Erozyon (Toprak Aşınımı)
Erozyon; bitki örtüsünün tahrip edilmesiyle koruyucu örtüden yoksun kalan toprağın üst kısmının rüzgarlar, akarsular, yağmur suları tarafından aşındırılıp taşınması olayına denilmektedir. Erozyonu jeolojik ve hızlandırılmış erozyon olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. Jeolojik erozyon yani doğal erozyon; oluşan toprağın doğal güçler tarafından aşındırılıp taşınması olayıdır. Doğal erozyon, afet boyutunda sonuçlar ortaya çıkarmaz. Aksine taşınan parçalar ile genç toprak tabakası oluşturur. Hızlandırılmış erozyon ise; insanın doğada toprak, su ve bitki arasında var olan dengeyi bozmaya yönelik faaliyetleri sonucunda toprağın aşınmasına denir. Erozyonun hızlanması ile mevcut denge bozulmaya başlar, topraktaki verim düşer, tarım alanları azalır, kıtlık ve açlık gibi sorunlar ortaya çıkar.
Erozyonu oluşturan faktörleri fiziki ve beşeri faktörler olarak da ikiye ayırabiliriz. Fiziki faktörler, doğal faktörlerdir. Fiziki faktörler; yer şekillerinin eğimli ve engebeli olması, ana materyalin etkisi ve iklimdir. Beşeri faktörler ise insanların bitki örtüsü tahrip etmesi ve yanlış arazi kullanımıdır.
⭐Erozyonu azaltan faktörler;
- Ağaçsız bölgeler ağaçlandırılarak bitki örtüsü korunmalıdır.
- Ormanlar tahrip edilmemelidir.
- Eğimli araziler çok fazla işlenmemelidir.
- Erozyon konusunda insanlar bilinçlendirilmelidir.
- Hasattan sonra anız yakılmamalıdır.
- Rüzgarın şiddetli olduğu yerlerde bu şiddeti azaltacak setler oluşturulmalıdır.
- Tarlalar sürülürken eğim yönünde değil, eğime dik olarak sürmeye dikkat edilmelidir.
- Eğimli yerlerdeki meralarda çok fazla hayvan otlatılmamalıdır.
- Eğimli arazilerde mera hayvancılığı yapmak yerine ahır hayvancılığı tercih edilmelidir.
- Eğimli arazilere sekiler yapılmalıdır.
- Nadas alanları azaltılmalı ve nöbetleşe ekim yaygınlaştırılmalıdır.
- Akarsu yatakları ıslah edilmelidir.
- Tarım aletleri kullanırken toprağın zarar görmemesine dikkat edilmelidir.
⭐Erozyonun zararları;
- Toprağın verimi düşer.
- Çölleşmeye neden olur.
- Taşkın ve heyelanları artırır.
- Sular kirlenir.
- Ürün kalitesi düşer.
- Toprağın işlenmesi güçlenir.
- Toprakların su depolama gücü azalır.
- Toprak ve arazi kaybına neden olur.
Türkiye’de Erozyon
Türkiye’de erozyonun temel kaynağı; bitki örtüsünün tahrip edilmesidir. Bunun yanı sıra arazilerin engebeli olması, yağışların sağanak şeklinde görülmesi ve toprağın yanlış kullanılması da erozyonu artıran başlıca nedenlerdir. İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve Toros Dağları, Türkiye’de erozyonun en şiddetli görüldüğü yerlerdir.
Orman Yangınları
Orman yangını; doğal veya insan etkisi ile ormanların tamamen veya kısmen yanmasına denir. Orman yangınları doğal ve beşeri nedenlerden dolayı çıkmaktadır. Doğal faktörler; yıldırım düşmesi, volkan patlaması ve aşırı sıcaklıktır. Genellikle tropikal ve orta kuşak bölgelerinde görülen bu yangınların sadece %1’i doğal faktörlerden kaynaklıdır. Beşeri faktörler ise insan kaynaklıdır. Örneğin; tarlaları genişletmek, tarlalarda anız yakmak, sönmemiş sigara veya kibrit atmak, elektrik tellerini koparmak, terör amacı ile ormanları yakmak, yerleşim yeri için alan açmak, havai fişek atmak, piknik yapmak beşeri faktörlerdir.
Dünya’da en çok orman yangını görülen kıta Amerika Kıtası iken daha sonrasında Avrupa ve Asya gelmektedir. Orman yangınları sadece mal ve can kayıplarına sebep olmaz, aynı zamanda milli servetlerin yok olmasına, ekolojik dengenin bozulmasına, erozyonun artmasına ve hava kirliliğine de neden olur.
⭐Orman yangınlarını önlemek için yapılması gerekenler;
- Ormanlarda ateş yakılmamalıdır.
- Sigara izmaritleri yerlere atılmamalıdır.
- Kurak mevsimlerde ormanlara girilmemelidir.
- Yangın gözetleme kuleleri yapılmalıdır.
- Ormanlara cam ve cam kırıkları atılmamalıdır.
- Ormanlara yangınların yayılmasını önlemek için koridorlar yapılmalıdır.
- 177 yangın ihbar hattına yangın sırasında haber verilmelidir.
Türkiye’de Orman Yangınları
Türkiye Akdeniz iklim kuşağında yer aldığı için yazları sıcak ve kurak geçer. Bu da orman yangınları için elverişli bir ortam hazırlar. Beşeri hatalar da büyük tahribatlara neden olabilmektedir.
Türkiye’nin orman yangınları açısından en hassas alanları Ege ve Akdeniz sahil şerididir. Antalya, Muğla, Mersin, İzmir, Manisa, Ankara, Uşak, Hatay orman yangınları konusunda en hassas yerlerdir.
Salgın Hastalıklar
Biyolojik afetlerin başında salgın hastalıklar gelmektedir. Salgın hastalıklara zararlı mikroorganizmalar neden olmaktadır. Bu salgın hastalık sebebiyle de birçok insan hayatını kaybetmektedir.
Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde salgın hastalıklar daha sık görülmektedir. Özellikle Afrika ve Asya Kıta’sında görülmektedir.
Salgın hastalıklar ile mücadelenin en başında aşılar büyük bir öneme sahiptir. Geçmiş zamanlarda veba, verem, çiçek, sıtma, kuduz, kolera, tifo gibi hastalık günümüzde aşı tedavileri ile görülmemektedir.
