Sınıflandırmada Üç Üst Alem (Domain) Sistemi

Sınıflandırmada Tarihsel Gelişim

Canlıların sınıflandırılması, doğadaki çeşitliliği anlamak ve korumak açısından hayati bir öneme sahiptir. Tarih boyunca bilim insanları, canlıları dış görünüş (morfoloji), iç yapı (anatomik özellikler), yaşam biçimi ve davranışlarına göre gruplandırmaya çalışmıştır. İbn Sina gibi büyük bilim öncüleri de canlıların (özellikle bitkiler ve hayvanların) sistematik biçimde sınıflandırılması konusunda önemli eserler vermiş, doğanın incelenmesinde yol gösterici olmuştur.

Morfolojik ve Ekolojik Yaklaşımlar

İlk sınıflandırma çalışmaları genellikle canlıların dış yapısı (morfoloji) ile yaşadıkları çevreye (ekolojik niş) göre yapılırdı. Örneğin, sucul ortamda yaşayan canlılar ve kara canlıları ayrı gruplarda incelenir veya bitkiler belirli yapısal özelliklerine (tohumlu, tohumsuz vb.) göre sınıflandırılırdı. Ancak bilimsel gelişmeler ve teknolojik ilerlemeler sonucunda, canlıların genetik ve hücresel özelliklerini de dikkate alan daha kapsamlı yaklaşımlar geliştirilmiştir.

Biyolojik Sınıflandırma Sistemleri

Günümüzde en çok kabul gören sistemlerden biri, Üç Domain Sistemi olarak bilinir. Bu sistemde canlılar, genetik analizler ve hücresel yapılarını esas alan üç ana gruba (domain) ayrılır:

Bakteriler (Bacteria)
Arkeler (Archaea)
Ökaryotlar (Eukarya)

Bu sınıflandırma, her bir domainin genetik ve biyokimyasal özelliklerinin karşılaştırılması sonucunda oluşturulmuştur. Özellikle ribozomal RNA (rRNA) dizilerinin incelenmesi, canlılar arasındaki akrabalık ilişkilerine dair daha net bir tablo ortaya koymuştur.

Prokaryot ve Ökaryot Hücre Yapısı

Canlıların sınıflandırılmasında önemli bir ayrım, hücre tiplerinin prokaryot veya ökaryot olmasıdır:

Prokaryot Hücreler:
- Çekirdek gibi zarla çevrili organellere sahip olmayan basit hücre tipleridir. DNA, sitoplazmada serbest hâlde veya halkasal yapı hâlinde bulunur.
- Birçok prokaryot hücrede plazmit adı verilen küçük ek DNA parçaları da bulunabilir.
- Genellikle tek hücreli olan prokaryotlar, hücre duvarına (örneğin peptidoglikan içeren bakteriler) sahip olabilir ve hızlı çoğalabilme yeteneğine sahiptir.
Ökaryot Hücreler:
- Zarla çevrili çekirdek ve çeşitli membranlarla çevrili organellere (mitokondri, kloroplast, endoplazmik retikulum vb.) sahip hücrelerdir.
- DNA, çekirdekte histon proteinleriyle beraber kromatin adı verilen yapı şeklinde saklanır.
- Ökaryotlar; tek hücreli mikroorganizmalardan, çok hücreli bitkiler ve hayvanlara kadar çok geniş bir çeşitlilik sergiler.

1. Domain: Bakteriler (Bacteria)

Bakteriler, doğada en yaygın bulunan tek hücreli prokaryot organizmalardır. Toprak, su, hava ve canlıların üzerinde/ içinde yaşayabilecek kadar adaptasyon kapasitesi yüksektir. Bakteriler ekosistemlerde önemli roller üstlenir:

Besin döngüsünün sağlanması (toprakta ayrıştırıcı rol)
Azot döngüsüne katkı (özellikle Azot Bağlayıcı bakteriler)
İnsan sağlığı açısından yararlı (probiyotik bakteriler) ya da zararlı (hastalık etkeni patojenler) olabilme
Sanayi ve ilaç sektöründe kullanımı (örneğin antibiyotik üretimi)

Metabolik Çeşitliliğine Göre Bakteriler

Fotosentetik Bakteriler: Işık enerjisini kullanarak besin üretirler.
Kemosentetik Bakteriler: Kimyasal maddeleri oksitleyerek enerji elde ederler.
Heterotrof Bakteriler: Besinlerini dış ortamdan alırlar.

Bakterilerin Biyolojik ve Ekonomik Önemi

Bakteriler ekolojik anlamda canlılar açısından çok önemli görevler üstlenebilmektedir. Bakterilerin inorganik ve organik bileşikleri parçalayabilen güçlü enzimleri vardır.
Doğa dostu olan bakteriler; doğal ve sentetik atıkların yok edilmesi, işlenmesi ve değerlendirilmesinde ayrıca tarımsal zararlılara karşı biyolojik mücadelede kullanılmaktadır.
Ayrıca, bakteriler kolay üretilebilmeleri ve gen nakline uygun olmalarından dolayı pek çok tedaviye ilaç üretmek için kullanılmaktadır.
Bazı bakteriler, otobur canlıların sindirim sistemine yerleşerek selülozun sindirimine yardımcı olur.
Bakteriler, mayalanma yapabilme yetenekleri sebebiyle gıda sanayisinde kullanılır. Sütün yoğurt veya peynire, glikozun etil alkol veya sirkeye dönüşmesinde ve turşu üretiminde bakterilerden yararlanılır.
Bazı bakteriler tüberküloz, tetanos, ülser, menenjit gibi hastalıklara neden olur. Bu bakteriler, ürettikleri toksin ile organizmaya zarar verir. Bu özellikleri sebebiyle bazı bakteriler, genetiği değiştirilerek biyolojik silah yapımında kullanılmaktadır.

2. Domain: Arkeler (Archaea)

Arkeler, yine prokaryot hücre yapısına sahip olsalar da, yapısal ve genetik açıdan bakterilerden belirgin şekilde farklıdır. Ribozomal RNA dizileri, hücre duvarı bileşenleri ve bazı metabolik yollar bakımından özgün özellikler sergilerler.

En dikkat çekici özelliklerinden biri, ekstrem koşullara uyum sağlayabilmeleridir:

Çok yüksek sıcaklıklarda (termoasidofiller)
Aşırı tuzlu ortamlarda (halofiller)
Asidik veya bazik koşullarda

Bu aşırı koşullarda yaşamaları, arkelerin endüstri ve biyoteknoloji alanlarında (örneğin enzim üretimi, biyoyakıt) potansiyel kullanımını da gündeme getirmektedir.

Arkelerin Ekonomik Değeri

Biyolojik ve ekonomik özellikleri açısından bakıldığında arkeler, özellikle ılıman şartlarda yaşayan bakterilerin yaşayamadığı koşullarda yaşayabilirler ve bozulmadan kalabilen dirençli enzimlere sahiptir. Bu enzimler, endüstride pek çok tepkimenin gerçekleşmesinde, atık metallerin zehirli özelliklerinin azaltılmasında, kalitesi düşük metal cevherlerinin biyolojik yollarla kullanılabilir hale getirilmesinde vb. kullanılmaktadır. Ayrıca metallerin bulaşması ile kirlenmiş suların yeniden kullanılabilir hale gelmesinde ve boya endüstrisinin anaerobik arıtma tanklarında bulunan atık suyun yeniden temizlenmesinde de arkelerden yararlanılmaya başlanmıştır.

3. Domain: Ökaryotlar (Eukarya)

Ökaryotlar, zarla çevrili çekirdek ve organellere sahip kompleks hücre tiplerinden oluşur. Bu domain; protistler (genellikle tek hücreli ökaryotlar), mantarlar, bitkiler ve hayvanlar gibi geniş bir canlı grubunu içerir. Bazı ökaryotlar tek hücreli (örneğin amip, paramesyum) iken, diğerleri çok hücreli ve oldukça gelişmiştir (örneğin insanlar, çam ağaçları, mantarlar vb.).

Ökaryot hücre yapısının temel özellikleri

Çekirdek: DNA’nın korunması ve yönetimi
Organel çeşitliliği: Mitokondri, plastitler (kloroplast gibi), endoplazmik retikulum, Golgi aygıtı vb.
Hücre iskeleti: Hücrenin şeklini ve hareketini destekleyen mikrofilamentler ve mikrotübüller

Ökaryotik Canlıların Sınıflandırılması

Ökaryotlar, hücrelerinde zarla çevrili çekirdek ve organeller bulunduran canlılardır. Bu büyük grup; protistalar, mantarlar, bitkiler ve hayvanlar olmak üzere dört ana âlem altında incelenir. Her âlem kendi içinde ekolojik, fizyolojik ve yapısal çeşitlilik gösterir. Aşağıda, bu dört âlemin temel özelliklerine ilişkin detaylı bir özet yer almaktadır.

Protista

Protista âlemi, ökaryot hücre yapısına sahip çok geniş bir canlı grubunu kapsar. Genellikle mikroskobik boyutta tek hücreli canlılar (amip, öglena, paramesyum) bulunmakla birlikte, bazı algler çok hücreli yapılarıyla makroskobik boyutlara ulaşabilir. Protista, beslenme çeşitliliği ve yaşadıkları ortamların farklılığı açısından büyük bir çeşitlilik sergiler.

Tek Hücreli Türler:Amip yalancı ayak (pseudopod) adı verilen geçici uzantılarla hareket eder. Öglena hem ototrof (fotosentez) hem de heterotrof beslenebilme özelliğine sahiptir. Paramesyum üzerinde bulunan kısa kirpikler (siller) sayesinde hızlı hareket eder.
Çok Hücreli Algler: Yeşil, kırmızı veya kahverengi algler gibi makroskobik formlar; deniz, göl ve nemli topraklarda bulunur. Fotosentez yoluyla ekosistemin oksijen dengesine katkı sağlarlar.
Beslenme:Ototrof (fotosentetik) türler kendileri besin üretirken, heterotrof olanlar çevreden hazır organik madde alır. Bazı türler parazitik olarak başka canlıları kullanır.
Hareket ve Üreme: Kamçı, siller veya yalancı ayak gibi farklı hareket organelleri görülebilir. Eşeyli ve eşeysiz üreme (bölünme, tomurcuklanma, spor oluşumu vb.) yöntemleriyle çoğalırlar.

Protista Alemindeki Canlıların Biyolojik Önemi ve İnsan Sağlığıyla İlişkisi

Protistaların sularda yaşayan türleri buralarda yaşayan balıkların ve diğer hayvanların besin kaynağını oluşturmaktadırlar. Bir hücreli alglerden diatomerlerin ölü kabukları diş parlatıcı toz yapımında kullanılır ve diş macunlarının yapısına parlatıcı olarak katılır. Bir hücreli alglerin bazı türleri zehir üreterek birçok balık türünün ölümüne neden olabilmektedir.

Bazı protozoa türleri, insanlarda çeşitli hastalıklara neden olabilmektedirler. Örneğin amip insanlarda, dizanteri denilen bir hastalığa sebep olmaktadır.

Bitkiler

Bitkiler, fotosentez yapabilen çok hücreli ökaryot canlılardır. Hücre duvarlarında selüloz, organel olarak kloroplast ve genellikle kök-gövde-yaprak sistemine sahip bir beden yapısı göze çarpar. Fotosentez sonucu açığa çıkan oksijen atmosferdeki gaz dengesine katkı sunarken; üretilen organik besinler, diğer canlılar için temel besin kaynağını oluşturur.

Temel Yapı ve İşleyiş: Kökler, topraktan su ve mineral alır. Gövde, iletim demetleri sayesinde bu maddeleri yapraklara iletir. Yapraklarda gerçekleşen fotosentez ürünleri de bitkinin diğer kısımlarına taşınır.
Tohumsuz Bitkiler: Kara yosunları ve eğrelti otları gibi türler bu grupta yer alır. Genellikle nemli ortamlarda yaşarlar ve üreme çoğunlukla sporlar aracılığıyla gerçekleşir. Tohumsuz bitkilerde iletim demetleri basit yapılıdır. Tohumsuz bitkiler genellikle nemli ortamlarda yaşar.
Tohumlu Bitkiler: Açık tohumlu (kozalaklılar gibi) ve kapalı tohumlu (çiçekli bitkiler) olmak üzere ikiye ayrılır. Kapalı tohumlularda tohum, meyve içinde gelişirken, açık tohumlularda tohum kozalaklarda bulunur. Çiçekler ve meyveler üreme ve tohum koruma açısından önem taşır. Tohumların çimlenmesiyle yeni bitkiler oluşur.
Ekolojik Rolü: Bitkiler, ekosistemlerin birincil üreticileri olarak besin zincirinin temelini oluşturur. Oksijen üretimi, karbon depolama, su döngüsünün düzenlenmesi gibi kritik işlevleri vardır.

Mantarlar

Mantarlar, ökaryotik hücre yapısına rağmen bitkiler gibi fotosentez yapamadıkları için heterotrof beslenirler. Çoğu, saprofit (çürüktür) canlılar olarak ölü organik maddeleri ayrıştırır ve besin döngüsünde önemli bir rol oynar. Bazı mantarlar ise parazit veya simbiyotik (likenlerde olduğu gibi) yaşam formlarına sahiptir.

Vücut Yapısı: Çok hücreli mantarlarda hif adı verilen ipliksi yapılar, bir araya gelerek miselyum denilen ağı oluşturur. Toprak altında veya yüzeyinde gelişebilen miselyum, üzerinde üreme organları (şapkalı mantarlarda görüldüğü gibi) oluşturabilir.
Üreme Yöntemleri: Sporla üreme en yaygın yöntemdir. Tek hücreli mayalarda, tomurcuklanma yöntemiyle de çoğalma görülebilir. Ayrıca bazı türler eşeyli üreme mekanizmalarına sahiptir.
Ekolojik ve Ekonomik Önemi: Mantarlar, ayrıştırıcılar olarak organik maddenin doğada geri dönüşümünü sağlar. Bazı türleri besin (yenilebilen mantarlar) ya da ilaç (penisilin vb. antibiyotik üretimi) kaynağıdır. Diğer yandan küf ve hastalık etkeni olan türleri zararlı etkiler gösterebilir. Peynir, alkol, çeşitli ilaçlar ve ekmek yapımında mantarlar kullanılır. Hamura katılan maya mantarları çeşitli tepkimelerle CO₂ çıkararak hamurun kabarmasını sağlarlar. Şapkalı mantarların kültürü yapılarak ekonomik anlamda kazanç sağlar.

Hayvanlar

Hayvanlar âlemi (Animalia), ökaryot (hücrelerinde zarla çevrili çekirdek bulunan) ve çok hücreli canlılardan oluşur. Temel olarak besinlerini katı parçalar hâlinde alıp sindirmeleri (holozoik beslenme), belirli bir yaşam evresinde aktif hareket yeteneği göstermeleri ve sinir sistemine sahip olmaları gibi özelliklerle tanımlanırlar. Her hayvan türü, yaşadığı ortamın koşullarına uyum sağlayacak çeşitli anatomik ve fizyolojik adaptasyonlar geliştirmiştir.

Genel Özellikler

Heterotrof Beslenme: Hayvanlar kendi besinlerini üretemez, dışarıdan hazır olarak alır. Sindirim sistemleri genellikle gelişmiş (ör. omurgalılarda) veya basit (ör. sölenterlerde) yapıda olabilir.
Çok Hücreli Yapı: Vücut, farklı görevleri olan özelleşmiş hücrelerden meydana gelir. Dokular, organlar ve sistemler (özellikle omurgalılarda) belirgin bir şekilde gelişmiştir.
Hareket ve Kas Sistemi: Çoğu hayvan, sinir sistemi ve kas sistemi arasındaki etkileşim sayesinde hareket kabiliyeti gösterir (süngerler gibi istisnalar genellikle pasif veya çok sınırlı hareketlidir).
Üreme: Büyük oranda eşeyli üreme görülür; erkek ve dişi gametlerin birleşmesi sonucunda döllenme gerçekleşir. Eşeysiz üremeye (tomurcuklanma, rejenerasyon vb.) bazı gruplarda rastlanabilir.
Notochord Varlığı: Hayvanlar, embriyonik dönemde notokord (ilkel omurga) taşıyıp taşımadıklarına göre omurgasızlar ve omurgalılar olarak iki ana gruba ayrılır.

Omurgasız Hayvanlar

Omurgasızlar, notokord veya omurga gibi bir iç iskelet yapısına sahip olmayan hayvanları kapsar. Hayvanlar âleminin büyük çoğunluğunu oluştururlar ve gerek kara gerekse sucul ortamda oldukça geniş bir çeşitliliğe sahiptirler.

Süngerler

Vücut Yapısı: En basit çok hücreli hayvan gruplarından biridir. Vücutlarında çok sayıda gözenek (por) bulunur, bu nedenle “Porifera” olarak da adlandırılırlar.
Yaşam Alanı: Çoğunlukla denizlerde, bazen tatlı sularda kayalara veya başka yüzeylere yapışık (sesil) halde yaşarlar.
Beslenme: Suyu vücutlarındaki kanallardan geçirerek plankton veya organik partikülleri süzerler.
Hareket: Erişkin dönemde hareket kabiliyetleri çok sınırlıdır. Larva döneminde kısıtlı hareket yetenekleri görülebilir.

Sölenterler (Hidra, Denizanası, Mercanlar)

Vücut Planı: Genel olarak tüp veya çan şeklinde bir vücut yapısına sahip olup suda serbest (ör. denizanası) veya bir yüzeye tutunmuş (ör. mercanlar) biçimde yaşarlar.
Yakıcı Hücreler (Knidositler): Avlarını etkisiz hâle getirmek veya savunma amaçlı kullanırlar. Dokunaçlarının üzerindeki bu hücreler, sokucu kapsüller içerir.
Beslenme ve Sindirim: Avlarını dokunaçlarıyla yakalayıp ağız açıklığından içeri alırlar. Besinler, tek bir vücut boşluğunda sindirilir.
Kolonileşme: Bazı sölenterler (mercanlar), kireçli dış iskeletler salgılayarak resif adı verilen büyük yapılar oluşturur. Bu resifler, deniz ekosistemlerinin önemli yaşam alanlarıdır.

Solucanlar

Solucanlar; yassı, yuvarlak ve halkalı solucanlar olmak üzere üç alt grupta incelenir. Yapısal farklılıklara rağmen tamamında uzun, silindirik veya yassılaşmış bir vücut planı hâkimdir.

Yassı Solucanlar (Planarya vb.): Genellikle suda veya nemli ortamda yaşarlar, basit bir sindirim boşluğu ya da parazit türlerde emici ağız yapıları bulunur.
Yuvarlak Solucanlar (Kancalı Kurt vb.): Daha silindirik yapıda olup çoğu parazit olarak insan, hayvan ya da bitkilerin vücudunda yaşayabilir. Bazıları toprakta serbest yaşar.
Halkalı Solucanlar (Toprak Solucanı vb.): Segmentli bir vücut yapısına sahiptirler. Toprak solucanları, toprağı havalandırarak ekosistem sağlığına katkı sağlar.

Yumuşakçalar (Salyangoz, Midye, Ahtapot vb.)

Kabuk ve Vücut Yapısı: Birçoğunda koruyucu bir kabuk (salyangoz, midye) bulunur. Ahtapot, mürekkep balığı gibi türler ise kabuksuzdur ve gelişmiş sinir sistemleriyle dikkat çekerler.
Beslenme: Midyeler gibi sabit yaşayanlar suyu filtrelerken, salyangozlar bitkisel veya çürümüş organik materyalle beslenir. Ahtapotlar ise aktif avcılardır.
Ayak ve Hareket: Bir kas ayağı (midyelerde) veya kollar (ahtapotlarda) hareket için özelleşmiştir.

Eklem Bacaklılar (Böcekler, Örümcekler, Yengeçler vb.)

Dış İskelet: Kitin yapılı sert bir dış iskelete (kütikula) sahiptirler. Bu iskelet hayvan büyürken periyodik olarak değiştirilebilir (deri değiştirme).
Vücut Bölümleri: Genellikle baş, göğüs ve karın olarak ayrılır. Örümceklerde iki (cephalothorax-karın), böceklerde üç kısım bulunur.
Başkalaşım (Metamorfoz): Böceklerde yumurta, larva, pupa ve ergin evrelerini içeren karmaşık bir gelişim süreci görülebilir. Kelebek, sinek, böcek gibi pek çok tür bu metamorfozu yaşar.
Duyular ve Davranışlar: Eklem bacaklılar yüksek derecede gelişmiş duyu organlarına sahip olabilir (anten, bileşik gözler vb.). Avcılık, savunma, kolonileşme (arılar, karıncalar) gibi özel davranışlar görülür.

Derisi Dikenliler (Denizyıldızı, Denizkestanesi vb.)

Radyal Simetri: Özellikle ergin evrelerinde 5’li radyal simetri dikkat çeker (denizyıldızında 5 kol gibi).
Su Vasküler Sistemi: Hareket, solunum ve beslenme için vücutlarında özel bir su dolaşım sistemi bulunur.
Denizel Ekosistemlerde Rolü: Deniz tabanının temizlenmesi, alglerin kontrolü ve besin döngüsünün sürdürülmesinde önemlidirler.

Omurgalı Hayvanlar

Omurgalılar, embriyonik dönemde ya da yaşam boyunca notochord adı verilen esnek çubuk benzeri yapıya sahip olan hayvanlardır. Bu yapı çoğunlukla kemik veya kıkırdak dokudan oluşan bir omurgaya dönüşür. Gelişmiş iç iskelet sistemi, kas ve sinir sistemleri sayesinde genellikle daha karmaşık davranış ve hareket şekillerine sahiptirler. Bazı omurgalılarda yavru bakımı gözlemlenir.

Balıklar

Solunum: Suda çözünmüş oksijeni solungaçları vasıtasıyla alırlar. Solungaç kapakçıkları (operkulum) su akışını düzenler.
İskelet Yapısı: Kıkırdaklı (köpekbalığı, vatoz) ve kemikli (levrek, alabalık) olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar.
Üreme: Genellikle dış döllenme ve dış gelişme yaygındır; dişi suya yumurta bırakır, erkek de spermini suya salarak döllenme gerçekleşir.
Ekolojik Rol: Tatlı ve tuzlu su ekosistemlerinde, hem avcı hem de av konumunda bulunarak besin ağlarını dengeleyen önemli bir gruptur.

Amfibiler (Kurbağa, Semender vb.)

Çift Yaşam: Larvalar suda yaşar ve solungaç solunumu yapar, erginler ise akciğer ve nemli deri solunumu ile karada yaşam sürdürebilirler.
Başkalaşım: Yumurtadan çıkan larvaların (iribaş) ergin hâle gelinceye kadarki geçirdiği döneme başkalaşım denir. Bu dönemde vücut yapısı önemli değişiklikler geçirir (ör. kuyruk ve solungaç kaybı, bacak gelişimi).
Uyku Dönemi (Hibernasyon/Estivasyon): Bazı amfibiler kış uykusuna veya yaz uykusuna yatarak vücut faaliyetlerini minimuma indirebilir.

Sürüngenler (Yılan, Kaplumbağa, Timsah vb.)

Kuruluk Adaptasyonu: Pullu deri, su kaybını önleyerek karasal ortama uyum sağlar. Yumurtaları kabuklu veya sert bir kılıfla kaplı olup karada gelişir.
Solunum ve Dolaşım: Gelişmiş akciğer sistemiyle solunum yaparlar; soğukkanlı olduklarından vücut sıcaklıkları çevreye bağlı olarak değişir.
Davranış ve Beslenme: Hem otçul hem de etçil türler bulunabilir. Bazı sürüngenler (timsahlar) gelişmiş bir kalbe ve korumalı yumurtalara sahiptir.

Kuşlar (Kartal, Penguen, Albatros vb.)

Uçma Özelliği: Hafif iskelet, kanat ve güçlü göğüs kasları, kuşların uçma yeteneğini destekler. Penguen gibi uçmayan türler de yüzme için uyumlu kanatlara sahiptir.
Tüyler ve Gaga: Tüyler ısı yalıtımı ve aerodinamik avantaj sağlar. Gaga yapısı, beslenme biçimine göre (etçil, otçul, leşçil vb.) değişiklik gösterir.
Yumurtlama ve Kuluçka: Genellikle sert kabuklu yumurtalarını korunaklı ortamlarda kuluçkaya yatırırlar. Yavrular çıktıktan sonra ebeveyn bakımı sık rastlanan bir durumdur.

Memeliler (Balina, Deve, Aslan vb.)

Meme Bezleri: Tüm memelilerde yavrularını sütle beslemeye yarayan meme bezleri bulunur. Bu, memelilerdeki ebeveyn bakımının temelini oluşturur.
Vücut Sıcaklığı: Sıcakkanlı (endoterm) canlılardır; iç ısılarını sabit tutabilirler. Derideki kıl veya kürk, ısı yalıtımını destekler.
Solunum ve Dolaşım: Alveollü akciğer yapısı, kaslı diyafram ve gelişmiş bir kalp-dolaşım sistemi, yüksek metabolik gereksinimleri karşılar.
Üreme ve Gelişim: Çoğunlukla iç döllenme ve iç gelişme (plasenta) görülür. Kısa bir keseli döneme (kangurularda) veya yumurtlama (ornitorenk) özelliğine sahip az sayıda tür de bulunur.

Canlıların Biyolojik ve Ekonomik Önemi

Doğada bulunan her organizma, insan yaşamından çevre korumasına kadar pek çok alanda önemli rollere sahiptir. Endüstriyel üretimde ilaç ve protein elde etmek için bakteri ve benzeri mikrobiyal canlılardan yararlanılır.
Diyabet tedavisinde kullanılan insülin, cücelik tedavisinde kullanılan büyüme hormonu gibi tıbbi uygulamalarda mikroorganizmaların üretim kapasitesi kritik önem taşır. Aynı zamanda çevre kirliliğinin azaltılmasında ve atık arıtımında da benzer canlılardan yararlanılır.
Prokaryotlar (bakteriler ve arkeler), solunum yolu rahatsızlıklarına sebep olabildiği gibi insan sindirim sistemini destekleyen yararlı türler de barındırır. Ayrıca gıda takviyesi ve çeşitli endüstriyel ürünlerin geliştirilmesinde bu canlıların etkisinden faydalanılır.
Birçok protist, besin zincirinin temel üreticileri arasında yer alır ve diğer canlılar için besin kaynağı sunar. Bazıları ise sıtma gibi hastalıklara yol açabilir. Bilimsel araştırmalarda genetik çalışmalar için model organizma olarak kullanılan protist türleri de mevcuttur.
Mantarlar, doğada ölü organizmaları ayrıştırarak karbon, azot ve fosfor gibi elementlerin geri dönüşümüne katkı sağlar. Günlük yaşamda kullanılan penisilin gibi antibiyotikler, mantarların ürettiği maddeler sayesinde keşfedilmiş ve üretilmeye başlanmıştır.
Öte yandan, bazı mantar türleri insanlarda ve bitkilerde rahatsızlıklara sebep olabilir (örneğin ayak mantarı). Buna karşın, ekosistem dengesinde hayati görevler üstlenir ve tarım-hayvancılık sektörlerinde de dolaylı veya doğrudan ihtiyaç duyulan maddelerin üretimine destek olur.
Ekosistem içerisinde her canlının payı vardır; fotosentetik canlılar oksijen üretimini üstlenir ve besin zincirinin temelini oluşturur. Biyolojik çeşitliliğin korunması, bu geniş işlevler bütününün sürdürülebilir bir biçimde devam etmesi açısından büyük önem taşır.