XVIII. – XX. Yüzyıl Başlıca Siyasi Gelişmeleri (1774-1914)
Ders Notuna git →
Osmanlı Topraklarını Paylaşma Mücadelesi
Ders Notuna git →
Mehmet Ali Paşa’nın Güç Kazanması
Ders Notuna git →
Osmanlı-Rusya Rekabeti (1768-1914)
Ders Notuna git →
✍ PDF Çalışma Kaynakları
📘 Kurum: MEB – OGM Materyal
🔗 İndirme Linki: PDF Linki
📘 Kurum: MEB – OGM Materyal
🔗 İndirme Linki: PDF Linki
📘 Kurum: MEB – OGM Materyal
🔗 İndirme Linki: PDF Linki
📝 Ünite Kazanımları
- 11.4.1. 1774-1914 yılları arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi gelişmeleri tarih şeridi ve haritalar üzerinde gösterir.
- Başlıca siyasi gelişmeler olarak Kırım’ın Rusya tarafından ilhakı (1783), Fransız İhtilali (1789), Yaş Antlaşması (1792), Sırp İsyanı (1804), Viyana Kongresi (1815), Rum İsyanı (1821), Edirne Antlaşması (1829), Hünkâr İskelesi Antlaşması (1833), Balta Limanı Antlaşması (1838), Tanzimat Fermanı (1839), Londra Boğazlar Sözleşmesi (1841), Kırım Savaşı (1853-1856), Islahat Fermanı (1856), Paris Antlaşması (1856), Kanun-ı Esasi’nin İlanı (1876), Osmanlı-Rus Savaşı (1877-1878), Berlin Antlaşması (1878), Tunus’un Umâmiye İdaresinin kurulması (1881), II. Meşrutiyet’in ilanı (1908), Trablusgarp Savaşı (1911), I. Balkan Savaşı (1912) ve II. Balkan Savaşı (1913) verilir.
- Burada verilen kronolojik sıralama, öğrencilerin kronolojik düşünme becerilerini desteklemeye yöneliktir.
- Sıralanan olay ve olgulara ilişkin bir konu anlatımı yapılmamalı ve bunların ezberletilmesi yoluna gidilmemelidir.
- 11.4.2. Osmanlı Devleti’nin siyasi varlığına yönelik iç ve dış tehditleri analiz eder.
- a) Osmanlı Devleti’nin güç kaybetmesiyle birlikte büyük güçlerin Osmanlı coğrafyasına nüfuz etme, muhtemel bir dağılma durumunda Osmanlı topraklarını paylaşmaya (Şark Meselesi) veya işgal etme (Kuzey Afrika’daki toprak kayıpları vb.) çabaları küresel güç mücadelesi bağlamında ele alınır.
- b) 1815 Viyana Kongresi ile başlayan süreçte büyük güçlerin müdahalesiyle uluslararası alanda önem kazanan konular (1821 Rum isyanı ve sonrasında Yunanistan’ın kurulması ve Osmanlı Devleti aleyhine topraklarının genişlemesi, Mısır sorunu ve Büyük Güçler tarafından Mısır’ın Paris Antlaşması ile Osmanlı’ya bağlanması ve hukuken dâhil edilmesi, 93 Harbi ve sonrasında Berlin Kongresi ile Doğu Anadolu’daki Ermeni meselesi) ve sonrasında Osmanlı Devleti’nin bu süreçten ne şekilde etkilendiği analiz edilir.
- c) Mehmet Ali Paşa’nın Osmanlı Devleti’nin merkezi yönetiminde reform yapma girişimleri ve nüfuzu analiz edilerek değerlendirilir.
- ç) Rusya’nın Türk Boğazları ile ilgili talepleri karşısında Avrupalı güçlerin Osmanlı Devleti’nin yanında yer almasına ve bunun gerekçelerine değinilir.
- d) Öğrencilerin, 1768-1914 arasındaki süreçte Osmanlı-Rus rekabetini sebep-sonuç ilişkisi açısından analiz etmeleri sağlanır.
- e) Avrupa devletleri arasındaki bloklaşmalarla gelişen uluslararası şartlar ile doğrudan işgallere Avrupa’daki toprakların kaybedilmesi Osmanlı Devleti’nin çeşitli güç dengesizlikleri ile ilgisi açısından ele alınır.
- f) Birinci Dünya Savaşı öncesinde daha sıkı Müslüman toplulukların (Arakan, Azerbaycan, Mısır, vb.) Osmanlı Devleti’ne yaptığı yardımlar değerlendirilir. Öğrencilerin, bu yardımları ve bölünmüşlük durumunu, desteği ve amaçlarına dair çıkarımlarda bulunmaları sağlanır.
- 11.4.3. Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı ve Kanun-ı Esasî’nin içeriklerini küresel ve yerel siyasi şartlar bağlamında değerlendirir.
- a) Öğrencilerin, Sened-i İttifak, Tanzimat ve Islahat Fermanları ile Kanun-ı Esasî’nin (I. ve II. Meşrutiyet); uluslararası güçler, yerel siyasi aktörler ve ahalinin kriz dönemlerindeki farklı taleplerin merkezî idare tarafından uzlaştırılmasına yönelik çabalar olduğunu değerlendirmeleri sağlanır.
- b) Mecelle ve Kanun-ı Esasî örnekleri üzerinden Osmanlı hukuk düzenindeki adımlar ve buna değin değişiklikler; devlet-toplum ilişkileri ve Osmanlı Devleti’nin Avrupa siyasi sistemine entegrasyonu çerçevesinde kısaca ele alınır.
- c) Osmanlı Devleti’nin dağılmasını önlemeye yönelik Üç Tarz-ı Siyaset olarak bilinen fikir akımlarının, merkezî idarenin ve düşünce adamlarının siyasi ve toplumsal birliği koruma çabaları olduğuna değinilir.
- ç) Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda başlayan seçim ve meclis kültürünün (muhafazakâr, toparlayıcı ve II. Meşrutiyet döneminde yapılan mebus seçimleri, parti hakkı, parti hayatı geçiş denemeleri) demokratikleşme yolunda atılan adımlar olduğuna değinilir.
- 11.4.4. 1876-1913 arasında gerçekleştirilen darbelerin Osmanlı siyasi hayat üzerindeki etkilerini değerlendirir.
- a) 1876, 1909 ve 1913 darbelerinin sebeplerine ve sosyo-politik sonuçlarına ve bu süreçte yaşanan toprak kayıplarına değinilir.
- b) Öğrencilerin, Osmanlı Devleti’nde gerçekleştirilen darbeleri ve bunların karakteristik özelliklerini analiz etmeleri sağlanır.
