Hava Olayları

Dar bir alanda kısa bir zaman diliminde değişen atmosfer olaylarına “hava durumu” denir. Hava olayları, belirli bir yer ve zamanda gerçekleşen sıcaklık, rüzgâr, nem, sis, yağış gibi atmosferik koşullardır. Hava durumu aniden değişebilen olaylardır. Hem doğal hem de beşeri sistemler üzerinde önemli etkileri olan bu hava olayları, klimatoloji ve meteorolojinin inceleme alanına girer. Hava durumunu inceleyen bilim dalına ise “meteoroloji” denir. Meteoroloji istasyonlarında sıcaklık, basınç, rüzgar ve yağış gibi atmosfer olaylarının ölçülmesi sonucunda tutulan kayıtlara “gözlem (rasat)” denir.

Geniş bir alanda uzun bir zaman diliminde görülen atmosfer olaylarının ortalamasına ise “iklim” adı verilmektedir. İklim, geniş bir alan içinde ve uzun yıllar boyunca değişmeyen ortalama hava koşullarıdır. İklimi inceleyen bilim dalı “klimatoloji“dir. Klimatologlar (iklim bilimciler), iklimlerin özelliklerini, iklim türlerinin dağılışını ve iklimin etkilerini araştırır. Ayrıca hava olaylarının uzun dönem ortalamalarını, uç değerlerini ve iklimin geçmişteki ve gelecekteki olası değişimlerini incelerler.

🌟İklim ve hava durumu karşılaştırıldığında;

• İklim geniş alanları kapsarken; hava durumu dar alanları kapsamaktadır.
• İklimde değişkenlik az iken; hava durumunda değişkenlik fazladır.
• İklim uzun süreli ortalama atmosfer koşullarını ifade ederken; hava durumu kısa (günlük) atmosfer olaylarını ifade eder.
• Hava durumları belirtilirken güneşli, yağmurlu, rüzgarlı gibi ifadeler kullanılırken; iklim belirtilirken kurak, soğuk, yağışlı, sıcak gibi ifadeler kullanılır.

Atmosferin Genel Özellikleri

• Canlı yaşamı için gerekli olan gaz bileşenlerini sağlar.
• Güneş’ten gelen zararlı ışınların yeryüzüne ulaşmasını engeller.
• Dünya’nın aşırı ısınmasını ve soğumasını engeller.
• Yeryüzünde sıcaklığın dengeli dağılmasını sağlar.
• Güneş ışınlarının dağıtarak gölgede kalan kısımların da aydınlanmasını sağlar. Kısacası; gölgelerin tam karanlık olmasını önler.
• Uzaydan gelen gök taşlarının yeryüzüne ulaşmasını büyük oranda engeller.
• İklim olayları meydana gelir.
• Işığı, sıcaklığı ve sesi iletir.
• Dünya ile birlikte döner. Bu sayede sürtünmeden doğacak yanmayı engeller.
• Güneş’ten gelen enerjinin hızlı bir şekilde uzaya doğru yansımasını engeller.

🌟Atmosfer olmasaydı;

• Hava olayları oluşmazdı.
• Sıcaklık farkları aşırı fazla olurdu.
• Rüzgarlar oluşmazdı.
• Gölgeler tam karanlık olurdu.
• Meteorlar direkt olarak Dünya’ya çarpardı.
• Yağış olayı gerçekleşmezdi.

Hava Sıcaklığı ve Sıcaklığın Ölçülmesi

Sıcaklık, hava ve iklimin en temel unsurlarından biridir. Bunun nedeni, basınç, rüzgar, nem ve yağış gibi atmosferik olaylar üzerinde sıcaklığın belirleyici bir etkiye sahip olmasıdır. Atmosferdeki sıcaklığın kaynağı Güneş’tir. Güneş ışınları atmosferimize girdikten sonra bir kısmı yeryüzü tarafından soğurulur, bir kısmı ise geri yansıtılır. Bu süreç sonucunda hava sıcaklığı meydana gelir. Güneş enerjisinin bir kısmı atmosferden uzaya geri yansırken, bir kısmı atmosferde emilip ısıya dönüşür ve geri kalanı yeryüzüne ulaşır.

Hava sıcaklığını ölçmek için mekanik ya da dijital termometreler kullanılır. Sıcaklık, “°C” ile gösterilir ve derece celsius olarak ifade edilir. Doğru bir ölçüm yapılabilmesi için termometre, Güneş ışınlarından doğrudan etkilenmeyecek, havanın rahatça dolaşabileceği bir şekilde, yerden 1,5-2 metre yükseklikte, ahşap bir kutuya yerleştirilir. Hava sıcaklığı gün içinde saatlik, günlük ve mevsimlik olarak değiştiği için farklı zaman dilimlerinde ölçülür.

Hava sıcaklığı, meteoroloji ve klimatoloji açısından büyük önem taşır. Sıcaklık; insanların konfor ve sağlığını, bitki ve hayvanların yaşam koşullarını, su kaynaklarını ve tarım faaliyetlerini etkileyen önemli bir faktördür.

Hava Basıncı ve Basıncın Ölçülmesi

Atmosferi oluşturan gazların yeryüzündeki birim alana yer çekiminin etkisiyle uyguladıkları basınca denir. Atmosfer basıncını ölçen alete barometre adı verilir. Atmosfer basıncının birimi bardır. Barograf ise basıncı sürekli ölçen ve kaydeden alete verilen addır.

Farklı merkezlerde ölçülen basınç değerlerinin eşit koşullarda değerlendirilebilmesi için ölçüt olarak standart hava basıncı belirlenmiştir. Standart hava basıncı; 45° enleminde, deniz seviyesinde (0 m) ve 15 °C sıcaklıkta, 1013 milibar (mb) olarak kabul edilmiştir.

İzobar, eş basınç eğrisi demektir. Yeryüzünde aynı basınç değerlerine sahip olan noktaları birleştiren eğrilere izobar denilmektedir. İzobar eğrileri ile çizilen haritalara ise izobar haritaları adı verilir. Bu haritalar özellikleri ve görünümleri ile izohips veya izoterm haritalarına benzerler. Bu haritalarda basınç değerleri genellikle milibar olarak ifade edilir.

Basınç değerlerini gösteren izobar haritalarında, bir bölgedeki basıncın çevresine göre yüksek olmasına yüksek basınç, çevresine göre düşük olmasına ise alçak basınç denir. Eğer izobar eğrileri iç içe kapalı şekiller oluşturuyorsa, bu şekiller basınç değerlerine göre yüksek basınç (antisiklon) ya da alçak basınç (siklon) merkezi olarak adlandırılır.

Alçak Basınç ve Özellikleri

• Alçak basınç merkezlerinde dikey ve yatay olmak üzere 2 türlü hava hareketi bulunmaktadır.
• Hava yükselici hareket yapar.
• Yeryüzünde hava hareketi çevreden merkeze doğrudur.
• Yükselen hava yükseldikçe soğur.
• Soğuyan havanın hacmi küçülür.
• Hacmi küçülen havanın neme olan ihtiyacı azalır.
• Neme olan ihtiyacı azalan havanın nem oranı artar.
• Nem oranı artan hava yoğunlaşmaya başlar.
• Yoğunlaşması artan hava, bulutlu veya yağışlı hava durumu oluşturur.
• Nem oranı fazla, sıcaklık farkı azdır.
• Termik alçak basınç Ekvator’da ve karaların iç kesimlerinde görülür.
• Dinamik alçak basınç 60° enlemlerinde görülür.
• Kimyasal çözünme görülür.
• Bitki örtüsü gürdür.

Yüksek Basınç ve Özellikleri

• Yüksek basınç merkezlerinde dikey ve yatay olmak üzere 2 türlü hava hareketi bulunmaktadır.
• Alçaltıcı hava hareketi görülür.
• Yeryüzünde hava hareketi merkezden çevreye doğrudur.
• Alçalan hava alçaldıkça ısınır.
• Isınan havanın hacmi büyür.
• Hacmi büyüyen havanın neme olan ihtiyacı artar.
• Neme olan ihtiyacı artan havanın nem oranı azalır.
• Nem oranı azalan hava yoğunlaşmadan uzaklaşmaya başlar.
• Yoğunlaşmadan uzaklaşan hava, açık hava veya güneşli hava durumu oluşturur. Alçalan hava ısındığından yağış oluşturma ihtimali azalır.
• Nem oranı az, sıcaklık farkı fazladır.
• Termik yüksek basınç kutuplarda ve karaların iç kesimlerinde görülür.
• Dinamik yüksek basınç 60° enlemlerinde görülür.
• Çöl oluşumuna neden olur.
• Fiziksel çözünme görülür.
• Bitki örtüsü cılızdır.

Rüzgar ve Rüzgarın Ölçülmesi

Yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanlarına doğru olan yatay hava hareketine rüzgar adı verilmektedir. Başka bir ifade ile yatay hava hareketlerinin birim zaman içerisinde yaptığı yer değiştirme hareketine denir. Anemometre adı verilen alet ile ölçülür. Rüzgarlar hızlarına göre hafif, orta şiddetli ve şiddetli olarak gruplandırılmaktadır.

Rüzgarlar; estiği yere sıcak, soğuk, nemli veya kuru hava kütlelerini getirerek hava durumu ve iklim üzerinde rol oynar. Rüzgarların bu etkileri; rüzgarın hızına (şiddeti), yönüne ve esme sıklığına (frekansı) göre değişir.

Rüzgarın Hızı (Şiddeti)

Rüzgarın hızı, hava kütlesinin birim zamanda yatay doğrultuda kat ettiği mesafedir. Rüzgar hızı, anemometre (yelölçer) ile ölçülür ve saniyede metre ya da saatte kilometre cinsinden ifade edilir.

Rüzgarın hızını etkileyen faktörler;

Basınç Farkı=En önemli faktördür. Basınç ve rüzgar birbiri ile doğrudan ilişkilidir. Rüzgar hızı basınç farkıyla doğru orantılıdır. Basınç farkı çok ise rüzgar hızlı, basınç farkı az ise rüzgar yavaş esecektir. İki bölge arasındaki basınç farkının sona ermesi ile rüzgar hızını ve özelliğini kaybetmektedir.

Basınç Merkezleri Arasındaki Uzaklık= İki basınç merkezi arasındaki mesafenin artması durumunda rüzgar hızı azalır. Basınç merkezleri arası mesafe azaldıkça rüzgarın hızı artar. Aynı basınç farklarına sahip ve birbirine yakın olan noktalar arasında izobar yüzeylerinin eğimi fazladır ve rüzgar hızlı eser. Birbirine uzak olan noktalar arasında ise izobar yüzeylerinin eğimi azdır ve rüzgar yavaş eser.

Sürtünme= Yer şekilleri ve arazi şartlarına bağlı olarak sürtünmeye uğrayan rüzgarların hızı azalır. Yeryüzünde dağlar, orman örtüleri, binalar, engebeli araziler alttan sürtünmelerle rüzgarların hızını azaltır. Denizlerde, çöllerde ve düz alanlarda ise rüzgarlar daha hızlıdır.

📚EK BİLGİ: Yerden yükseldikçe rüzgarların hızları artmaktadır. Bunun nedenleri; yükseldikçe havanın yoğunluğu azalması ve yeryüzüyle olan sürtünmenin azalmasıdır. Yeryüzünde rüzgarın en hızlı estiği yerler ise okyanus ve deniz gibi büyük su yüzeyleridir. Bunun nedeni ise sürtünmenin en az olmasıdır.

Rüzgarların Yönü

Rüzgar yönü, rüzgarın estiği yöne denir. Rüzgar yönü coğrafi yönlerle ifade edilir ve rüzgar oku (jirüet)adı verilen aletle ölçülür. Rüzgarın belirli bir yönden, belirli bir süre boyunca esiş zamanına rüzgarın esme sıklığı adı verilmektedir. Rüzgarlar her zaman aynı yönden esmez. Bir istasyonda öteki yönlere göre daha düzenli ve sık esen rüzgarlara egemen (hakim) rüzgardenir.

Rüzgarın esme yönleri rüzgar frekans diyagramı denilen şekillere işlenerek gösterilir. Rüzgar frekans güllerine bakılarak yer şekillerinin uzanış doğrultuları tahmin edilebilmektedir. Örneğin yandaki resme göre A noktasının kuzey ve güneyine doğru uzanan bir akarsu vadisi olduğu söylenebilir.

Rüzgarlar her zaman yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanlarına doğru eser. Rüzgarların yönü yere ve zamana bağlı olarak değişmektedir.

Rüzgarın Esme Sıklığı (Frekansı)

Rüzgarlar her zaman aynı yönden esmez. Rüzgarın esme sıklığı, belirli bir yönden esme sayısını ifade eder. Yıl boyunca en sık estiği yöne ise hakim rüzgar yönü denir.

Rüzgarlar, farklı sıcaklık ve nem özelliklerine sahip hava kütlelerini taşıyarak yerel ve küresel ölçekte iklim koşullarını etkiler. Kentsel alanlarda rüzgarlar, araç emisyonlarını ve endüstriyel kirleticileri dağıtarak hava kirliliğinin azaltılmasına katkıda bulunur. Rüzgar enerjisi, yenilenebilir enerji üretiminde önemli bir kaynak olarak kullanılır. Ayrıca rüzgar, denizcilik ve uçuş güvenliği açısından hava ulaşımında kritik bir rol oynar.

Nemlilik, Yağış ve Bunların Ölçülmesi

Atmosfer içerisindeki su buharına nem denir. Nem ya da su buharı atmosferin sadece troposfer katmanında bulunur. Troposferdeki nemin kaynağını, yer yüzeyindeki suyun buharlaşması (evaporasyon) ve bitkilerin bünyesindeki suyu atmosfere salma süreci olarak tanımlanan terleme (transpirasyon) oluşturur. Havadaki nem miktarını ölçen alete higrometre denir. Nem, gram olarak ifade edilir.

Atmosferdeki nem oranı her yerde aynı değildir. Okyanus ve deniz kıyıları nem bakımından zengin iken çöller, karaların iç kesimleri ve yüksek bölgeler nemin az olduğu bölgelerdir.

Nemin sıcaklığı dengeleyici bir özelliği de vardır. Bu özelliği sayesinde aşırı ısınma ve soğumaya engel olur. Örneğin yıl boyunca Güneş ışınlarını dik ve dike yakın açıyla alan Ekvator çevresinin Dünya’nın en sıcak bölgesi olması gerekirken nem oranının fazlalığı Ekvator’un en sıcak bölge olmasını engellemiştir. Buna karşın nem oranının çok düşük olduğu dönenceler çevresindeki çöller, Dünya’nın en sıcak bölgeleridir.

Yeryüzünde sıvı halde bulunan su, buharlaşma yolu ile atmosfere karışır. Atmosferdeki nemin
yoğuşması sonucunda yağış meydana gelir. Yağış, plüviyometre (yağışölçer) adı verilen aletle ölçülür.

Doyma Noktası

Doyma (çiy) noktası, bir hava kütlesinin basınç ve nem miktarı değişmeden doyması için soğuması gereken sıcaklığı ifade eder. Hava kütlesi, içerdiği su buharının artması ya da soğuması ile doyma noktasına ulaşır. Doyma noktası sıcaklığı, havadaki nem miktarını ve havanın yoğuşarak su buharının sıvı hale geçmesi için soğuması gereken sıcaklığı belirlemek amacıyla kullanılır.

Yoğuşma

Su buharının, gözle görülebilir duruma (katıya veya sıvıya) geçmesi olayına, su buharının yoğuşması ya da su buharının yoğunlaşması denilmektedir. En basit anlatımla, suyun hal değişimidir. Gazdan sıvıya ya da gazdan katıya geçiş anlamına gelir. Su buharının yoğunlaşmasıyla gaz halindeki su buharı ya katı (kar gibi) ya da sıvı hale (yağmur gibi) geçer. Yoğunlaşmanın meydana gelmesi havanın nem bakımından doyma noktasını aşmasına bağlıdır.

Aşırı Hava Olayları

Aşırı hava olayları, normal meteorolojik koşulların ötesine geçen ve genellikle beklenmedik derecede şiddetli veya ani değişikliklerle ortaya çıkan hava olaylarıdır. Bu tür olaylar, sıcaklık, yağış, rüzgar hızı ve basınç gibi hava durumlarında uç değerlere ulaşılması sonucunda meydana gelir.

Bir hava olayının “aşırı” olarak tanımlanabilmesi için, bazı önemli meteorolojik değişkenlerin istatistiksel aralıklarının çok üzerinde veya altında olması gerekmektedir. Aşırı hava olayları arasında sıcak hava dalgası, soğuk hava dalgası, fırtına, yıldırım düşmesi, dolu, kuraklık ve aşırı yağışlar bulunur. Bu olaylar, ciddi maddi hasara, can kayıplarına ve çevresel etkilere neden olabilir; ayrıca bölgesel ya da ulusal düzeyde acil durumlar yaratabilir.

Sıcak Hava Dalgası

Ekstrem sıcaklık; bir bölgede normal sıcaklıkların uzun bir dönem boyunca mevsim normallerinin çok üzerine çıkması veya çok düşük sıcaklık değerlerinin ölçülmesine denir. Ekstrem değerlerdeki sıcaklıklar (aşırı sıcaklık ve soğuklar) sonucunda kuraklık, don gibi olaylar insan faaliyetleri ile birlikte doğal sistemlerde de büyük zararlara neden olabilmektedir.

Ekstrem değerlerdeki sıcaklıklar insanlar, hayvanlar ve bitkiler gibi bütün canlı varlıklar yaşamsal olarak etkilenmektedir. Bu tür olaylar akarsular, göller ve göletlerin donmasına neden olmakta, enerji üretiminin aksamasına ve büyük ekonomik kayıpların yaşanmasına neden olmaktadır. Ayrıca ulaşımda aksamaların yaşanmasıyla beraber can ve mal kaybına neden olan kazaların da artmasına neden olmaktadır.

Dünya Meteoroloji Örgütüne göre mevsim normallerindeki sıcaklıkların ortalama maksimum sıcaklıklardan 3 ila 5 derece üzerinde art arda 5 gün veya daha fazla süre ile devam etmesine sıcak hava dalgası denir. Sıcaklık değerlerinin mevsim normallerinin altına düşmesi ve düşük sıcaklıkların uzun bir süre devam etmesi de soğuk hava dalgası denilmektedir.

Soğuk Hava Dalgası

Soğuk hava dalgası, belirli bir bölgeyi etkileyen ani ve önemli bir sıcaklık düşüşüdür. Bu olay, genellikle mevsim normallerinin çok altında sıcaklıklar getirir ve birkaç gün ile birkaç hafta arasında sürebilir. Soğuk hava dalgaları, insan sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir, bitki örtüsü ve hayvanlara zarar verebilir. Ayrıca, enerji tüketimini artırarak ulaşımda aksamalara yol açabilir.

Fırtınalar

Fırtına; saatteki hızları 62-117 km arasında değişen güçlü hava akımlarına denir. Yağmur, kar (tipi), dolu, buz, toz ve kum fırtınası gibi türleri bulunmaktadır. Bazen şiddetli rüzgarlarla beraber şimşek, yıldırım, yağmur ve dolu yağışları bir arada görülür. Bu hava olayına boran adı verilmektedir. Kısa sürede oluşur ve geniş bir alanı etkiler. Örneğin; 27 Temmuz 2017’de İstanbul’da yaşanan yağış borandır.

Fırtına türlerinden birisi de buz fırtınalarıdır. Yeryüzünün çok soğuk olduğu zamanlarda yağan yağmurun yere düşer düşmez donması ile oluşurlar. Nadiren görülür. Buz fırtınaları ile birlikte her şeyin üzeri buz tabakası ile kaplanır. Dolayısıyla enerji hatları kopar, ağaçlar yıkılır, yakıtlar donar.

Şiddetli Yağışlar

Yağış düzeni iklimlere göre farklılık göstermektedir. Yağışın en az olduğu bölgeler; tropikal çöller ve kutup bölgeleridir. Yağışın en fazla olduğu bölgeler ise; muson, ekvatoral ve okyanusal iklimin görüldüğü yerlerdir. Özellikle Bangladeş, Hindistan, Filipinler ve Çin gibi ülkelerde her yıl oluşan aşırı yağışlar nedeniyle zorluklar yaşanmaktadır.

Aşırı yağış; yıllar boyunca ölçülen maksimum yağış ortalamasının üzerindeki yağış değerlerine denir. Aşırı yağışlar sebebiyle sel ve taşkınlar oluşur. Bir alanda toprağın kısa bir süre içinde tamamen veya kısmen sular altında kalmasına taşkın denilir. Bunun sonucunda yerleşim ve tarım alanlarının sular altında kalmasıyla sel ve taşkınlar afet boyutuna ulaşmaktadır.

Kuraklık

Kuraklık; yağışların kaydedilen normal seviyenin altına düşmesi sonucu arazi ve su kaynaklarının bu durumdan olumsuz etkilenmesi ve hidrolojik dengede bozulmanın gerçekleşmesine verilen addır. Kuraklığa neden olan faktörler; su azlığı, uzun süren yağışsız dönem ve aşırı sıcaklık nedeniyle oluşan şiddetli buharlaşmadır. Buradan çıkaracağımız sonuç;

Kuraklık; sıcaklığın yüksek, su kaynaklarının kısıtlı ve yağış miktarının az olduğu yerlerde yaşanmaktadır.

Aynı zamanda beşeri faktörler de kuraklığa sebep olabilmektedir. Örneğin; bilinçsiz su kullanımı, fosil yakıt kullanımı gibi faaliyetler küresel ısınma ve sera etkisi gibi çevre sorunlarını artırırken; ormanların yok edilmesi de kuraklığın oluşumunda etkilidir.

Kuraklık; meteorolojik, tarımsal ve hidrolojik olarak farklı tanımlara ayrılır. Meteorolojik kuraklık, yağışlarda görülen azalma ile oluşurken; tarımsal kuraklık, bitkilerin yetişme süresinde ihtiyaç duydukları su miktarına ulaşamamaları ile oluşur; hidrolojik kuraklık ise su rezervlerinde azalma sonucu görülen kuraklıktır.

📚EK BİLGİ: Kuraklık en yavaş gelişen ve etkisini en uzun süre hissettiren bir ekstrem olaydır.

Afrika’da Somali, Etiyopya, Mali, Sudan ve Çad gibi ülkelerde çok sık yaşanan kuraklıktan birçok insan açlık ve kıtlık nedeniyle hayatını kaybetmektedir.

📚EK BİLGİ:

Meteoroloji Genel Müdürlüğü

T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına bağlı olan Meteoroloji Genel Müdürlüğü; silahlı kuvvetler, tarım, orman, turizm, enerji, sağlık, ulaştırma, bayındırlık gibi alanlara meteorolojik destek sağlamaktadır. Meteoroloji Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır:

• Türkiye genelinde hava gözlemleri yapmak
• Hava tahmini yaparak ilgili kurumları ve halkı bilgilendirmek
• Afete neden olabilecek hava olaylarını erken uyarı sistemiyle bildirmek
• İklim değişikliğini izlemek
  

Hava Tahminleri Nasıl Yapılır?

Hava durumu, herhangi bir yer ve zamandaki atmosfer koşullarının kısa süreli durumunu ifade eder. Bu, yeryüzündeki sıcaklık, hava basıncı, rüzgar, nem, sis, bulutlanma ve yağış gibi hava olaylarındaki değişiklikleri kapsar. Mevcut hava koşulları, günlük hava raporları aracılığıyla bildirilir. Hava raporları, meteoroloji istasyonlarından alınan sıcaklık, bağıl nem, rüzgar hızı ve yönü, bulutluluk oranı ve yağış gibi unsurlara ait verilere dayanarak hazırlanır.

Uydular ve sensörler aracılığıyla toplanan veriler, düzenli aralıklarla yer istasyonlarına gönderilir, bu da hava olaylarının küresel düzeyde incelenmesini kolaylaştırır. Radar teknolojisi, meteoroloji uyduları ve diğer ölçüm cihazlarıyla elde edilen verilerin incelenmesi ve yorumlanması sonucunda geniş bir bölgeyi etkileyebilecek hava koşullarına dair öngörülerde bulunulmasına hava tahmini denir. Atmosfer olayları genellikle yerel değil, küresel ölçekte geliştiğinden, hava tahmini yapılırken uluslararası meteoroloji istasyonlarından alınan veriler kullanılır.

Halk Meteorolojisi ve Halk Takvimi

Halk Meteorolojisi ve Halk Takvimi, geçmişte insanların doğayla iç içe yaşarken, günlük yaşamlarını yönlendiren ve hava olaylarını tahmin etme ihtiyaçları doğrultusunda geliştirdikleri bilgi ve deneyimler bütünüdür. Bu bilgiler, nesiller boyu gözlemler yoluyla edinilmiş, çiftçilik, hayvancılık, denizcilik gibi alanlarda büyük önem kazanmıştır. Halk arasında yaygınlaşan bu bilgiler, bilimsel meteorolojiden önceki dönemlerde hava durumu tahmininde önemli bir rol oynamıştır.

Halk Meteorolojisi= Halk meteorolojisi, insanların doğada gözlemledikleri belirli hava olaylarına veya doğa işaretlerine dayanarak hava durumu tahminlerinde bulunmasıdır. Gözlemledikleri olaylara göre geliştirdikleri bu meteorolojik bilgilere, deneyimlerle sabitlenmiş atasözleri ve deyimler eşlik eder. Bazı örnekler şunlardır:

• Kırmızı sabah, yağmur yakındır. (Sabah güneşinin doğarken kırmızı görünmesi yağmura işaret eder.)
• Kırlangıçlar alçaktan uçarsa yağmur yağar. (Hayvan davranışlarının hava olaylarıyla ilişkilendirilmesi)
• Gök gürültüsü fırtınaya işarettir.

Bu tür halk meteorolojisi bilgileri, hava olaylarının ritmine göre yaşanan tecrübelerden türetilmiştir ve mevsimsel geçişlerde, günlük işlerin planlanmasında kullanılmıştır.

Halk Takvimi= Halk takvimi, tarım ve hayvancılık gibi doğrudan mevsimlerle bağlantılı faaliyetleri düzenlemek için geçmişte kullanılan geleneksel takvim sistemidir. Bu takvimler, özellikle mevsimsel olaylara, belirli hava koşullarına, doğal döngülere dayandırılarak oluşturulmuştur. Halk takvimlerinde belli dönemler ve günler, yılın belirli hava olaylarıyla ilişkilendirilir. Örneğin:

• Rumi Takvim: Osmanlı döneminde kullanılan ve tarımsal faaliyetlere göre düzenlenen bir takvimdir. Yılın belirli dönemlerinde ekim, hasat veya sürü otlatma zamanları bu takvime göre ayarlanmıştır.
• Hızır Günleri ve Kasım Günleri: Türkiye’de kırsal bölgelerde hala yaygın olan bu halk takvimi, Hızır günlerini yazın, Kasım günlerini ise kışın başlangıcı olarak kabul eder.
• Cemre: Halk takvimlerinde doğa olaylarına dayalı zaman dilimleri de vardır. Cemre, halk takvimine göre kış mevsiminde hava, su ve toprağa sırasıyla düşen sıcaklık artışını ifade eder.

Halk meteorolojisi ve halk takvimi, yerel gelenekler ve yaşam biçimlerine göre değişiklik gösterebilir. Bu bilgilerin oluşturulması, insanların tarım, hayvancılık ve gün