Asit ve bazlar birbirleriyle etkileşip tuz ve su oluşturabildiği gibi metallerle de tepkime vererek çeşitli gazlar ve diğer ürünlerin oluşmasını sağlayabilir.
Asit ve bazların sulu çözeltileri tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşur. Bu olaya nötralleşme, tepkimeye de nötralleşme tepkimesi denir. Nötralleşme (nötürleşme) tepkimelerine indikatör ekleyerek tam nötürleşme anını tespit edebilirsiniz. Nötralleşme tepkimesinin ana denklemi şu şekildedir.
Nötralleşme tepkimesinin net iyon denklemi ise şu şekilde olur.
Yani, asit çözeltisinden gelen H+ iyonlarıyla baz çözeltisinden gelen OH–
iyonları kimyasal tepkime vererek su oluşturur. Bu yüzden nötralleşme tepkimesi sonucunda ortamda tüketilmemiş H+ veya OH– iyonu kalmasına göre sınıflandırılabilir.
Tuzlar, genellikle, suda tamamen iyonlaşan kuvvetli elektrolitlerdir. Suda çözünen tuzların bazıları su ile tepkimeye girer. Bir tuzun katyon ya da anyonunun, su ile tepkimeye girerek kendini oluşturan asit veya bazı oluşturmasına hidroliz denir.
Tuzların genel özellikleri aşağıdaki gibi özetlenebilir.
Tuzlar özelliklerine göre farklı kullanım alanlarına sahiptir. Tuzların tarım (gübre, ağaç bakımı vb.), hayvancılık (yem, hayvan bakımı vb.), kozmetik, gıda (kabartma tozu, tatlandırma, saklama vb.), dericilik (dabaklama, koruyucu vb.), tekstil (boyama, ağartma vb.) ve sert suların yumuşatılması gibi birçok kullanım alanı bulunmaktadır.
Asit-baz tepkimelerinin yanı sıra asit ve bazlar bazı metallerle de tepkime verir. Asitlerin ve metallerin kendilerine özgü farklı özellikleri de olduğundan her asit ve her metal arasında tepkime gerçekleşmez. Bu yüzden, asit ve bazların metallerle etkileşimine geçmeden önce metalleri sınıflandırmak gerekmektedir. Metaller şu şekilde sınıflandırılır:
Asitler metallerin her türüyle etkileşime girerken, bazik oksitlerle de tepkime verir. Ayrıca cam ile etkileşime girebilen asitler de vardır.
Aktif metaller asitlerle tepkimeye girince tuz ve H2 gazı oluşur. Örnek olarak şunlar verilebilir:
Yarı soy metaller (Cu, Hg ve Ag) sadece oksijence zengin (HNO3 ve H2SO4 gibi) kuvvetli asitlerle tepkimeye girerek ametal oksit (SO2, NO2, NO) ve su oluşturur.
Yarı soy metaller; derişik ve sıcak H2SO4 çözeltisi ile SO2 gazı, derişik HNO3 ile NO2 gazı, seyreltik HNO3 ile NO gazı oluşturur.
Soy metaller sadece kral suyunda (3 hacim HCl + 1 hacim HNO3) tepkime verir.
Amfoter metaller asitlerle tepkimeye girdiğinde tuz ve H2 gazı oluşturur. Amfoter metaller suyla tepkimeye girmez. Bu nedenle suyla temas halindeki ortamlarda amfoter metaller tercih edilir.
Bazik oksitler asitlerle tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur. Bu sayede asitler pas çözücü olarak kullanılabilir.
HCl, HNO3, H2SO4 gibi asitler cama ve porselene etki etmez. Camı aşındıran tek asit hidroflorik asittir (HF). Seramik ve porselenler kilden yapılan malzemelerdir. Porselenler bir cam çeşidi olan sır ile kaplanır. HF’ün camı ve porseleni aşındırma etkisinden yararlanarak HF cam işlemede ve porselen yüzeylerin pürüzlerinin giderilmesinde kullanılır.
HF, camı aşındırdığından cam kaplarda saklanamaz. Plastik kaplarda saklanabilir. HCl, HNO3, H2SO4 gibi asitler cam ve plastik şişelerde saklanarak depolanır.
Bazlar amfoter metaller ile etkileşime girer.
Amfoter metaller kuvvetli bazlarla tepkimeye girdiğinde tuz ve H2 gazı oluşturur. Amfoter metaller zayıf bazlarla tepkime vermez. Amfoter metaller suyla tepkimeye girmez. Bu nedenle suyla temas halindeki ortamlarda amfoter metaller tercih edilir.
Yayınlanan Son 3 Yazı
Güncellenen Son 7 Yazı