Nüfus Yoğunluğu
Nüfus yoğunluğu; sınırları belli bir alandaki nüfus ile o yerin yüz ölçümü arasındaki ilişkiyi yansıtır. Alan değişmeden nüfusun çoğalması, nüfus yoğunluğunun artmasına neden olur.
Aritmetik nüfus yoğunluğu ise; belirli bir alanda yaşayan insan sayısının, o alanın yüz ölçümüne bölünmesi ile elde edilen nüfus yoğunluğudur. Kişi/km2 olarak ifade edilmektedir. Kısaca formülü;
Aritmetik nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu alanlar Asya Kıtası ülkeleri, en az olduğu alanlar ise Okyanusya Kıtası‘dır. Güneydoğu Asya ve Avrupa ülkelerinde de nüfus yoğunluğu fazladır.
Nüfus Piramitleri
Nüfus piramitleri; bir ülkenin ya da bölgenin nüfusunun yaş gruplarına dağılımı ve cinsiyete göre dağılımını gösteren şekillere denilmektedir. Bir ülkenin nüfus piramidine bakılarak o ülkenin nüfusunun yaş gruplarına dağıl ışı, cinsiyet yapısı ve gelişmişlik düzeyi hakkında bilgi sahibi olunmaktadır.
⭐Nüfus piramitlerinden çıkarılacak sonuçlar;
- Nüfus miktarı,
- Nüfusun cinsiyet yapısı,
- Nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı,
- Ortalama yaşam süresi,
- Doğum oranlarındaki artış ve azalış,
- Ülkenin gelişmişlik düzeyi,
- Aktif ve bağımlı nüfus
Kenarları İçe Çökük Nüfus Piramidi
- Az gelişmiş ülkelerin nüfus piramididir.
- Doğum ve ölüm oranları fazladır.
- Piramidin alt kısmının geniş olması doğum oranlarının çok olması ile açıklanır.
- Piramidin üst kısmının az olması yaşlı nüfusun az olması ile açıklanır.
- Bağımlı nüfusun yaş ortalaması düşüktür.
- Ortalama yaşam süresi kısadır.
- Sanayi devrimi öncesi toplumlar bu piramide sahiptirler.
- Angola, Burundi, Benin, Sudan, Somali gibi az gelişmiş ülkelerin nüfus piramididir.
Düzgün Üçgen Şeklindeki Piramit
- Gelişmekte olan ülkelerin nüfus piramididir.
- Piramit ikizkenar üçgene benzemektedir.
- Doğum oranlarının yüksek olmasına karşılık ölüm oranlarının azalmaya başladığı nüfus piramididir.
- Doğum oranları yüksek olduğu için piramidin tabanı geniştir.
- Sağlık koşullarının iyileşmesine bağlı olarak ölümlerinin azalmaya başladığı gelişmekte olan ülkelerin nüfus piramididir.
- Bebek ölüm oranlarının azaldığı görülmektedir.
- Doğum oranlarının yüksek, ölüm oranlarının az olması nüfus artışını hızlandırmıştır.
- Günümüzde Bolivya, Filipinler, Hindistan, Meksika gibi gelişmekte olan ülkelerin nüfus piramididir.
Asimetrik Şekilli Nüfus Piramidi
- Gelişmiş ülkelerin piramididir.
- Doğum oranlarının hızla düştüğü ülkelerin nüfus piramididir.
- Piramidin tabanına bakıldığında doğum oranların azaldığı görülmektedir.
- Nüfus artışı yok denecek kadar az olan ülkelerin piramididir.
- Ülkenin gelişmişlik seviyesi giderek yükselmeye başladığının göstergesidir.
- Bangladeş, Çin, Brezilya gibi ülkelerin nüfus piramidi buna benzemektedir.
Arı Kovanı Şeklindeki Nüfus Piramidi
- Gelişmiş ülkelerin piramididir.
- Doğum ve ölüm oranlarına düşük olduğu ülkelerin nüfus piramididir.
- Gelişmiş ülkelerin nüfus piramididir.
- Çocuk nüfus oranı az, yaşlı nüfus oranı fazla olan ülkelerin nüfus piramididir.
- Ortalama yaşam süresi uzun olan ülkelerin piramididir.
- Bağımlı nüfusun yaş ortalaması yüksektir.
- Durağanlık söz konusudur.
- Avrupa ülkelerini bu gruptadır.
- ABD, İngiltere, Almanya, İtalya, İsveç gibi ülkelerin nüfus piramididir.
Çan Şeklindeki Nüfus Piramidi
- Düşük doğum oranlarından sonra, doğum oranlarını arttıran ülkelerin nüfus piramididir.
- Yaşlı nüfusu yüksektir.
- Nüfus artışı artmaya başlamıştır.
- Ortalama yaşam süresi uzun olan ülkelerin piramididir.
- Göç etkisi ile piramidin tabanı da genişlemektedir.
- Rusya ve İrlanda gibi ülkelerin nüfus piramididir.
🌟Demografik Dönüşüm Modeli
Ülkelerin doğum ve ölüm oranlarının yüksek olduğu aşamadan bu oranların düşük olarak gözlemlendiği aşamaya geçişine demografik dönüşüm modeli denilmektedir. Ülkelerin gelişme ve kalkınma sürecine bağlı olarak ortaya çıkan bu durum, nüfus piramitlerinin şeklinin değişmesine neden olmaktadır.
⭐Gelişmemiş Ülkelerin Nüfus Piramitlerinin Özellikleri
- Doğum oranı fazladır.
- Nüfus artış hızı yüksektir.
- Çocuk bağımlı nüfus oranı fazladır.
- Yaşlı bağımlı nüfus oranı azdır.
- Ortalama yaşam süresi kısadır.
- Çalışan nüfusun yaş ortalaması düşüktür.
- İş gücü fazlası vardır.
- Çalışan nüfusun büyük bir bölümü tarım sektöründe çalışmaktadır.
- Kentsel nüfus oranı düşüktür.
- İş olanakları az olduğundan göç gönderir.
- Nüfusun ülke içine dağılışı doğal koşullardan etkilenir.
- Genellikle nüfus piramitlerinin tabanları geniştir.
- Afrika ülkeleri nüfus piramitleri en güzel örneklerdir.
⭐Gelişmiş Ülkelerin Nüfus Piramitlerinin Özellikleri
- Doğum oranı azdır.
- Nüfus artış hızı düşüktür.
- Çocuk bağımlı nüfus oranı azdır.
- Yaşlı bağımlı nüfus oranı fazladır.
- Ortalama yaşam süresi uzundur.
- Çalışan nüfusun yaş ortalaması yüksektir.
- İş gücü açığı vardır.
- Çalışan nüfusun büyük bölümü tarım dışı sektörlerde çalışmaktadır.
- Nüfusun büyük bir bölümü kentlerde yaşar.
- İş olanakları fazla olduğundan göç alma oranı yüksektir.
- Nüfusun ülke içinde dağılışı doğal koşullardan daha az etkilenir.
- Genellikle nüfus piramitlerinin tabanı dardır.
- Avrupa ülkeleri nüfus piramitleri bu şekildedir.
