Türkiye’de ekonomi başta olmak üzere çeşitli nedenlere bağlı olarak meydana gelen göçler, genellikle sanayi faaliyetlerinin yoğunlaştığı şehirlere doğru gerçekleşmektedir. Ayrıca şehirlerin insanlara yönelik eğitim, sağlık, sosyal, kültürel vb. ihtiyaçlara cevap verebilecek kapasitede olması yaşanan bu göç yoğunluğunda önemli de bir etkendir.
Türkiye’de göçlerin nedenlerini; doğal olaylar, sosyal ve siyasal olaylar (hızlı nüfus artışları, kan davaları, siyasi sebepler, terör ve mezhepsel çekişmeler, iyi bir eğitim isteği gibi) ve ekonomik nedenler (işsizlik, makineleşme, mevsimlik göç, kamulaştırma faaliyetleri gibi) olarak sayabiliriz.
Türkiye’de Gerçekleşen Göçler
Türkiye’de göçleri ise; iç göçler ve dış göçler olmak üzere ikiye ayırabiliriz.
Türkiye’de İç Göçler
İç göç; ülke içerisinde nüfusun yer değiştirmesine denir. İç göçlerle bir ülkenin toplam nüfusunda değişme olmazken bölgelerin ve illerin nüfusunda artma ya da azalma meydana gelmektedir. Türkiye’deki sürekli iç göçler; köyden köye, köyden şehre, şehirden şehre ya da şehirden köye doğru olmaktadır. Bu göçler yer değiştiren insanların, göç ettikleri yerlere sürekli ya da geçici olarak yerleşmesiyle gerçekleşir. Sürekli iç göçlerin büyük bölümü köylerden şehirlere doğru olmaktadır.
⭐Türkiye’de İç Göçlerin Nedenleri;
- Kırsal kesimdeki hızlı nüfus artışı,
- İş olanaklarının sınırlı olması,
- Miras yoluyla bölünme ile tarım arazisi miktarının azalması,
- Tarımda makineleşmenin artması,
- Verimli tarım topraklarının azalması,
- Eğitim, sağlık ve kültürel olanakların yetersiz olması,
- Ulaşım ve diğer alt yapı hizmetlerinin yetersiz olması,
- Şehirlerdeki iş olanaklarının fazla ve yaşam standardının yüksek olması,
- Kan davaları ve terör olayları,
- Doğal afetlerdir.
İç Göçlerin Sınıflandırılması
İç göçler, kalıcı ve mevsimlik göçler olmak üzere ikiye ayrılır.
Kalıcı (Sürekli) İç Göçler
Ülke içerisinde yer değiştiren insanların göç ettikleri yerlere yerleşmesi ile oluşan göçlere kalıcı iç göçler denir. Türkiye’de göçler genel olarak şehirden şehre şeklindedir. Göçlerin önce köyden yakın bir kente, sonra oradan daha büyük kentlere doğru yapılmasına “kademeli göç” adı verilmektedir.
Türkiye’de iç göçler, kırsal kesimde nüfusun artması ve kentlerde sanayileşmeye bağlı olarak iş bulma imkanlarının gelişmesi ile artış göstermiştir. Bu nedenle Türkiye’deki iç göçlerdeki en büyük faktör; ekonomik sıkıntılardır. Türkiye’de göçler doğuda bulunan bölgelerden sosyo-ekonomik bakımdan gelişmiş batı bölgelerine doğru gerçekleşmektedir. Özellikle Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerindeki illerde iç göç daha fazla olmaktadır. Doğu Anadolu, Doğu Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu en çok göç veren bölgelerdir.
⭐Türkiye’de yüksek oranda göç veren iller: Kars, Ağrı, Şırnak, Muş, Van, Diyarbakır, Hakkari, Mardin, Erzurum, Sivas, Yozgat, Artvin’dir.
⭐Türkiye’de yüksek oranda göç alan iller: İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Antalya, Mersin, Kocaeli’dir.
📚EK BİLGİ: İstanbul, hem göç alan hem göç veren bir şehirdir.
Net Göç: Alınan göç ile verilen göç arasındaki farka net göç denir. Alınan göç, verilen göçten fazla ise net göç pozitif; verilen göç alınan göçten fazla ise net göç negatiftir.
Net Göç Hızı:Net göçün toplam nüfusa oranına ise net göç hızı adı verilir.
Mevsimlik (Geçici) İç Göçler
Kırsal kesimdeki bazı ailelerin büyük şehirlere, tarımın yoğun olarak yapıldığı yerlere, yaz turizminin geliştiği yerlere bir müddet çalışmak üzere göç etmeleri ile gerçekleşen göçe mevsimlik göç denir.
Yaylaya çıkma olayı da mevsimlik göçler içerisinde yer alır. Mevsimlik göçlerle Adana, Mersin, Hatay, Aydın, Muğla, Antalya gibi merkezlerde, yaz ile kış mevsimleri arasındaki nüfus miktarlarında önemli değişmeler olmaktadır.
Türkiye’de mevsimlik göçler genellikle tarım işçisi, yaylacılık ve turizm faaliyetleri şeklinde gerçekleşmektedir. Tarım işçilerinin genellikle yaz aylarında tarım alanlarına (Çukurova, Antalya vs.) doğru yaptıklarına tarım göçleri; kırsal kesimde hayvanların daha iyi otlatılabilmesi için ilkbahardan yaz sonuna kadar kalmak üzere köyden yaylalara olan göçlere yayla göçleri; tedavi görmek, eğlenmek, dinlenmek, gezmek gibi çeşitli amaçlarla turizm merkezlerine yapılan sezonluk göçlere ise turizm göçleri denilmektedir.
⭐Mevsimlik göç alan yerlere örnekler:
- Çukurova -> Tarım işçisi
- Antalya Bölümü -> Turizm
- İç Anadolu Bölgesi -> İnşaat İşçisi
- Karadeniz Bölgesi -> Tarım işçisi
⭐Mevsimlik göç veren yerlere örnekler:
- Anadolu
- Doğu Anadolu
Türkiye’de Dış Göçler
Bir ülkeden diğer bir ülkeye yapılan göçlere dış göçdenir. Dış göçler, ülkelerin toplam nüfus ve nüfus artış hızlarını etkilemektedir. Savaşlar, etnik baskılar, beyin göçleri, eğitim, sağlık, ekonomik nedenler, mübadeleler dış göçlerin nedenleridir. Türkiye ile diğer ülkeler arasında meydana gelen bu göçler nüfusun yıllara göre değişmesi üzerinde etkilidir.
⭐Türkiye’de Görülen Dış Göçlere Örnekler;
- 1960’li yıllardan sonra, iş gücü sıkıntısı çeken Bati Avrupa ülkelerine olan işçi göçleri,
- Lozan Barış Antlaşması gereğince T ürkiye ve Yunanistan arasında nüfus mübadelesi yapılması,
- Türkiye’de iyi eğitim almış kişilerin gelişmiş ülkelere gitmesi ya da eğitimini yurt dışında başarıyla tamamlayan kişilerin Türkiye’ye gelmesiyle gerçekleşen beyin göçleri,
- Çeşitli ülkelerdeki (Bulgaristan, Suriye, Irak vs.) savaşlar ve iç karışıklıklar nedeniyle bu ülkelerden Türkiye’ye gelen göçler.
Türkiye’de Göçlerin Mekansal Etkileri
⭐Türkiye’de göç alan yerlerin mekansal sonuçları;
- Nüfusun ülke genelindeki dağılışının dengesiz hale gelmesi,
- Nüfus artış hızının yükselmesi,
- Alt yapı hizmetlerinin yetersiz kalması,
- Konut sıkıntısı ve gecekondulaşmanın artması,
- Sanayi tesislerinin yerleşim alanları içinde kalması,
- Kültürel çeşitliliğin artması ve kültürel uyuşmazlıkların olması,
- Çevre ve trafik sorunlarının oluşması,
- Ormanlık alanların tahrip edilmesi,
- Verimli tarım alanlarının yerleşmeye açılması,
⭐Türkiye’de göç veren yerlerin mekansal sonuçları:
- Nüfus artış hızının düşmesi,
- Tarımsal nüfusun azalması,
- Tarım alanlarının boş kalması,
- Yapılan bazı yatırımlardan verim alınamaması,
- Kadın nüfus ile yaşlı nüfus oranının artması
⭐Türkiye’de İç Göçleri Önlemeye Yönelik Çözümler;
- Şehirlerden kırsal kesime olan göçün desteklenmesi,
- Kırsal kesimde;
- Tarımsal verimin ve gelirin artırılması,
- İşsizlik sorunun çözülmesi,
- Eğitim, sağlık ve kültürel olanakların iyileştirilmesi,
- Tarıma dayalı sanayi kollarının yaygınlaştırılması,
- Besi ve ahır hayvancılığının geliştirilmesi,
- El sanatları üretiminin desteklenmesi,
- Alt yapı hizmetlerinin sağlanması,
- Turizmin alternatif iş alanı olarak teşvik edilmesi ve bu yönde yatırımların yapılması,
- Bölgenin kendine has ürünlerinin devlet tarafından desteklenmesi gerekir.
