🌟ÖN BİLGİ: İslam dini, 610 yılında Hz. Muhammed aracılığı ile insanlara ulaşan ve bir medeniyet olarak gelişen siyasi, sosyal, idari, hukuki ve dini değerler bütünüdür.
Hz. Muhammed, 571 yılında Arap Yarımadası’nın önemli merkezlerinden olan Mekke şehrinde doğmuştur. Arap Yarımadası; Batı’da, Basra körfezi, Güney’de, Umman Denizi, Doğu’da Kızıldeniz ve Kuzeyde Suriye, Anadolu ile çevrili yarımadadır. Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine yakın olduğu önemli bir noktada bulunmaktadır.
İslamiyet’in Doğduğu Dönemde Avrupa, Asya ve Afrika
- Avrupa; Kavimler Göçü’nün etkisi altındadır. Feodalite şeklinde yönetimler hüküm sürmektedir. Bu dönemde Hristiyanlık iyice yayılmış, kilise skolastik düşünce ile iyice otoritesini artırmış durumdadır.
- Afrika‘da Mısır’ın güneyinde Habeş Krallığı bulunmaktadır. Kuzey Afrika’nın büyük bir bölümü ise Doğu Roma İmparatorluğu’nun egemenliğindedir.
- Asya’da ise Türkler yoğun olarak yaşamaktadır ve Kök Türk Devleti hüküm sürmektedir. Bir yanda ise Sasani İmparatorluğu bulunmaktadır. Bir yanda da Doğu Roma İmparatorluğu hüküm sürmektedir. Sasani İmparatorluğu ve Doğu Roma İmparatorluğu arasında ise savaşlar yaşanmaktadır.
İslamiyet’in Doğduğu Dönemde Arabistan
Arabistan toprakları çöllerle kaplı olduğu ve ekonomik getirisi fazla olmadığı için büyük devletlerin ilgisini çekmemiş ve istilalara uğramamıştır. Bu nedenle kendilerine özgü bir uygarlık geliştirmişlerdir.
İslamiyet’ten önce Arap yarımadasında siyasi bir birlik bulunmamaktadır. O dönemde Nebatiler, Tedmür, Gassani, Main, Hire, Sebe gibi devletler kurulmuş ve yaşamıştır.
Arap toplumları kabileler halinde yaşamışlardır. Kabilelerin başında “şeyh” veya “seyyid” denilen kabilenin büyüğü bulunmuştur. Kabileler arasında özellikle kan davalarına dayanan savaşlar sık görülmüştür. Arap toplumunda kabileler, İslami Dönem’e kadar doğal olarak birleşip merkezi bir devlet oluşturamamıştır. Cahiliye Dönemi’nde Hz. Muhammed’in de bizzat katıldığı Hilfu’l-Fudul birliktelik anlaşması ile güçlü kişilerin güçsüzlerin mallarını gasp etmesi geleneğine karşı çıkanlar bir sivil toplum yapısı da oluşturulmuştur.
İslamiyet’ten önce Arabistan’da insanlar; hürler, mevaliler ve köleler olmak üzere üç sosyal sınıfa ayrılmıştır. Kabilenin ana unsuru olan hürlerdir ve tüm haklara sahiptir. Herhangi bir hakka sahip olmayan köle ve cariyeler (kadın köleler) alınıp satılabilir, miras olarak bırakılabilir ve günlük işlerde çalıştırılabilir. Bir köle azat edilirse de mevali denilen sınıfa geçmiş olur.
❗NOT: İslamiyet öncesi döneme Bedeviliğin yaygın olduğu bu dönemde insanların medeniyet bakımından geri kalmaları, bilgisizlik ve gaflet içerisinde bulunmaları, putlara tapmaları, kadınlara yönelik kötü tutumları gibi nedenlerden dolayı Arap toplumunun İslamiyet öncesi dönemine “Cahiliye Dönemi” denilmiştir.
İslamiyet öncesi Arabistan’da evlat edinme yaygındır ve evlatlık alınan çocuk mirastan yararlanabilir. Bir erkek çok sayıda kadınla evlenebilir ve eşlerini kolayca boşayabilir. Kadın ancak çocuğu olduktan sonra aileye kabul edilir. İnsani hakların çoğundan yoksun bırakılan kadınlar, mirastan da pay alamaz.
Araplar, haram aylar olarak kabul edilen zilkade, zilhicce, muharrem ve recep ayında savaş yapmazlardır. Bu aylarda yapılan savaşlara Ficar Savaşları denilmiştir. Bu barış döneminde Mekke’de günümüzdeki fuarlara benzeyen panayırlar kurulur, buralar Arabistan ticaretinde önemli bir yer tutmuştur. Kabileler arasındaki birçok problem buralarda çözülmüştür. Panayırlarda edebi sohbetler yapılmış, şairler en güzel şiirlerini buralarda okumuştur. Bu şiirlerden beğenilenler Kabe’nin duvarına asılmıştır.
Arabistan genelinde inanış olarak Putperestlik hakimdir. Putlar, Kabe’ye konmuştur. Bunun yanı sıra Hristiyanlık, Musevilik ve Haniflik (Hz. İbrahim’in dini) dinlerine inananlar da bulunmuştur.
Arap toplumu; çöllerde göçebe bir hayat süren bedeviler, köyler ve şehirlerde yerleşik bir yaşam tarzına sahip hadari denilen insanlardan oluşmaktadır. Bedeviler; çöllerde veya vahalarda konar-göçer yaşam sürdürmüşler, hayvancılık ile uğraşmışlar, avcılık ve yağmacılık yapmışlar ve ticaret ile uğraşmışlardır. Hadariler ise; şehir, kasaba ve köylerde yerleşik olarak oturan kişilerdir. Tarım ve ticaret ile uğraşmışlardır.
Arabistan Yarımadası’nda ekonomi tarım, hayvancılık ve ticaret üzerine kurulmuştur. Hayvancılık özellikle bedevilerin geçim kaynağı olmuştur. Arap alfabesi kullanılmıştır.
Arabistan yarımadasının en önemli bölgeleri; Mekke, Medine, Taif gibi şehirleri içerisinde bulunduran Hicaz Bölgesi, tarıma elverişli olduğu için Yemen Bölgesi ve hayvancılığa elverişli olduğu için Necid Bölgesi’dir.
⭐ İslamiyet’in Ortaya Çıktığı Dönemde Başlıca Siyasi ve Sosyal Olaylar;
Tarih | Tarihi Olay |
610 | Hz. Muhammed’e peygamberliğin gelişi |
615 | Müslümanların Habeşistan’a hicret etmesi |
622 | Müslümanların Medine’ye Hicreti |
622 | Medine Sözleşmesi |
624 | Bedir Savaşı |
625 | Uhud Savaşı |
627 | Hendek Savaşı |
628 | Hudeybiye Barışı |
629 | Hayber’in Fethi |
629 | Mute Seferi |
630 | Mekke’nin Fethi |
630 | Huneyn Seferi |
630 | Taif Seferi |
631 | Tebük Seferi |
632 | Veda Haccı ve Hz. Muhammed’in vefatı |