Biyomlar

Konu Özeti

Biyomda gelişen yaşam biçimlerinin türünü bölgenin coğrafyası ve iklimi belirler. Bir biyomda pek çok ekosistem bulunabilir. Biyomlar başlıca kara ve su biyomları olmak üzere 2'ye ayrılır. Kara ve su biyomları da kendi içlerinde türlere ayrılır.

Bu konuda
  • Canlıların yeryüzüne dağılışını
  • Biyomların ne olduğunu ve biyomların türlerini ve özelliklerini
öğreneceksiniz.
Instagram Logo
Bikifi Instagram'da

Biyom, biyosferin aynı iklim koşullarında ve aynı bitki örtüsünün egemen olduğu çok geniş bölümlerini belirten çevrebilim terimidir. Yeryüzündeki birbirine bitişik, benzer yayılmış yaşam alanları olarak da tanımlanabilir. Bölgenin coğrafyası ve iklimi gibi etkenler söz konusu biyomda gelişen yaşam biçimlerinin türünü belirler. Bir biyomda pek çok ekosistem olabilir.

Biyomların; karasal biyomlar, ekvator yağmur ormanları biyomu, savan biyomu, çöl biyomu, tundra biyomu, göl biyomu, akarsu biyomu, kutup biyomu gibi pek çok çeşidi vardır.

Canlıların Yeryüzüne Dağılışı

Bitki ve hayvanların yeryüzündeki dağılımı başta iklim koşulları olmak üzere, kara parçalarının büyüklüğü, okyanus akıntıları ve sıradağlar belirler. Aynı zamanda coğrafi şartların değişmesi, besin kaynaklarının azalması ve hastalıkların artması durumunda canlılar yeni ortamlara göç ederler ya da değişen ortama uyum sağlamaya çalışırlar.

Biyom Örnekleri

Biyomlar, karasal ve su biyomları olmak üzere iki gruba ayrılır. Karasal biyomların ayırt edilmesinde bölgedeki hakim bitki örtüsü dikkate alınırken, su biyomlarının ayırt edilmesinde suyun özelliği (tatlı – tuzlu) dikkate alınır.

Karasal Biyomlar

Karasal biyomlar; tropikal yağmur ormanları biyomu, savan biyomu, çöl biyomu, çalılık biyomu, ılıman yaprak döken orman biyomu, ılıman çayır biyomu, iğne yapraklı orman biyomu, dağ biyomu, tundra biyomu ve kutup biyomu olarak sınıflandırılır.

Tropikal Yağmur Ormanları Biyomu

  • Amazon ve Kongo havzaları ile Endonezya adalarında görülür.
  • Ağaçlar sık ve geniş yapraklı olup yıl boyunca yaprak dökmez.
  • Ormanın üst kesimlerinde ışık isteği fazla olan, alt kesimlerinde ve toprak yüzeyinde ise ışık isteği az olan bitkiler yaygındır.
  • Yeryüzündeki canlı türlerinin yaklaşık %50 – 60’ını barındırır.
  • Atmosfere bol miktarda oksijen verirler.
  • Yıllık yağış miktarı fazla ve düzenlidir. Yüksek sıcaklık ve nem biyoçeşitliliğin artmasını sağlar.
  • Görülen başlıca hayvan türleri; yarasa, yılan, maymun, puma jaguar, timsah, kaplan, kurbağa, kuş türleri, kelebek türleri vb. dir.

Savan Biyomu

  • Batı ve Doğu Afrika, Avustralya ve Brezilya’nın güneyinde görülür.
  • Seyrek ağaçlarla birlikte uzun boylu ot ve çalılıklar yaygındır.
  • Başlıca ağaç türleri akasya ve baobaptır.
  • Görülen başlıca hayvan türleri: zebra, zürafa, aslan, çita, gergedan, antilop, sırtlan, hipopotam, timsah, fil, babun, devekuşu vb. dir.

Çöl Biyomu

  • Kuzey Afrika, Arap Yarımadası, İran, Avustralya ve ABD’de görülür.
  • İklimin sıcak ve kurak olması nedeniyle bitki örtüsü çok seyrektir.
  • Bitkilerin kökleri uzun ve gelişmiştir. Bölgenin hakim bitki türü olan kaktüsler bünyelerinde su depolayabilmektedir.
  • Çölde yaşayan hayvanlar çoğunlukla susuzluğa dayanıklı olup açık renklidir.
  • Görülen başlıca hayvan türleri; deve, yılan, akrep, kertenkele, örümcek, akbaba, fare vb. dir.

Çalılık Biyomu

  • Akdeniz ülkeleri, Kaliforniya, Orta Şili, Güney Afrika’daki Kap Bölgesi ve Güneybatı Avustralya’da görülür.
  • Maki ve garig adı verilen yaprak dökmeyen bitkiler yaygındır. En çok yabani zeytin, kermez meşesi, zakkum, kocayemiş vb. bitki türleri görülür.
  • Bitkilerin çoğu kısa boylu olup kökleri uzundur.
  • Görülen başlıca hayvan türleri; keçi, tavşan, puma, çakal ve çalıkuşudur.

Ilıman Kuşak’taki Yaprak Döken Orman Biyomu

  • Batı ve Orta Avrupa, Batı Kanada, Doğu Avustralya ve Çin’de görülür.
  • Geniş ve iğne yapraklı ağaçların bir arada görüldüğü ormanlardır. Ormandaki geniş yapraklı ağaçlar sonbaharda yaprak döker.
  • Görülen başlıca hayvan türleri; geyik, ayı, kartal, sincap, samur, kuş ve böcek türleridir.

Ilıman Çayır Biyomu

  • Anadolu, İran, Orta Asya, Doğu Avrupa, ABD, Arjantin ve Avustralya’da görülür.
  • Yazları serin – nemli olan karasal bölgelerde çayır, yazları sıcak – kurak olan karasal bölgelerde bozkır bitkileri yaygındır.
  • Görülen başlıca hayvan türleri; yer sincabı, tilki, serçe, tavşan (bozkırlarda), lama, antilop, kanguru, geyik, bufalo (çayırlarda) vb. dir.

İğne Yapraklı Orman Biyomu

  • İskandinav Yarımadası, Sibirya, Kanada, Alaska ve Doğu Avrupa’nın soğuk – nemli iklim bölgelerinde görülür.
  • Yaz ve kış sıcaklıkları arasındaki farkın fazla olması ve kış mevsiminin uzun sürmesi nedeniyle bitkilerin tohum üretme dönemi kısadır.
  • Görülen başlıca hayvan türleri; kurt, geyik, ayı, su samuru, kunduz vb. dir.

Tundra Biyomu

  • Alaska, Kanada, İskandinav Yarımadası ve Rusya’nın kuzey kesimlerinde görülür.
  • Soğuğa dayanıklı ot, kara yosunları ve likenler yaygındır.
  • Görülen başlıca hayvan türleri; kutup ayısı, kutup tilkisi, ren geyiği, kuş türleri vb. dir.

Kutup Biyomu

  • Antarktika ve Grönland’da görülür.
  • Sıcaklığın yıl boyunca düşük olması ve yağışların yetersiz olması nedeniyle bitki örtüsü yoktur.
  • Görülen başlıca hayvan türleri; kutup ayısı ve penguendir.

Dağ Biyomu

  • Himalaya, And, Alp, Kayalık, Kafkas dağları gibi yeryüzünün yüksek kesimlerinde görülür.
  • Düşük sıcaklıklar ve eğimli arazilerin çokluğu nedeniyle bitki örtüsü seyrektir. İğne yapraklı ağaçlar ve subalpin çayırlar görülür.
  • Görülen başlıca hayvan türleri; kartal, tibet öküzü vb. dir.

Su Biyomları 

Dünyanın çok büyük bir bölümü sularla kaplıdır. Dolayısıyla sucul biyomlar geniş bir alanı kaplamakta, tatlı su ve tuzlu su biyomları olarak ikiye ayrılır.

Tatlı Su Biyomu

Tuzluluk oranı %1’in altında olan bölgeler tatlı su biyomudur ve bu da göl ve akarsu biyomları olarak iki kısma ayrılır.

Göl biyomları küçük veya büyük ölçeklerde olabilmektedir. Karasal ve sucul biyomlarının iç içe olduğu bölgelerdir. Dolayısıyla da pek çok özelliği de bünyesinde barındırmaktadır. Göl biyomları canlı türlerinin en çok olduğu yerlerdir.

Akarsu biyomları da tek yönde akan suların oluşturduğu bölgelerden meydana gelmektedir. Bu akarsuların ağızları canlıların yaşaması ve tarım yönünden elverişli bölgelerdir. Akarsu kaynaklarına yakın olan bölgeler oksijen ve besin bakımından zengindir ve akarsular kat ettikleri farklı bölgelerden yapılarına zengin mineralleri de katmaktadır. Bu bölgelerdeki canlı türleri de oldukça fazladır.

Tuzlu Su Biyomu

Yapısında %3’lük tuz miktarını barındıran suların olduğu bölgeler tuzlu su biyomları olarak kabul edilir. Bunların en büyük ve en önemlileri okyanuslar ve denizlerdir. Bu alanlar canlıların yaşaması için en büyük alanları sağlamaktadır ve derinliklerine göre de canlı türleri değişiklik göstermektedir. Okyanus ve denizlerin akarsularla beslendiği noktalar en verimli yerlerdir.

Benzer İçerikler
Mitoz Bölünme ve Hücre Döngüsü
Güncel
Biyoloji

Mitoz Bölünme ve Hücre Döngüsü

İçeriğe Git>
Ekosistemin Yapısı
Güncel
Biyoloji

Ekosistemin Yapısı

İçeriğe Git>
Hayvanlar Alemi: Omurgasızlar
Güncel
Biyoloji

Hayvanlar Alemi: Omurgasızlar

İçeriğe Git>
Komünite Ekolojisi
Güncel
Biyoloji

Komünite Ekolojisi

İçeriğe Git>
Sitoplazma ve Organeller
Güncel
Biyoloji

Sitoplazma ve Organeller

İçeriğe Git>
Hayvanlar Alemi: Omurgalılar ve İlkel Kordalılar
Güncel
Biyoloji

Hayvanlar Alemi: Omurgalılar ve İlkel Kordalılar

İçeriğe Git>
Copyright © 2024 Bikifi
Star Logo
tiktok Logo
Pinterest Logo
Instagram Logo
Twitter Logo