Fagositoz, hücrelerin katı partikülleri veya büyük molekülleri “yutarak” içine alması sürecidir. Fagositoz olayı sırasında alınacak molekül hücre zarına temas ettiğinde ilk olarak yalancı ayaklarla (pseudopodia) etrafı sarılır ve sitoplazmaya çekilir. Daha sonra sitoplazmaya çekilen molekül hücreden hücreye farklı yöntemlerle sindirilir. Fagositoz özelliği hayvan hücrelerinin beslenmesinde çok önemli bir role sahiptir.
📌Fagositoz gerçekleştirilirken ATP harcanır ve enzimler kullanılır.
Fagositoz savunma sisteminde çok büyük öneme sahiptir. Savunma hücrelerinden; bazofil, nötrofil, monosit ve monositlerin bir türü olan makrofajlar; zararlı hücreleri, virüsleri veya bakterileri fagositoz yaparak yok ederler. Aşağıdaki resimden fagositoz özelliğinin savunma sisteminde kullanımını görebilirsiniz.
Fagositoz Özellikleri Nelerdir?
Fagositoz, büyük parçacıkların veya hücrelerin, özellikle hayvan hücreleri tarafından “yutulması” işlemidir. Bu süreçte, hücre zarı yalancı ayaklar (pseudopodia) oluşturarak partikülleri veya diğer hücreleri çevreler ve sitoplazmaya alır. Fagositoz, savunma mekanizması olarak işlev gören bağışıklık hücrelerinde ve besin maddelerinin alımında önemli bir yoldur.
Fagositoz Nasıl Gerçekleşir?
Fagositoz süreci şu adımları içerir:
- Tanıma ve Bağlanma: Hücre, yutulacak partikülü tanır ve ona bağlanır.
- Yutma: Hücre zarı, pseudopodia oluşturarak partikülü sarar ve hücre içine alır.
- Fagozom Oluşumu: Yutulan madde, fagozom adı verilen bir iç zarla çevrili kesecik içine alınır.
- Sindirim: Fagozom, lizozomlarla birleşir ve içerdiği enzimler yutulan maddeyi sindirir.
- Atık Maddelerin Atılması: Sindirim sonucu oluşan atık maddeler, hücre dışına atılır.
Bakteriler Fagositoz Yapar Mı?
Bakteriler, fagositoz yapma yeteneğine sahip değildir. Fagositoz, özellikle hayvan hücrelerinde görülen bir süreçtir. Bakteriler, besinlerini çevrelerinden emerek veya çeşitli kimyasal reaksiyonlarla alırlar.
Bitki Hücreleri Fagositoz Yapabilir Mi?
Bitki hücreleri de fagositoz yapmazlar. Bitki hücrelerinin besin alımı, kökler aracılığıyla topraktan su ve minerallerin emilimi ve yapraklarda gerçekleşen fotosentez yoluyla olur. Bitki hücrelerinin hücre duvarı, fagositoz gibi aktif hareketi engeller.
Fagositozda ATP Harcanır Mı?
Evet, fagositozda ATP (adenozin trifosfat) harcanır. Bu süreç, hücrenin aktif taşıma mekanizmalarını içerir ve enerji gerektirir. Hücre zarının hareketi ve yutulan maddenin hücre içinde taşınması için ATP kullanılır.
Fagositoz Yapan Canlılar Nelerdir?
Fagositoz, özellikle hayvan hücrelerinde görülür. Bağışıklık sistemindeki makrofaj ve nötrofil gibi hücreler, patojenleri ve yabancı maddeleri yok etmek için fagositoz yapar. Ayrıca, bazı tek hücreli ökaryotlar da besinlerini fagositoz yoluyla alırlar.
