Konfüçyanizm’in Tarihçesi
Konfüçyanizm, MÖ 6. yüzyılda Çin’de doğmuş ve zamanla âlimlerin, yöneticilerin ve imparatorluk ailesinin dini hâline gelmiştir. Çin’de “San Kiao” (Üç Din) olarak anılan Konfüçyanizm, Taoizm ve Budizm arasında yer alır. Bugün başta Çin olmak üzere Vietnam, Kore, Japonya, Tayland ve Tayvan’da yaklaşık 350 milyon takipçisi bulunmaktadır.
Konfüçyanizm’in kurucusu Konfüçyüs (MÖ 551-479), insanın doğuştan iyi olduğuna inanmış ve bireysel erdemin toplumda barış ve refah getireceğini savunmuştur. Hayatını öğrenmeye, irade kazanmaya ve doğru yaşamaya adayan Konfüçyüs, yaşlılığında eserler yazıp öğrenciler yetiştirmiştir.
Konfüçyüs’ün ölümünden sonra öğretileri öğrencileri tarafından yaşatılmış ve Han Hanedanlığı döneminden başlayarak Çin’in resmî dini olmuştur. Yaklaşık 2000 yıl boyunca devlet dini olarak etkisini sürdürmüştür. Zamanla Konfüçyüs’e ibadet yaygınlaşmış, doğum günü ulusal tatil ilan edilmiştir.
Cumhuriyet ve Mao dönemiyle birlikte Konfüçyanizm’e yönelik baskılar artsa da Konfüçyüs’e duyulan saygı tamamen ortadan kalkmamıştır.
Konfüçyanizm’de İnanç Esasları
Konfüçyanizm, belirli bir ibadet sistemi olmasa da tanrı inancı, kutsal metinleri ve ahlaki öğretileri olan bir inanç sistemidir. Çin’in en eski dini geleneklerinden etkilenmiş, özellikle Gök Tanrı (Tien) ve düzen kurucu tanrı inancı sürdürülmüştür. Konfüçyanizm, daha çok bir ahlak ve hikmet yolu olarak tanımlanır.
Konfüçyüs’ün amacı, erdemli bireylerden oluşan ideal bir toplum oluşturmaktır. Ona göre ideal insan akıllı, cesur, edepli, mütevazı ve sanata bağlı bir kimsedir. Konfüçyüs ahlakında temel beş fazilet; iyilik, doğruluk, edep, akıl ve güvenilirliktir. Ayrıca ağırbaşlılık, cömertlik, samimiyet, doğruluk ve nezaket gibi beş erdemi ön plana çıkarır.
Konfüçyanizm’de hayatın temeli beş insani ilişkiye dayanır: amir-memur, ebeveyn-çocuk, koca-eş, kardeşler ve arkadaş-dost ilişkileri. İnsan, her alanda orta yolu izlemeli ve aşırılıktan kaçınmalıdır.
Konfüçyüs’ün fikirleri, devleti yönetme biçimine de yansımış; memleketin erdemle yönetilmesi gerektiğini savunmuştur. Eğitim, sosyal düzen, aile değerleri ve kardeşlik sevgisi bu öğretilerin merkezindedir.
Konfüçyüs ve öğrencileri, Çin’in eski bilgelerinin metinlerini derlemiş ve iki temel koleksiyon oluşturmuştur: Beş Klasik (Wou King) ve Dört Kitap (Se Chou). Özellikle Lun Yü adlı eser, Konfüçyüs’ün konuşmalarını ve felsefesini içerir.
Konfüçyanizm’de Ritüeller
Konfüçyanizm’de ritüeller büyük bir öneme sahiptir. Bu ritüeller, eski Çin geleneğinden devralınan Gök Tanrı’ya, Yer’e ve atalara tapınma uygulamalarının yanı sıra, zamanla Konfüçyüs adına düzenlenen törenlerin eklenmesiyle zenginleşmiştir.
Ritüellerin temel unsurları arasında tütsü yakmak, hububat, şarap ve kurban sunmak, dinî müzikler eşliğinde tören düzenlemek ve bu müziklere uygun danslar yapmak bulunur. İbadet sırasında toplu hâlde dualar edilir. Konfüçyanizm’de bireysel ibadet veya dua zorunlu tutulmaz; ibadetler daha çok toplu katılımla gerçekleştirilen geleneksel ritüel törenleri şeklindedir.
Konfüçyanizm’de Semboller
Konfüçyanizm’in simgesidir. Beş temel elementten (odun, ateş, toprak, metal, su) biri olan suyun simgesidir. Hayatın kaynağını gösterir.
Konfüçyanizm’de Kutsal Mekânlar
Konfüçyanizm’de en bilinen kutsal mekân Konfüçyüs Tapınağıdır. Bu tapınak, Konfüçyüs’ün doğum yeri olan Çin’in Kufu kentinde yer almakta olup Çin’deki en büyük anma alanıdır. Geçmişte ülkenin birçok yerinde bulunan Konfüçyüs mabetleri ve dua salonları günümüzde ya harap olmuş ya da okul, kışla ve halkevi gibi alanlara dönüştürülmüştür.
