Ali Kuşçu (d. 1403, Semerkant – ö. 16 Aralık 1474, İstanbul), Timurlular döneminde yetişen önemli bir Türk matematikçi, gökbilimci ve bilim adamıdır. İslam dünyasının en önemli bilim adamlarından biri kabul edilen Ali Kuşçu, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Fatih Sultan Mehmet’in hükümeti altında çalışmış ve İstanbul’daki medreselerde gökbilim ve matematik alanında dersler vermiştir.
📝Hızlı Bilgiler
- Doğum Yılı: 1403
- Doğum Yeri: Semerkand, Timur İmparatorluğu
- Ölüm Tarihi: 16 Aralık 1474 (71 Yaşında)
- Ölüm Yeri: İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
- Defin Yeri: Eyüp Sultan Türbesi, İstanbul, Türkiye
- Meslek: Astronom, matematikçi, dil bilimci
Ali Kuşçu’nun Hayatı
Semerkant’ta doğan Ali Kuşçu, o dönemde Timurlular’ın başkenti olan ve büyük bir bilim merkezi olarak kabul edilen şehirde, İslam dünyasının önde gelen bilim adamlarından eğitim aldı. Bu dönemde, Uluğ Bey’in öğrencisi oldu ve onun önderliğindeki Uluğ Bey Rasathanesi’nde gökbilimsel çalışmalar yaptı.
1451 yılında Ali Kuşçu, o dönemde Semerkant’ı ziyaret eden Fatih Sultan Mehmet’in daveti üzerine Osmanlı İmparatorluğu’na geldi. İstanbul’a yerleşen Ali Kuşçu, burada Fatih Sultan Mehmet’in himayesinde çalışmalarına devam etti ve İstanbul’un fethi sırasında da padişaha danışmanlık yaptı.
İstanbul’un fethinden sonra, Ali Kuşçu İstanbul’da kurulan medreselerde dersler vermeye başladı. Gökbilim ve matematik alanlarında büyük başarılar elde eden Ali Kuşçu, bu dönemde önemli eserler kaleme aldı. Bu eserler, döneminin bilim dünyasında büyük etki yarattı ve İslam dünyasında önemli bir yere sahip oldu.
16 Aralık 1474 tarihinde İstanbul’da vefat eden Ali Kuşçu, İslam ve Türk bilim tarihinin önemli isimlerinden biri olarak anılır ve gökbilim ve matematik alanlarına yaptığı katkılarla unutulmaz bir miras bırakmıştır.
Ali Kuşçu’nun Eserleri
Astronomi, Kuşçu’nun en önemli katkı sağladığı alandır. Bu alandaki en tanınmış eseri “Sharḥ e Zîj e Ulugh Beg”dir. Diğer önemli astronomi eserleri arasında “Risāla fī Halle Eshkale Moadeleye Ghamar lil-Masir”, “Risāla fī aṣl al-Hâric yumkin fī al-sufliyyeyn”, “Sharḥ ʿalā al-tuḥfat al-shāhiyya fī al-hayāt”, “Risāla dar elm-i ḥeyāt”, “Al-Fatḥīya fī ʿilm al-hayʾa” ve “Risāla fi Hall-e Eshkal-i Ghammar” yer almaktadır.
Matematikte de önemli eserlere imza atan Ali Kuşçu, bu alanda “Risāla al-muḥhammadiyya fi-ḥisāb” ve “Risāla dār ʿilm al-ḥisāb: Suleymaniye” eserlerini kaleme almıştır. Bu eserlerde hem teorik matematik konularını hem de matematiksel hesaplamaları ele almıştır.
Kelam ve fıkıh alanında da önemli çalışmaları olan Ali Kuşçu, bu konuları “Sharh e Jadid ale’t-Tejrîd”, “Hashiye ale’t-Telvîh” ve “Unkud-üz-Zevahir fi Nazm-al-Javaher” eserlerinde ele almıştır. Bu eserler, İslam kelam ve fıkıh anlayışına dair önemli bilgiler içermektedir.
Mekanik alanında ise “Tazkare fi Âlâti’r-Ruhâniyye” adlı bir eseri bulunan Ali Kuşçu, bu eseriyle mekanik bilimine katkıda bulunmuştur.
Dil ve belagat alanında ise birçok eseri bulunan Ali Kuşçu’nun bu alandaki eserleri arasında “Sharh Risâleti’l-Vadiyye”, “El-Ifsâh”, “El-Unkûdu’z-Zevâhir fî Nazmi’l-Javâher”, “Sharh e’Sh-Shâfiye”, “Resale fî Beyâni Vadi’l-Mufredât”, “Fâ’ide li-Tahkîki Lâmi’t-Ta’rîf”, “Resale mâ Ene Kultu”, “Resale fî’l-Hamd”, “Resale fî Ilmi’l-Me’ânî”, “Resale fî Bahsi’l
