Edebiyat ve Felsefe İlişkisi
Edebiyatın en önemli tanımı; duygu ve düşüncelerin estetik değerde ifade edilmesi sanatıdır. Bu nedenle söz konusunun duygu ve düşünce olması edebiyatın insandan ayrı düşünülemez bir sanat dalı olduğunu göstermektedir.
Felsefe ise gerçeklere ve insan davranışını yöneten ilkelere ulaşma çalışmasıdır. Felsefe, soyut düşünce sistemi iken edebiyat güzel bir sanattır. Ve bu iki alanın ortak noktası dildir. Felsefede düşünceler dil ile getirilirken edebiyatta dili güzel kullanma sanatıdır.
Edebiyat ve felsefe birbirini fazlasıyla etkileyen iki bilimdir. Öyle ki; her iki alanında temel noktası insan olduğu için ve insanın da en önemli özelliği düşünme yeteneği olduğu için edebiyat ve felsefe iç içe geçmek durumunda kalmıştır. Duygu ve düşüncelerin aktarılmasında edebiyat ön planda olmuştur fakat zamanla bu düşünceler sorgulamaya dönüşerek felsefe adını almıştır. Edebiyat tarihinde birçok filozofun aslında edebiyatçı olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü her edebi metnin özünde bir düşünce bulunmaktadır. Düşünce olmadan bir eser yaratmak mümkün değildir. Fakat burada edebiyat ve felsefenin ayrıldığı nokta şudur ki; felsefi bir metinde düşünce yazısının tamamına yayılmışken edebi metinlerde bu düşünce bir-iki cümle ile geçmektedir. Örneğin; Jean Paul Sartre‘nin “Bulantı” eserinde varoluşçuluk felsefesi işlenmiştir.
Edebiyat ve Felsefe Arasındaki İlişki
Edebiyatın Özellikleri
- Güzel sanattır.
- Ana unsur güzelliktir.
- Duygulara hitap eder.
- Bilimsel bilgi azdır.
- Metinlerde haz aranır.
- Kurmacadır.
- Duygu dünyası ön plandadır.
Edebiyat ve Felsefenin Ortak Özellikleri
- Ana maddeleri dildir.
- Edebiyat da felsefe de sosyal bir alandır.
- Her iki alan da insan ve insan duygu-düşünceleri üzerine konular işler.
- Her ikisi de bireysel bir çabanın ve zihinsel çalışmanın ürünüdür.
- Her iki alan da hayal gücünü oldukça kullanır.
- Filozofların bir çoğu aynı zamanda edebiyatçıdır.
- Edebiyatta da felsefede de güzeli arama söz konusudur.
- Her iki alanda toplumlara katkıda bulunmaktadır.
Felsefenin Özellikleri
- Düşünce sistemidir.
- Ana unsur mantıktır.
- Akla hitap eder.
- Bilimsel bilgi fazladır.
- Metinlerde haz değil, bilgi aranır.
- Gerçekler ön plandadır.
- Mantık dünyası ön plandadır.
Edebiyat ve Psikoloji İlişkisi
Edebiyat en genel tanımı ile insanı ve yaşamını ele alırken düşüncelerini, duygularını aktarmayı amaçlar. Bu noktada edebiyat psikoloji alanı sınırları içerisine girmektedir. Çünkü psikoloji, insanı inceleyen ve insanı anlamaya çalışan bir bilim dalıdır. Edebiyat ve psikoloji birbirlerinden bağımsız düşünülemez.
Edebi eserler yazarlar tarafından oluşturulurken yazarın iç dünyasını, ruh halini de içerir. Bir edebi eseri incelemek, sanatçının ruh dünyası hakkında bilgi verir. Ancak her edebi eserin yazarı kendi psikolojisini esere olduğu gibi aktarmaz. Yazar duygu ve düşüncelerini ve aynı zamanda psikolojisini değiştirerek de esere aktarabilir.
İnsanın ruh dünyasını işleyen edebi eserler de bulunmaktadır. Bu eserler insanların ruh çözümlemelerini yapmaktadır.
- Mehmet Rauf’un “Eylül” isimli eseri,
- Peyami Sefa’nın “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu” romanı,
- Dostoyevski’nin “Suç ve Ceza” adlı eseri,
Yukarıdaki eserler edebiyat ve psikoloji arasındaki ilişkinin güzel örneklerindendir. Bu eserler psikoloji bilimi için de önem arz etmektedir. Burada unutulmaması gereken nokta; edebi eserlerin gerçeği değiştirerek oluşturulmasıdır.
📝BİLGİ: Mehmet Rauf’un “Eylül” isimli eseri Türk Edebiyatının ilk psikolojik romanıdır!
Edebiyat ve Psikoloji Arasındaki İlişki
Edebiyatın Özellikleri
- Sanat dalıdır.
- Amaç; haz vermektir.
- Edebiyat her ne kadar insanı ele alsa da topluma yöneliktir.
- İnsanın ruh dünyasının yansımasıdır.
Edebiyat ve Psikolojinin Ortak Özellikleri
- Ana malzemeleri; insandır.
- İki alan da insanı ve insanın ruhunu, düşüncesini, davranışlarını, duygularını işlemektedir.
- Dolayısıyla her iki alanda da insan psikolojisi ele alınmaktadır.
- Edebiyat eserleri de psikoloji eserleri de birbirleri için önem arz etmektedir.
Psikolojinin Özellikleri
- Bilim dalıdır.
- Sorun tespiti ve çözümü önemlidir.
- Psikolojinin en önemli muhatabı insandır.
- İnsanın ruh dünyasının araştırılmasıdır.
