151- “De ki: Gelin, Rabb’inizin size neleri haram kıldığını okuyayım: O’na hiçbir şeyi ortak
koşmayın. Anne babaya iyilik edin. Fakirlik korkusuyla çocuklarınızı öldürmeyin; biz, sizin
de onların da rızkını veririz. Kötülüklerin açığına da gizlisine de yaklaşmayın. Haklı bir se
bep olmadıkça Allah’ın yasakladığı cana kıymayın. İşte bunları Allah size emretti; umulur
ki düşünüp anlarsınız.“
152- “Rüşdüne erişinceye kadar yetimin malına, onun iyiliğine olmadıkça el sürmeyin. Ölçü
ve tartıyı adaletle yapın. Biz herkese ancak gücünün yettiği kadarını yükleriz. Söz söyledi
ğiniz zaman, yakınlarınız hakkında bile olsa adaletli olun. Allah’a verdiğiniz sözü eksiksiz
yerine getirin. İşte düşünüp öğüt alasınız diye Allah size bunları emretti.“
En’âm Suresi’nin 151-152. ayetleri, İslam’da ahlakî ve toplumsal hayatın temel ilkelerini belirleyen çok önemli prensipler sunar. Bu ayetlerde Allah Teâlâ, Hz. Muhammed’e (sav) ve onun şahsında tüm insanlığa, İslam’ın emir ve yasaklarını açıklamasını emretmektedir. Bu emir ve yasaklar, bireysel ve toplumsal hayatı düzenleyen temel ölçüleri içermektedir.
1. Tevhid İlkesi
- Allah’a hiçbir şeyi ortak koşmamak emredilmektedir. Tevhid (Allah’ın birliğini kabul etmek), İslam inancının temel taşıdır. Şirk, en büyük günah olarak tanıtılmakta ve tüm dinî hayatın temeli yalnızca Allah’a kulluk olarak belirlenmektedir.
2. Ana-Babaya İyilik
- Anne ve babaya iyi davranılması emredilmiştir. Bu, hem bireysel ahlakın hem de aile yapısının korunması için son derece önemlidir. İslam’da ebeveynlere saygı, Allah ’a kulluktan hemen sonra gelmektedir.
3. Çocukların Hayat Hakkı
- Fakirlik korkusuyla çocukların öldürülmesi kesin olarak yasaklanmıştır. Cahiliye döneminde yaygın olan kız çocuklarını diri diri gömme gibi uygulamalara karşı güçlü bir yasak getirilmiş, her canın Allah’ın (cc) koruması altında olduğu vurgulanmıştır.
4. Günahların Yasaklanması
- Açık veya gizli günahlardan uzak durulması istenmiştir. Yani sadece toplum önünde değil, gizli işlenen her türlü kötü fiilden de sakınılması gerekmektedir. İslam hem görünürde hem de kalpte temiz bir hayatı emreder.
5. Haksız Yere Can Almamak
- Hiçbir cana haksız yere kıymamak bu ayetlerde açıkça yasaklanmıştır. İslam’da yaşama hakkı kutsaldır ve ancak meşru hukuki sebeplerle (örneğin adaletin tesisi için) bir canın alınması mümkündür.
6. Yetimlerin Haklarına Saygı
- Yetim malına, rüşdüne (akıl ve erginlik çağına) erişmeden dokunulmaması emredilir. Yetimlerin korunması, İslam toplumunda sosyal adaletin temel unsurlarındandır.
7. Ölçü ve Tartıda Adalet
- Ölçü ve tartıyı adaletle yapmak emredilmiştir. Ekonomik ilişkilerde dürüstlük, toplumsal güvenin korunması için şarttır.
8. Adaletli Olmak
- İnsanlar arasında hüküm verirken adil olmak gerektiği belirtilmiştir. Bu, şahitlikte, yargıda ve yönetimde adaletin mutlak bir ilke olduğunu gösterir.
9. Allah’a Karşı Sorumluluk Bilinci
- Verilen her söz ve her yükümlülük konusunda Allah’ın (cc) sürekli gözetleyici olduğu hatırlatılmıştır. Bu bilinç, bireyin hem Allah’a hem topluma karşı sorumluluklarını sürekli diri tutar.
En’âm Suresi 151-152. ayetler, İslam’ın temel ahlaki ilkelerini, bireysel ve toplumsal sorumlulukları çerçeveleyen, evrensel bir değerler manzumesi sunar. Bu ayetler:
- Tevhid (birlik inancı),
- Ahlak,
- Adalet,
- İnsan hakları (özellikle yaşam hakkı ve yetim hakları),
- Sosyal adalet ve dürüstlük
gibi kavramları açık ve sistematik bir şekilde ortaya koyar.
Bu hükümler sadece bireylerin kendi hayatlarını değil, aynı zamanda toplumların barış, adalet ve huzur içinde yaşamasını sağlamak için gönderilmiştir.
