Metaller, kimya biliminin keşfedilmesiyle farklı dönemlerde periyodik tabloda yer almış elementlerdir. Bugün periyodik tabloda 91 tane metal bulunur. Yoğunluğu 5 g/cm³’ten fazla olan metaller, ağır metal olarak adlandırılır. Ağır metaller arasında demir, bakır, cıva, çinko gibi birçok metal vardır.
Bazı metallerin endüstri bazlı kullanım alanları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
| Endüstri | Cd | Cr | Cu | Hg | Pb | Ni | Sn | Zn |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kağıt endüstrisi | – | + | – | – | – | – | – | – |
| Petrokimya | – | + | + | – | – | + | – | – |
| Klor-alkali üretimi | – | + | – | + | – | + | – | – |
| Gübre sanayisi | – | + | – | – | – | – | – | – |
| Demir-çelik sanayisi | + | + | – | – | + | + | + | + |
| Enerji üretimi (termik) | + | + | + | – | + | + | + | + |
Metaller genellikle saf olarak değil, farklı elementlerle karıştırılarak alaşımlar halinde kullanılır. Çünkü saf metaller her zaman kullanışlı olmayabilir. Alaşımlar, en az iki farklı metalin veya metal ile başka bir elementin eritilip karıştırılarak oluşturulan homojen karışımlardır. Alaşımlar, saf metallerin eksik yönlerini tamamlar; böylece daha g üçlü, dayanıklı ve kullanışlı hale gelirler.
Alaşımların Kullanım Alanları ve Özellikleri
Alaşımların günlük hayatımızda birçok kullanım alanı vardır. En sık kullanılan bazı alaşımlar ve kullanım alanları şunlardır:
- Çelik: Demir, karbon ve genellikle krom elementlerinden oluşur. Yüksek dayanıklılığı sayesinde binalarda, otomobil üretiminde, gemi yapımında kullanılır.
- Bronz: Bakır ve kalaydan oluşan bronz, dayanıklı ve estetik yapısı nedeniyle heykeller, madalyalar ve dekoratif eşyalarda tercih edilir.
- Pirinç: Bakır ve çinkodan oluşur. Paslanmaya dayanıklı ve şekillendirilebilir olduğundan müzik aletleri, su tesisatı parçaları ve dekoratif eşyalarda yaygın olarak kullanılır.
- Duralüminyum: Alüminyumun bakır ve mangan ile karışımından oluşur. Hafif ve dayanıklıdır; bu nedenle uçak ve uzay araçlarında kullanılır.
Metal Nanoparçacıklar Nedir ve Nerelerde Kullanılır?
Nanoparçacıklar, boyutları çok küçük (nanometre boyutunda) olan parçalardır. Bu küçük parçacıklar, çok özel özelliklere sahiptir ve birçok sektörde kullanım alanı bulmaktadır. Örneğin;
- Elektronik cihazlarda iletkenliği artırmak için,
- Sağlık sektöründe ilaçların etkisini güçlendirmek için,
- Otomotiv sektöründe daha sağlam ve hafif parçalar üretmek için,
- Tekstil ürünlerinde dayanıklılığı artırmak için kullanılmaktadır.
Son yıllarda nanoparçacıkların kullanımının çok arttığını görüyoruz. Çünkü bu küçük parçacıklar sayesinde ürünlerin kalitesi ve dayanıklılığı artmakta ve yeni ürünlerin geliştirilmesi mümkün olmaktadır.
Metallerin ve Nanoparçacıkların Çevreye Etkileri
Metaller ve nanoparçacıklar, faydalı olmalarının yanı sıra çevresel risklere de neden olabilir. Özellikle ağır metaller doğada parçalanamadıkları için su ve toprakta birikerek çevre sorunlarına yol açabilirler. Örneğin:
- Havada: Solunum yoluyla alındıklarında ciddi sağlık sorunlarına yol açabilirler.
- Su Ekosisteminde: Ağır metaller deniz canlılarının vücudunda birikir ve bu canlılar tüketildiğinde insanlar ve diğer canlılar için ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
- Toprakta: Toprakta biriken ağır metaller bitkilerin gelişimini engeller, toprak verimini düşürür ve uzun vadede tarımı olumsuz etkiler.
Çevresel Etkileri Azaltmak İçin Yapılabilecekler
Metallerin ve nanoparçacıkların çevreye olan zararlarını azaltmak amacıyla aşağıdaki adımlar uygulanabilir:
- Metaller ve alaşımlar mümkün olduğunca geri dönüştürülmeli, tekrar kullanıma kazandırılmalıdır.
- Çevre dostu ve biyolojik olarak parçalanabilen nanoparçacıkların geliştirilmesi teşvik edilmelidir.
- Çevre dostu üretim teknikleri benimsenmeli, zararlı maddelerin doğaya karışımı minimuma indirilmelidir.
- Kişisel bilinçlendirme ile metallerin ve nanoparçacıkların doğaya zarar vermemesi için uygun atık yönetimi uygulanmalıdır.
