Plastitler, özellikle bitki hücrelerinde bulunan ve farklı görevler üstlenen organellerdir. Bu yapılar, bitkilerin ve alglerin renklerinden sorumlu pigmentleri içermesi, fotosentez yapabilmesi ve besin depolaması gibi hayati işlevleri yerine getirir.
Plastit Çeşitleri Nelerdir?
Proplastit, kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere 4 çeşidi vardır. Plastitlerin çeşitliliği, bitkilerin farklı ortamlara adaptasyonunu ve çeşitli işlevleri yerine getirmesini sağlar. Örneğin, meyve olgunlaştıkça, kloroplastlar kromoplastlara dönüşerek meyvenin renk değiştirmesine neden olur. Lökoplastlar ise bitkinin enerji depolamasını sağlayarak, bitkinin uzun süre besin eksikliği durumlarında hayatta kalmasına yardımcı olur.
Proplastit Nedir?
- Pro ön eki Latince’de ön, öncü, evvel anlamına gelir; böylece öncü-plastit şeklinde isimlendirilmektedir.
- Renk pigmenti içermemektedir.
- Diğer plastitleri oluşturmak amacıyla dönüşebilirler.
- Kısacası, plastitlerin diğer plastit türlerine dönüşmeden önceki tanımlanamamış haline proplastit denir.
Kloroplast Nedir?
- Kloroplast, bitkilerde ve bazı alglerde bulunan, fotosentez işlemini gerçekleştiren hücre organelleridir.
- Yukarıdaki görselde kloroplastın yapısını görebilirsiniz.
- Kloroplast, klorofil pigmenti içermektedir.
- Klorofil pigmenti sayesinde kloroplastlar yeşil renkte gözükür. Bitkilerin yeşil kısımlarında bulunmaktadır.
- Kloroplastların en önemli özelliği, fotosentezde görev almalarıdır. Böylece kloroplastlar glikoz sentezi gerçekleştirir.
- Kloroplastlar, bitkilerin ve diğer fotosentetik organizmaların yaşam döngüsü için hayati öneme sahiptir.
- Kloroplastlar, güneş ışığını yakalayarak, gezegenimiz için enerji ve oksijen kaynağı sağlarlar.
- Zaman içerisinde “Kromoplasta” dönüşebilirler.
Kromoplast Nedir?
- Kromoplast, bitkilerde bulunan ve renkli pigmentler içeren hücre organelleridir.
- Kromoplast bulunduğu bitkiye göre, sarı (ksantofil), turuncu (karoten), ve kırmızı (likopin) pigmentleri içerebilir. Böylece bitkilerin çiçeklerinde, meyvelerinde ve bazı yapraklarında görülen çarpıcı renkleri sağlar
- Kromoplast, diğer plastitlere dönüşemez ve fotosentez yapamazlar.
- Sonbahar yaprakları ve bitki köklerinde de bulunabilmektedir.
- Kromoplastlar zaman içerisinde dönüşen kloroplast, lökoplast ve proplastitlerden oluşmaktadır.
- Bitki yaşlandıkça veya mevsimsel değişikliklere yanıt olarak, bazı kloroplastlar kromoplastlara dönüşebilir, bu da bitkinin renginin zaman içinde yeşilden sarıya, turuncuya ya da kırmızıya dönüşmesine neden olur.
Lökoplast Nedir?
- Lökoplastların asıl görevi besin ve enerji depolamaktır.
- Lökoplastlar bitkilerin farklı bölümlerinde değişen oranlarda bulunabilir. Örneğin genç yaprak hücresinde veya kök hücresinde bulunabilir.
- Lökoplastlar, renk pigmenti içermedikleri için renksizdir.
- Genellikle depolamada görev almaktadırlar. Örneğin; nişasta, yağ ve protein.
- Havucun kökleri, patateslerin yumruları gibi yapılarda bulunmaktadırlar.
- Lökoplastlar, bitkinin gelişim evrelerine ve çevresel koşullara bağlı olarak diğer plastit türlerine (örneğin, kloroplastlara veya kromoplastlara) dönüşebilirler.
Bitkilerde Yeşil Dışındaki Renk Pigmentlerini Taşıyan Plastit Çeşidi Hangisidir?
Bitkilerde yeşil dışındaki renk pigmentlerini taşıyan plastit çeşidi “kromoplast“tır. Kromoplastlar, sarı, kırmızı, turuncu ve diğer renkli pigmentleri içerirler ve özellikle çiçeklerin, meyvelerin ve bazı yaprakların renklenmesinde önemli bir rol oynarlar. Bu pigmentler, genellikle karotenoidler gibi bileşiklerden oluşur ve bitkilere canlı renkler kazandırır.
Rengi Olmayıp Besin Depolamada Görevli Plastit Çeşidi Nedir?
Rengi olmayıp besin depolamada görevli plastit çeşidi “lökoplast”tır. Lökoplastlar, bitki hücrelerinde enerji ve besin maddeleri depolamak için kullanılan renksiz plastitlerdir. Bunlar, özellikle nişasta, yağ ve protein gibi besin maddelerinin depolanmasında görev alırlar.
