Sözcükte Yapı: Kök

📅 15 Mart 2021|01 Ekim 2022
Sözcükte Yapı: Kök

Konu Özeti

Bir kelimenin yapıtaşı köktür. Kökler birden fazla türü bulunmaktadır. Farklı kök türlerinin farklı özellikleri mevcuttur. Sözcükte yapıda en önemli husus kelimenin kökünü bulabilmektir.

Bu konuda
  • Kök türlerini ve özelliklerini
öğreneceksiniz.
Instagram Logo
Bikifi Instagram'da

Kök, en küçük anlamlı yapıdır. Bir kelimenin ek almamış en küçük birimidir. Ayrıca isim kökü, fiil kökü, sesteş kök ve ortak kök olmak üzere 4 alt başlıkta incelenir.

Örnekler:

  • çıkıntı = çık (kök)
  • yapmacık = yap (kök)
  • sakinleşmelisin = sakin (kök)
  • bakışma = bak (kök)

İsim Kökü

Varlıkları, duyguları, düşünceleri tanımlayan köklere isim kökü denir. İsim kökleri “-mek/ -mak” mastar eki aldıklarında anlamsız olurlar. Kelimelerin cümle içindeki anlamlarına dikkat etmeliyiz.

Örnekler:

  • Kitaplıktakileri çekmeceden aldın.
    • Kitap – mak
  • Pastaneden bana poğaça alır mısın?
    • Pasta – mak
  • Acilen bir gözlükçüye gitmeliyim.
    • Göz – mak
  • Videolarda kanlı kıyafetler var.
    • Kan – mak (Kan kelimesi hem isim hem de fiil kökü olarak kullanılabilir ancak cümledeki anlamından isim kökü olduğunu anlıyoruz.)

NOT: Yansıma kelimeler de isim köküdür.

  • Mutfaktaki camlar çatladı.
    • çat – mak (Yansıma kelimedir, isim köküdür.)
  • Dalları taşırken birkaçından çıtırtı sesi geldi.
    • çıt – mak (Yansıma kelimedir, isim köküdür.)

Fiil Kökü

Bir kelimenin anlam taşıyan en küçük birimi bir eylem, hareket veya iş bildiriyorsa fiil köküdür. Fiil kökleri “-mek/ -mak” mastar eki aldıklarında anlamlı olurlar. Kelimelerin cümle içindeki anlamlarına dikkat etmeliyiz.

Örnekler:

  • Şuan gerçekten de gördüklerime inanamıyorum.
    • Gör – mek
  • Süt uzun süre yüksek ateşte durduğu için taştı.
    • Taş – mak
  • Şömineye atmak için dalları biraz kırmalısın.
    • Kır – mak
  • Bugünkü toplantımız gerçekten de çok verimli geçti.
    • Ver – mek

Sesteş Kök

Sesteş kökler, yazılışları aynı olan ancak anlamları farklı olan köklerdir. İki kök arasında anlam ilişkisi bulunmaz.

Örnekler:

  • Geçen yaz bu konular hakkında bolca yazıyı araştırdım.
    • “yaz” kelimesi hem mevsim hem de “yaz – mak” fiili olarak kullanılabilir bu yüzden sesteş bir köktür.
  • Bahçeden kopardığım gülü görünce bana güldü.
    • “gül” kelimesi hem çiçek hem de “gül – mek” fiili olarak kullanılabilir bu yüzden sesteş bir köktür.

Ortak Kök

Ortak kökler hem isim hem de fiil olarak kullanılabilir ve sesteş kökten farkı kökler arasında anlam ilişkisi bulunmasıdır.

Örnekler:

  • Yeni yaptığım tatlıların şekeri biraz fazla dediler.
    • “tat” kelimesi hem “tat, lezzet” hem de “tadına bakmak” olarak isim ve fiil olarak kullanılabilen ortak bir köktür.
  • Dün kırtasiyeden kardeşime boyama kitabı aldım.
    • “boya” kelimesi hem “bir renk olarak boya” hem de “boya yapmak” olarak isim ve fiil olarak kullanılabilen ortak bir köktür.
Benzer İçerikler
Fiilde Çatı
Güncel
Edebiyat

Fiilde Çatı

İçeriğe Git>
Sözcükte Yapı: Gövde
Güncel
Edebiyat

Sözcükte Yapı: Gövde

İçeriğe Git>
Sözcükte Yapı: Ek
Güncel
Edebiyat

Sözcükte Yapı: Ek

İçeriğe Git>
Fiil (Eylem) Nedir?
Güncel
Edebiyat

Fiil (Eylem) Nedir?

İçeriğe Git>
Fiilimsi (Eylemsi) Nedir?
Güncel
Edebiyat

Fiilimsi (Eylemsi) Nedir?

İçeriğe Git>
Tamlamalar: İsim ve Sıfat Tamlamaları
Güncel
Edebiyat

Tamlamalar: İsim ve Sıfat Tamlamaları

İçeriğe Git>
Copyright © 2024 Bikifi
Star Logo
tiktok Logo
Pinterest Logo
Instagram Logo
Twitter Logo