Küresel ısınma, başlıca atmosfere salınan gazların neden olduğu düşünülen sera etkisinin sonucunda, Dünya üzerinde yıl boyunca kara, deniz ve havada ölçülen ortalama sıcaklıklarda görülen artışa verilen isimdir. İklim sistemi içsel ve insani etkiler, Güneş’in periyodik aktiviteleri ve sera gazları, vb. nedenlerden etkilenmektedir. Günümüzde iklimbilimciler (klimatologlar) küresel ısınma konusunda hemfikirdirler.
Sera Gazı Etkisi
Güneşten gelen ışık Dünya yüzeyine çarpar. Dünya, bu enerjinin büyük bir kısmını emer ve ısınır. Isınan Dünya’nın yüzeyi kızılötesi ışıkla parlar ancak atmosferde bulunan CO2 gibi sera gazı özelliği gösteren gazlar, dışarı giden bu enerjinin büyük bir kısmını tutar ve geri Dünya’ya yansıtır. Bu olay Dünya’nın daha da ısınmasına yol açar.
Yukarıdaki etkiye sera gazı etkisi denir. Bir miktar sera gazı etkisi iyidir, gezegenin aşırı derecede soğumasını önler ve canlılara yaşayabileceği bir ortam sağlar. Ancak çok fazla sera gazı etkisi kötüdür, gezegenin sürekli ısınmasına ve canlıların sıcaktan kavrulmasına neden olur.
Sera gazını etkisi yapan gaz, şuanda ısınma ve ulaşım için çok sık bir şekilde ürettiğimiz CO2 gazıdır.
CO2 Gazı
Dünya atmosferinin her 10 bin molekülünden 3 molekülü CO2 gazı içermektedir. Bu oran 20 yüzyıla kadar 10 binde 3 seviyesinin altında kalmasına rağmen sanayi devrimi sayesinde petrol ve petrol ürünlerini yakmamız ile hızla artışa geçmiş ve şu anda 10 binde 3 molekül seviyesinden biraz yukarıdadır. Eğer CO2 gazı, 10 binde 3 molekülden 2 kat fazla olsaydı Dünya kurak bir yer; hiç olmasaydı da koca bir kar topu olurdu.
Dünya biz petrol ürünlerini yakmaya başlayana kadar yanardağlar, canlılar ve yangınlarla ürettiği karbondioksiti okyanuslar ve ağaçlar sayesinde havadan geri emebiliyordu. Ancak 20. yüzyılda Dünya’nın emebileceğinden daha çok karbondioksiti salmaya başladık. Bu da şuanki küresel ısınma sorunumuzun çıkış kaynağıdır. Yukarıdaki grafikten görüldüğü gibi Dünya daha önce böyle bir karbondioksit seviyesiyle karşılaşmamıştır.
Küresel Isınmanın Etkileri
Küresel ısınmanın etkilerini maddelersek.
- Dünya’mız şuanda 1800 yılına göre 0.4-0.8 santigrat derece arasında ısınmıştır. Günümüzdeki politikacıların hedefi bu ısınmayı 2 santigrat dereceden az bir seviyede tutabilmektir. (kaynak)
- Küresel ısınma sonucu kutuplar ve yakın bölgelerinde buzlar eridikçe yerlerini kara veya sular almaktadır. Kara ve suların kar ve buza oranla daha az yansıtıcı olması Güneş ışınımı emilimini arttırmakta ve dolayısıyla ısınmanın daha fazla artmasına yol açmaktadır.
- Aynı zamanda kutuplardaki donmuş suyun üzerindeki toprak yıl boyunca donmuştur. Bu sayede içinde binlerce yıllık organizmalar ve artık ürünler bulundurur. Kutup bölgeleri eridikçe bu toprak suda çözünmekte ve içindeki artık maddeler atmosfere karışmaktadır. Bu artık maddeler sayesinde hem karbondioksit hemde çok daha kötü bir sera gazı olan metan gazı atmosfere karışmaktadır.
- İklimde düzensizlik yaratır ve canlıların çoğunun ölmesine yol açabilir.
- Bütün bu birbirini tetikleyen olaylara pozitif geri bildirim denir. Pozitif geri bildirimler ile küresel ısınma, bir takım yeni risk faktörlerinin ve mekanizmaların açığa çıkışını hızlandırmaktadır.
