeleri ise aynı değildir. Örneğin; Güney Afrika Cumhuriyeti elmas, altın ve platin gibi değerli madenlerce zengindir ancak ülkedeki siyasi boşluklar yüzünden uzun yıllar sömürge altında bulunmasının başlıca nedeni olmuştur. Günümüzde benzer durumu Orta Doğu ülkelerindeki petrol zengini ülkelerde gözlemlemekteyiz.

Doğal kaynakları kullanımında ve sürdürülebilir olmasında ülkelerin gelişmişlik seviyesi de etkili olmaktadır. Gelişmiş ülkeler doğal kaynakları modern ve teknolojik yöntemler ile işlemektedir. Örneğin; Norveç’teki orman kullanım alanı ile Hindistan’daki aynı değildir. Norveç, ormanlardan; kereste, tomruk, mobilya ve yan ürün elde ederken Hindistan ham madde ihracatında kullanmaktadır.

Amerika Kıtası’nda yer alan Guyana, Ekvador, Peru, Surinam, Venezuela, Guatemala ve Dominik Cumhuriyeti gibi ülkeler petrol ve tarım plantasyonları gibi doğal kaynaklara sahiptir. Bu ülkeler ekonomik güçlüklerle boğuştuğu ve sahip olduğu doğal kaynakları işleyecek gücü olmadığı için bu kaynakları sanayileşmiş ülkelere satmak zorundadır. ABD, Kanada ve Rusya gibi ülkeler doğal kaynak potansiyelinin yüksek olduğu, var olan kaynaklarını işleyecek ekonomik ve teknolojik güce sahip ülkelerdir. Bu tür ülkeler, ham maddelerini işleyip dünya pazarlarına satarak ekonomilerine değer katar. Japonya ve Güney Kore gibi doğal kaynaklardan yoksun fakat sanayileşmiş ülkeler ihtiyaçları olan kaynakları diğer ülkelerden temin ederek yüksek teknoloji ile birlikte işleyerek ekonomik kazanç sağlar.