Kuvvetli Monoprotik Asit ve Bazlarda pH Hesabı
Kuvvetli monoprotik asit ve bazlar, suda tamamen iyonlaşan maddelerdir. Bu tür maddeler, çözeltideki pH değerini doğrudan etkiler. Örneğin, HCl (hidroklorik asit) kuvvetli bir asit, NaOH (sodyum hidroksit) ise kuvvetli bir bazdır. pH hesabı, bu maddelerin konsantrasyonuna bağlı olarak yapılır ve genellikle iyonlaşma tam olduğu için basit bir logaritmik formülle hesaplanır.
Kuvvetli Monoprotik Asitlerin pH Hesabı
Monoprotik asitler, suya tek bir hidrojen iyonu () verebilen asitlerdir. Kuvvetli monoprotik asitlerin pH değerleri hesaplanırken asidin derişimi (), hidrojen iyon derişimine () eşittir.
- Kuvvetli asitler suda tamamen iyonlaşırlar.
- Formüller:
- €€[H^+] = C_a€$
- €$pH = -\log [H^+]€€
Örneğin, günlük yaşamdan bildiğimiz limon suyu kuvvetli olmayan bir asittir, ancak midemizde bulunan hidroklorik asit (HCl), kuvvetli monoprotik asitlere örnektir.
Kuvvetli Monoprotik Bazların pH Hesabı
Kuvvetli bazlar suya doğrudan hidroksit iyonu () verir ve bu iyonların derişimi bazın derişimine eşittir ().
- Formüller:
- €€[OH^-] = C_b€$
- €$pOH = -\log [OH^-]€$
- €$pH + pOH = 14€€
Sabunlu su gibi günlük temizlik ürünleri genellikle kuvvetli baz içerir.
Örneklerle Kuvvetli Asit ve Bazlarda pH Hesabı
- Eğer NaOH çözeltisinin derişimi 0,1 M ve kuvvetli monoprotik baz olduğunu biliyor isek:
- olur.
Bu tür sorularda öncelikle iyon derişimini belirleyip ardından formülleri uygulayarak sonuca ulaşabilirsiniz.
Zayıf Monoprotik Asitlerin ve Bazların pH Hesabı
Zayıf asitler veya bazlar; suda kısmen iyonlaşır ve bir iyonlaşma dengesi kurar. Bu nedenle iyonlaşma derecesini belirlemek için denge sabitleri kullanılır.
Zayıf Monoprotik Asitlerin pH Hesabı
Zayıf monoprotik asitler genellikle “HA” şeklinde gösterilir.
- İyonlaşma dengesi:
- Asitlik sabiti formülü ():
- İyon derişimi yaklaşık olarak:
Yemeklerde kullandığımız sirke (asetik asit), zayıf bir monoprotik asittir.
Zayıf Monoprotik Bazların pH Hesabı
Zayıf bazlar için benzer şekilde bazlık sabiti () kullanılır.
- Bazlık sabiti formülü ():
Temizlikte kullandığımız amonyak, zayıf bir bazdır.
pH Hesaplamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
pH hesaplarken, asit veya bazın kuvvetli mi yoksa zayıf mı olduğunu belirlemek önemlidir. Kuvvetli asit ve bazlarda iyonlaşma tamdır, bu nedenle hesaplama doğrudan yapılır. Zayıf asit ve bazlarda ise iyonlaşma sabiti kullanılarak denge denklemleri çözülmelidir. Ayrıca, iyonlaşma oranının düşük olduğu durumlarda yaklaşık değerler kullanılabilir.
