Orhan Kemal Kimdir? Orhan Kemal Biyografisi

Orhan Kemal’in Hayatı

Orhan Kemal, 15 Eylül 1914’te Adana’nın Ceyhan ilçesinde dünyaya geldi. Türk edebiyatının en önemli toplumcu gerçekçi yazarlarından biri olan Orhan Kemal, yoksul halkın yaşamını, işçilerin ve köylülerin sorunlarını eserlerinde ustalıkla işlemiştir. Babası Abdülkadir Kemali Bey, Kastamonu milletvekilliği yapmış bir siyasetçiydi. Annesi ise Azime Hanım’dı. Çocukluğu Adana ve çevresinde geçen yazar, küçük yaşlardan itibaren halkın gündelik yaşamına tanıklık etme fırsatı buldu.

Orhan Kemal’in yaşamı, maddi zorluklar ve sürekli yer değiştirmelerle geçti. Babasının siyasi faaliyetleri nedeniyle aile sık sık göç etmek zorunda kaldı. Bu durum, yazarın farklı toplumsal kesimleri ve yaşam biçimlerini yakından tanımasına olanak sağladı. Eğitim hayatı düzenli olmayan Orhan Kemal, liseyi bitiremedi ve genç yaşta çalışma hayatına atıldı. Fabrika işçiliği, kâtiplik, muhasebe memurluğu gibi çeşitli işlerde çalıştı. Bu deneyimler, ileride yazacağı eserlerin temel malzemesini oluşturdu.

Orhan Kemal’in Hayatındaki Önemli Anlar

Orhan Kemal’in hayatında birçok dönüm noktası bulunmaktadır. 1938 yılında askerlik görevini yaparken “komünizm propagandası” suçlamasıyla tutuklanması ve beş yıl hapis cezasına çarptırılması, hayatının en belirleyici olaylarından biridir. Bursa Cezaevi’nde geçirdiği yıllar, edebiyat hayatının başlangıcı oldu. Cezaevinde tanıştığı büyük şair Nâzım Hikmet, onun edebiyata yönelmesinde çok önemli bir rol oynadı. Nâzım Hikmet’in teşviki ve yönlendirmesiyle hikâye yazmaya başlayan Orhan Kemal, ilk eserlerini bu dönemde kaleme aldı.

1943 yılında cezaevinden çıktıktan sonra İstanbul’a yerleşen yazar, burada edebiyat çevresiyle tanıştı ve yazarlık kariyerini profesyonel olarak sürdürmeye başladı. Yaşamı boyunca maddi sıkıntılarla mücadele eden Orhan Kemal, ailesini geçindirmek için sürekli çalışmak zorunda kaldı. 1966 yılında Bulgaristan’a yaptığı bir gezi sırasında beyin kanaması geçirdi. Tedavi için götürüldüğü Sofya’da 2 Haziran 1970’te hayatını kaybetti. Cenazesi Türkiye’ye getirilerek İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.

Orhan Kemal Gerçek Adı

Orhan Kemal’in gerçek adı Mehmet Raşit Öğütçü’dür. Yazar, edebi hayatına başladığında bu ismi kullanmayı tercih etmemiş ve kendisine “Orhan Kemal” müstear adını seçmiştir. Bu takma adı seçmesinin arkasında hem babasının adı Kemal’e olan bağlılığı hem de dönemin siyasi koşulları yatmaktadır. Babasının siyasi kimliği nedeniyle bazı zorluklar yaşayan yazar, farklı bir isimle edebiyat dünyasında var olmayı tercih etmiştir. Orhan Kemal ismi, zamanla gerçek adının önüne geçmiş ve Türk edebiyatında kalıcı bir yer edinmiştir.

Orhan Kemal’in Edebi Kişiliği

Orhan Kemal, Türk edebiyatında toplumcu gerçekçi akımın en önemli temsilcilerinden biridir. Eserlerinde küçük insanın dramını, işçilerin, köylülerin, yoksulların yaşam mücadelesini gerçekçi bir dille anlatmıştır. Yaşadığı ve tanık olduğu hayatları olduğu gibi, abartısız ve yalın bir üslupla aktarmayı tercih etmiştir. Karakterleri, toplumun alt kesimlerinden seçmiş ve onların gündelik yaşamlarını, umutlarını, hayal kırıklıklarını ustalıkla betimlemiştir.

Yazarın edebi kişiliğinin şekillenmesinde Nâzım Hikmet’in büyük etkisi olmuştur. Ancak Orhan Kemal, zamanla kendi özgün üslubunu yaratmayı başarmıştır. Eserlerinde sade, anlaşılır bir dil kullanmış, halkın konuşma dilini başarıyla yansıtmıştır. Gözlem gücü çok kuvvetli olan yazar, insanların davranışlarını, konuşmalarını ve yaşam biçimlerini en ince ayrıntısına kadar betimlemiştir. Romantizmden uzak, gerçekçi tavrıyla dikkat çeken Orhan Kemal, toplumsal sorunları ele alırken didaktik olmamaya özen göstermiş, okuyucuya mesaj verme kaygısıyla eserlerinin sanatsal değerini feda etmemiştir.

Orhan Kemal’in Eserleri

Orhan Kemal, yaşamı boyunca roman, hikâye, oyun ve senaryo türlerinde pek çok eser vermiştir. Eserlerinde genellikle Çukurova’nın pamuk işçilerini, fabrika işçilerini, gecekondularda yaşayan insanları ve toplumun yoksul kesimlerini konu edinmiştir.

Romanları:

Baba Evi (1949) – İlk romanıdır. Bir ailenin dağılış sürecini ve toplumsal değişimi anlatır.
Avare Yıllar (1950) – Gençlik yıllarını ve hapishane günlerini konu alır.
Murtaza (1952) – Hapishane yaşamını ve mahkûmların dünyasını anlatır.
Cemile (1952) – Genç bir kızın trajik aşk hikâyesini işler.
Bereketli Topraklar Üzerinde (1954) – Çukurova’da pamuk işçilerinin yaşamını konu alır.
Suçlu (1957) – Bir gencin suça sürüklenme sürecini anlatır.
Devlet Kuşu (1958) – Memur yaşamını ve bürokrasiyi eleştirir.
Vukuat Var (1958) – Polis romanı türünde yazılmış bir eserdir.
Hanımın Çiftliği (1961) – Toprak ağalığı sistemini ve köylülerin sömürülmesini anlatır.
Eskici ve Oğulları (1962) – Bir ailenin yoksullukla mücadelesini konu alır.
Kanlı Topraklar (1963) – Kan davası geleneğini eleştirir.
Müfettişler Müfettişi (1966) – Bürokrasi eleştirisi yapar.
Evlerden Biri (1966) – Apartman yaşamını ve komşuluk ilişkilerini anlatır.
Arkadaş Islıkları (1968) – Gençlerin dostluk ve dayanışmasını konu alır.
Bir Filiz Vardı (1971) – Ölümünden sonra yayımlanmıştır. Genç bir kızın yaşam mücadelesini anlatır.
Yalancı Dünya (1972) – Ölümünden sonra yayımlanmıştır. Küçük esnafın yaşamını konu alır.

Hikâye Kitapları:

Ekmek Kavgası (1949) – İlk hikâye kitabıdır. İşçilerin yaşamını anlatır.
Sarhoşlar (1951) – Yoksul insanların dramını işler.
Çamaşırcının Kızı (1952) – Kadın işçilerin sorunlarını ele alır.
72. Koğuş (1954) – Hapishane hikâyeleridir.
Grev (1954) – İşçi haklarını ve grev sürecini anlatır.
Kardeş Payı (1957) – Aile içi çatışmaları konu alır.
Babil Kulesi (1957) – Farklı kültürlerden insanların bir arada yaşama çabasını anlatır.
Mahalle Kavgası (1963) – Mahalle yaşamını ve komşuluk ilişkilerini işler.
Dünya Evi (1973) – Ölümünden sonra yayımlanmıştır. Çeşitli hikâyelerden oluşur.

Oyunları:

72. Koğuş (1967) – Aynı adlı hikâye kitabından uyarlanmıştır.
Eskici Dükkânı (1967) – Roman ve hikâyelerinden uyarlanmıştır.

Orhan Kemal Zamanındaki Edebi Ortam

Orhan Kemal’in yaşadığı dönem, Türk edebiyatında önemli değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. 1940’lı yıllardan itibaren Türk edebiyatında köy edebiyatı akımı güçlenmeye başlamıştı. Mahmut Makal’ın “Bizim Köy” adlı eseriyle başlayan bu akım, köy gerçeklerini tüm çıplaklığıyla ortaya koyuyordu. Aynı dönemde Yaşar Kemal, Fakir Baykurt, Kemal Tahir gibi yazarlar da toplumcu gerçekçi edebiyatın önemli temsilcileri olarak öne çıkıyordu.

Bu dönemde edebiyat dünyası, toplumsal sorunlara duyarlı yazarlarla doluydu. Sait Faik, Sabahattin Ali, Aziz Nesin gibi isimler de farklı üsluplarla toplumsal gerçekleri ele alıyorlardı. Orhan Kemal, bu yazarlar arasında kendine özgü üslubuyla dikkat çekti. Köy edebiyatı yazarlarından farklı olarak kent yaşamına, özellikle de işçi sınıfının sorunlarına odaklandı. Fabrika işçileri, küçük esnaf, gecekondu sakinleri onun eserlerinin başlıca kahramanları oldu. Bu yönüyle Türk edebiyatında kent edebiyatının öncülerinden biri olarak kabul edilir. Dönemin siyasi ve toplumsal koşulları, yazarların eserlerinde toplumcu bir tavır benimsemelerine yol açmıştı ve Orhan Kemal de bu akımın en güçlü temsilcilerinden biri olarak edebiyat tarihindeki yerini aldı.