Enerji Güzergahları ve Etkileri

Bikifi Instagram'da

Sanayileşen dünyada enerji kaynaklarına sahip olmak beraberinde ekonomik gücü getirmektedir. Bu nedenle I. Dünya Savaşı’ndan bugüne dünya üzerinde çıkan krizlerin sebebi; sanayileşen ve sanayileşmek isteyen ülkelerin enerji kaynaklarına sahip olmak istemesi ve enerji kaynaklarının taşındığı hatların güvenliğinin tehdidi olmuştur. Enerji kaynaklarına sahip veya bu kaynakları işleyen ülkeler, küresel ölçekte jeostratejik olarak önem kazanmıştır.

❗ Jeostrateji= Siyasi ve askeri planlamayı destekleyen, tutarlı olmasını sağlayan veya etkileyen coğrafi etkenler tarafından ilkesel olarak yapılan bir dış politika çeşididir. Jeopolitiğin alt dalıdır.

Sanayileşmenin hızlanması ile fosil yakıtlara olan talepler artmıştır. Taşınması için de yeni ulaşım sistemleri geliştirilmiştir. Çünkü petrol ve doğal gazın, üretim alanlarından pazara taşınması gerekmektedir ve sorunlar oluşturmuştur. Bu kaynakların kara yolu ile taşınmasının hem maliyetli olması hem de zaman alması nedeniyle yeni ulaşım yolları denenmiştir. Bugün dünyada petrol ve doğal gaz genellikle tankerler ve boru hatları ile taşınmaktadır.

Tüm bu faktörlere rağmen doğal gaz ve petrol, tankerler veya boru hatları ile taşınmaktadır. Bu durumun oluşmasında üretim sahalarının ve rafinerinin bulunduğu bölgelerin büyük oranda denize kıyısının bulunması ve bu taşıma şeklinin daha ekonomik olmasıdır.

Petrolün deniz yolu ile taşınması zaman zaman kazaları meydana getirmektedir. Deniz kazaları ile çevre sorunları da oluşmaktadır. Aynı zamanda doğal gaz sıvılaştırılarak da taşınabilmektedir. Fakat bu sistem (doğal gazın çıkarıldığı gibi sıvılaştırılması ve taşındığı alanda tekrar gaz haline dönüştürülmesi gerekir) maliyeti artırdığı için doğal gazın boru hatları ile taşınması tercih edilmektedir.

Petrol ve Doğal Gazın Deniz Yoluyla Taşınması

Deniz aşırı ülkelere petrol taşınırken tankerler kullanılmaktadır. Bu nedenle deniz yolu güzergahlarına sahip olan ülkeler stratejik ve ekonomik bir güce de sahiptir. Deniz tankerlerine yüklenen petrol ABD, Avrupa ve Uzak Doğu’ya taşınmaktadır.

Hürmüz Boğazı

Hürmüz Boğazı; Basra Körfezi ile Hint Okyanusu’nu birbirine bağlamaktadır. Aynı zamanda ABD, Japonya, AB ülkeleri, Çin ve diğer Asya-Pasifik ülkelerine kadar da ulaşmaktadır. Günde yaklaşık 19 milyon varil petrol geçmektedir. Hürmüz Boğazı’nın stratejik konumu ve ekonomik öneminden dolayı ülkeler arası pek çok çatışmaya neden olmuştur.

Malaka Boğazı

Malaka Boğazı; Endonezya ile Malezya arasındadır. Hint Okyanusu ile Güney Çin Denizi’ni birbirine bağlar. Günde yaklaşık 16 milyon varil petrol taşınmaktadır. Deniz korsanları tarafından saldırıya uğrayan gemiler trafiğin aksamasına neden olmaktadır. Boğazda trafik yoğunluğunun çok fazla olması nedeniyle tanker kazalarının yaşanma riski oldukça yüksektir.

Süveyş Kanalı

Süveyş Kanalı; Akdeniz ve Kızıldeniz’i birbirine bağlamaktadır. Yılda 5,5 milyon varil petrol taşınmaktadır. Bu kanaldan Suudi Arabistan, Körfez ülkeleri ve Asya Kıtası’ndan çıkan petroller Amerika ve Avrupa’ya ulaşır.

Bab-ül Mendep Boğazı

Bab-ül Mendep Boğazı; Hint Okyanusu ile Kızıldeniz’i birbirine bağlamaktadır. Yılda 5 milyon varil petrol geçerek Amerika ve Avrupa’ya ulaşmaktadır. Boğaz çevresinde yer alan Sudan, Somali, Etiyopya, Eritre ve Yemen gibi ülkelerde yaşanan çatışmalar boğazın güvenliğini tehlikeye atmaktadır.

İstanbul ve Çanakkale Boğazları

İstanbul ve Çanakkale Boğazları; Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlamaktadır. Karadeniz’deki ülkelerin Akdeniz’e ve açık denizlere bağlantısını sağlayan en önemli su yoludur. İstanbul Boğazı’ndan günlük yaklaşık 2,5 milyon ton varil petrol taşınmaktadır. Rusya ve Hazar bölgesinde bulunan petrollerin dünya pazarlarına ulaştırılmasını sağlamaktadır.

Petrolün Boru Hatları Yoluyla Taşınması

Petrollerin boru hatları ile taşınmasının nedeni; ekonomik ve güvenli bir yol olmasıdır. Petrol kaynaklarının boru hatları ile üretim bölgelerinden tüketim bölgelerine taşınması sırasında iki ya da daha çok ülkeden geçen güzergahlar bulunabilmektedir. Bu nedenle boru hatlarının geçtiği ülkeler arasında gerginlikler yaşanabilmektedir. Petrol boru hatlarının geçeceği alanlar bazı ülkeler arasında rekabet konusu olurken bazen de eskiden var olan siyasi çekişmelerin artmasına neden olabilmektedir.

Doğal Gazın Boru Hatları Yoluyla Taşınması

Doğal gaz diğer fosil kaynaklara göre çevreye daha az zarar veren enerji kaynağıdır. Doğal gaz; konutların ısıtılmasının yanı sıra enerji üretimi amacıyla da kullanılmaktadır. Bu nedenle özellikle sanayileşmiş ülkeler tarafından talep görmektedir. Doğal gaz kaynağına sahip olmayan sanayileşmiş Avrupa ülkeleri Rusya’ya bağımlı haldedir.

Enerji Koridoru Türkiye

Dünya üzerinde petrol ve doğal gazın çok büyük bir bölümü Hazar Bölgesi, Orta Doğu ve Rusya’da yer almaktadır. Türkiye ise bu bölgelere yakın olması nedeniyle jeostratejik bir önem kazanmaktadır. Petrol ve doğal gaz kaynaklarının bulunduğu Asya ve Orta Doğu ile bu kaynaklar için çok büyük bir pazar olan Avrupa Kıtası arasında köprü görevi gören Türkiye, doğu ile batı arasında bir enerji koridoru olma yolundadır. Türkiye, küresel ölçekte enerji akışının sağlanabilmesi için birçok nakil hattı projesi ile kendi enerji güvenliğini sağlamaya yönelik önemli adımlar atmaktadır.