Avrupa, XVIII. yüzyılda sanayi devrimi ile önemli bir dönüşüm yaşamıştır. Sanayi devrimi ile birlikte tarıma ve insan gücüne dayalı olan ekonomi, makinelerin ve seri üretimin egemen olduğu bir ekonomiye dönüşmüştür. Teknolojik gelişmelerle başlayan sanayi devrimi döneminde sosyo-ekonomik ve kültürel alanlarda önemli yükselişler görülmüştür. Avrupa’da üretim artmaya ve ekonomik refah yükselmeye başlamıştır.
Sanayi devriminden önce üretimin temel alanları insan gücüne dayalı olan tarım, hayvancılık ve zanaatkarlıktır. Sanayi Devrimi’yle daha fazla makine gücü kullanılmaya başlanmış, daha çok hammadde işlenmiş ve daha fazla ürün elde edilmiştir. Sanayi devriminin temel maddeleri ise demir ve çelik olmuştur. Kömür, buhar makinesi, elektrik, petrol, içten yanmalı motorlar kullanılmaya başlanmıştır.
Üretimdeki artışlar daha çok tüketiciyi ve büyük sermayeyle kurulmuş fabrikaları ortaya çıkarmıştır. 1716’da ipek bükmek için çıkrığın, 1733’te dokuma mekiğinin ve 1785’te dokuma tezgahının icadıyla özellikle tekstil sektöründe büyük gelişmeler kaydedilmiştir. Yeni buluşlar sayesinde Avrupa, hızlı ve seri üretime geçmiş ve kesintisiz bir biçimde verimlilik artmıştır. Geleneksel yöntemlerle yürütülen tarımsal faaliyetlerde, bilimsel metotlar uygulanmaya başlanmış ve tarımın makineleşmesi üretimi artırmıştır. Sanayi Devrimi’yle çiftçilik, büyük ölçekli işletmelerde yapılmaya başlanmıştır.
XVII. yüzyılda İngiltere’nin ekim sisteminin yenilenmesiyle tarımsal verimlilik artırılmıştır. Gübrenin kullanılması, farklı ürünlerin ekilmesi gibi uygulamalar değişen oranlarda, fazla verim elde edilmesini sağlamıştır. XVIII. yüzyılda, tohum ekme makinesinin icat edilmesinden sonra tarımda verimlilik daha da artmıştır. Benzinle çalışan ilk traktör, 1892’de ABD’de üretilmiş ve bunu biçerdöver, tohum serpme, pamuk ve mısır toplama makineleri ile hasat makinelerinin gelişimi izlemiştir.
Sanayileşme ile işçi sınıfı denilen yeni bir sınıf doğmuştur. Sanayi Devrimi öncesinin meslek kuruluşları, XVIII. yüzyılın sonlarından itibaren önemini yitirmiş ve usta-çırak kavramı yerini patron-işçi kavramına bırakmıştır. Sanayi Devrimi sonrası üretimdeki organizasyon, işçinin fabrikada yoğun mesai harcamasına ve hep aynı işi yapar hale gelmesine sebep olmuş, işçi yaptığı işe yabancılaşmıştır.
XX. yüzyıldaki ülke ekonomilerinin en önemli özelliği, Sanayi Devrimi’nden sonra ortaya çıkan endüstriyel üretim tarzına dayalı olmasıdır. Sanayi Devrimi el emeğine dayanan üretim yerine, sermaye ve makinelerin yer aldığı yeni bir ekonomik yaşama geçmeyi sağlamıştır. Bunun sonucunda Avrupa’da mal ve ürünlerde üretim hızı ve miktarı artmıştır. Bu durum ziraata dayalı Osmanlı ekonomisini temelden sarsmıştır.
📚 EK BİLGİ: Sanayi devriminden önce üretim insan ve hayvan gücü ile, daha yavaş ve daha fazla zaman harcayarak, az sayıda üretim ile yapılırken; sanayi devriminden sonra makinelerle, daha hızlı ve daha az zaman harcayarak, daha çok üretim yapılmıştır.
⭐ Sanayi Devrimi’nin Sonuçları;
- Avrupa’da düşünce alanındaki gelişmeler ve teknik buluşlar etkili olmuştur.
- Teknik gelişmeler, tarım toplumundan sanayi toplumuna geçişi sağlamış ve el aletleri, yerini makinelere bırakmıştır.
- Fabrikaların çoğalmasıyla da işçi sınıfı ortaya çıkmıştır.
- Burjuva sınıfının kurduğu büyük fabrikalarda işçiye ihtiyaç duyulduğundan köylerden kentlere göç hızlanmıştır.
- Avrupa’da hızlı bir şehirleşme süreci yaşanmıştır.
- Sanayi Devrimi, sosyal hayatta da değişikliklere neden olmuş ve toplumun geleneksel yapısını tahrip etmiştir.
- Artık büyük üretim yerleri olan fabrikalar, eski hayat tarzını değişikliğe uğratmış ve işverenle işçi arasındaki farklılıklar iyice belirginleşmiştir.
- Liberalizm ve milliyetçilik akımlarıyla birlikte Sanayi Devrimi, Avrupa’yı büyük ölçüde değiştirmiş ve sömürgecilik sayesinde tüm dünyaya yayılmıştır.
- Sosyalizmin doğmasına da neden olmuştur.
- Yeni ideolojiler, Avrupa’da sınıf mücadelesine bağlı ideolojik karışıklıkları başlatmıştır.
- Avrupa’da üretimde artış sağlanmış ve ekonomik büyüme yaşanmıştır.
- Geçimlik ekonomi anlayışı terk edilmiş ve ekonomide kar etmek amaç olmuştur.
- Makineleşme sonucunda işçi sınıfı ortaya çıkmıştır.
- Sanayinin geliştiği ve ticari faaliyetlerin merkezi konumundaki yerlerde kentleşme başlamıştır.
- Tıptaki gelişmelerle nüfusta artış sağlanmıştır.
- Bankacılıkta, ticarette ve para hacminde genişleme olmuştur.
