Sürdürülebilirlik, mevcut kaynakları gelecek nesillerin ihtiyaçlarını tehlikeye atmadan karşılayabilme yeteneği anlamına gelir. Bu kavram, ekonomik büyüme ve toplumun refahının, doğal çevrenin korunmasını ve toplumsal eşitliği desteklemesi gerektiği fikrini yansıtır.
Kimya ve Sürdürülebilirlik
Kimya, sürdürülebilir bir geleceğin inşasında merkezi bir role sahiptir. Bu disiplin, çevre dostu ve sürdürülebilir teknolojilerin geliştirilmesini ve uygulanmasını destekleyen birçok alanda kilit bilgiler sağlar.
- Yeşil Kimya: Bu dal, kimyasal süreçleri ve ürünleri daha çevre dostu hale getirmeyi hedefler. Yeşil kimya, atık minimizasyonu, tehlikeli maddelerin kullanımının azaltılması ve enerji verimliliği gibi prensiplere odaklanır.
- Yenilenebilir Enerji: Kimyagerler, güneş enerjisi hücrelerinden biyoyakıtlara ve hidrojen enerjisine kadar çeşitli yenilenebilir enerji teknolojilerinin geliştirilmesine yardımcı olur.
- Atık Yönetimi: Kimya, geri dönüşüm süreçlerinin geliştirilmesine ve atıkların güvenli bir şekilde işlenmesine yardımcı olur. Ayrıca, çevresel tehlikeleri belirlemek ve yönetmek için önemli araçlar sağlar.
- Sürdürülebilir Malzemeler: Kimyagerler, biyolojik olarak parçalanabilen plastikler, enerji verimli binalar için malzemeler ve daha verimli piller gibi sürdürülebilir ve çevre dostu malzemeler geliştirebilir.
- Karbon Yakalama ve Depolama: Kimya, karbondioksit gibi sera gazlarını atmosferden çıkarmanın ve güvenli bir şekilde depolamanın yollarını araştırır.
Polimerler ve Sürdürülebilirlik
📝 Çok sayıda küçük molekülün (monomer) birbirine bağlanmasıyla oluşan yüksek molekül ağırlıklı bileşiklere polimer denir.
Polimerler doğal hâlde bulunabildikleri gibi (nişasta, protein, DNA, selüloz vb.) sentetik olarak da (PVC, PET, naylon vb.) üretilebilmektedir. Polimerler; hafif, maliyeti düşük, mekanik özellikleri çoğu kez yeterli, kolay şekillendirilebilen, değişik amaçlarda kullanıma uygun, kimyasal açıdan inert olan ve korozyona uğramayan maddelerdir.
Günlük Hayatta Sıklıkla Kullanılan Polimerler
- Elektronik Sanayisi: Polimerler yalıtkan malzeme olarak kullanılır, örneğin polietilen (PE) ve polivinil klorür (PVC) kablo üretiminde kullanılır.
- Sağlık Sektörü: Şırıngalar, eldivenler, bandajlar ve serumlar gibi sağlık ürünlerinde polimerler kullanılır. Hijyenik eldivenler genellikle lateks adı verilen bir polimerden üretilir.
- Fotoğraf ve Optik Endüstrisi: Polikarbonat, sert ve şeffaf renkli filtreler için kullanılır. Gözlük camları ve kontakt lenslerde de polimerler kullanılır.
- Tekstil Sanayisi: Polyester ve poliamid en yaygın kullanılan polimerlerdir. Polyester, esnek ve kırışmaz kumaşlarda dakron olarak kullanılır.
- Otomotiv Sanayisi: Polimerler, daha hafif ve yakıt tasarruflu araçlar üretmek için kullanılır. Kauçuk, araç lastiklerinin temel malzemesidir.
- Yiyecek-İçecek Endüstrisi: Birçok ürünün ambalajı polimerlerden yapılmaktadır. Polipropilen, polietilen ve polistiren yaygın olarak kullanılır. Plastik şişeler genellikle polietilen tereftalat (PET) kullanılarak üretilir.
- Yapı Sektörü: Altyapıdan ev dekorasyonuna kadar çeşitli uygulamalarda plastik malzemeler kullanılır. PVC, özellikle boru, kapı, pencere ve zemin kaplamalarında kullanılır.
- Giyim Endüstrisi: Polyester, poliamit ve poliakrilonitril (orlon olarak bilinir) yaygın olarak kullanılır.
Polimerlerin Geri Dönüşümü
Polimerlerin doğal çevrede ayrışması çok fazla zaman gerektirir. Bu yüzden, onların geri dönüştürülerek yeniden kullanılması, hem çevre kirliliğini azaltma hem de ekonomiye destek olma açısından son derece kritik bir öneme sahiptir.
Kağıt ve Sürdürülebilirlik
Kağıt; kimyasal odun selülozlarından, odun hamurundan, yıllık bitkilerden üretilen hamur selülozlarından ve atık kâğıt hamurundan elde edilen ara ürünlere çeşitli işlemler uygulanarak üretilir. Kağıtların sürdürülebilir bir şekilde üretilmesi ve tüketilmesi doğanın korunumu için önemlidir.
- Sürdürülebilir Orman Yönetimi: Kağıt üretimi, genellikle ağaçlardan elde edilen hammaddeye dayanır. Sürdürülebilir orman yönetimi uygulamaları, ağaçların hasat edilmesi ve yeniden dikilmesi arasında dengenin korunmasını sağlar. Bu, orman ekosistemlerini korur ve karbon sekestrasyonunu sürdürür.
- Enerji ve Su Kullanımı: Kağıt üretim süreci genellikle yüksek miktarda enerji ve su gerektirir. Enerji verimliliğini ve su geri dönüşümünü artırarak, bu kaynakların kullanımını azaltabiliriz.
- Atık Yönetimi: Kağıt, geri dönüştürülebilir bir malzeme olduğu için, atık yönetim süreçleri kağıdın sürdürülebilirliğinde önemli bir rol oynar. Kağıdın geri dönüşümü, hammadde tüketimini ve atık miktarını azaltabilir.
- Yenilenebilir ve Biyolojik Olarak Parçalanabilir Kağıt: Kağıt, genellikle biyolojik olarak parçalanabilir ve yenilenebilir bir malzeme olduğu için, çevresel açıdan olumlu bir profil sunar.
Metal Sektörü ve Sürdürülebilirlik
Metal sektöründeki devamlılık ve sürdürülebilirlik ülke ekonomisi açısından çok önemlidir. Ülkemizde metal hammaddeleri bulunmakla beraber kaliteli ve kullanılabilirlik açısından yeterli seviyede değildir. Bu yüzden sürdürülebilir bir metal sektörü ülkemiz için stratejik önem teşkil etmektedir. Metal sektöründeki sürdürülebilirlik çalışmaları şu şekilde sıralanabilir.
- Kaynak Verimliliği: Mineraller ve metallerin çıkarılması, işlenmesi ve rafine edilmesi genellikle enerji yoğun ve çevresel olarak etkili süreçlerdir. Bu süreçleri daha verimli hale getirerek ve atıkları en aza indirerek kaynak verimliliğini artırmak önemlidir.
- Enerji Verimliliği: Metal üretim süreçleri genellikle çok miktarda enerji gerektirir. Enerji verimli teknolojilerin ve işlemlerin benimsenmesi, bu süreçlerin enerji tüketimini ve karbon ayak izini azaltabilir.
- Geri Dönüşüm: Metaller genellikle tekrar tekrar geri dönüştürülebilir ve bu, madencilik ve işleme süreçlerinin çevresel etkilerini azaltabilir. Geri dönüşüm, ayrıca kaynak kullanımını ve atık üretimini azaltır.
- Yeşil Teknolojiler: Metal sektöründe yeşil teknolojilerin benimsenmesi, enerji verimliliğini ve kaynak kullanımını iyileştirerek, sektörün genel sürdürülebilirliğini artırabilir.
- Sosyal Sürdürülebilirlik: Metal sektörü, ayrıca çalışma koşulları, topluluk etkileşimleri ve yerel ekonomi üzerindeki etkisi gibi sosyal sürdürülebilirlik faktörlerini de içerir.
