Grammar – To Be and Can

To Be Fiili – Derinlemesine İnceleme

To be fiili İngilizce’nin omurgasıdır. Türkçe’de çoğu zaman kullanmadığımız “olmak” fiilidir. Ancak İngilizce’de neredeyse her cümlede kullanılır.

To Be Fiilinin Kullanım Alanları

To be fiilini dört ana durumda kullanırız:

1. Kimlik bildirme:
   • I am a student. (Ben bir öğrenciyim.)
   • He is a teacher. (O bir öğretmendir.)
2. Milliyet bildirme:
   • She is Turkish. (O Türk’tür.)
   • They are Japanese. (Onlar Japon’dur.)
3. Yer bildirme:
   • Ankara is the capital. (Ankara başkenttir.)
   • The museum is in the city center. (Müze şehir merkezindedir.)
4. Durum bildirme:
   • I am happy. (Ben mutluyum.)
   • The weather is cold. (Hava soğuktur.)

To Be Fiilinin Formları

To be fiili özneye göre üç farklı form alır:

⚠️ Çok Önemli: İngilizce’de özne asla atılmaz. Türkçe’de “Türk’üm” derken özneyi söylemeyiz ama İngilizce’de mutlaka “I am Turkish” demeliyiz.

Olumlu Cümleler ve Kısaltmalar

To be fiilini günlük konuşmada genellikle kısaltarak kullanırız:

Kısaltma tablosu:

• I am → I’m
• You are → You’re
• He is → He’s
• She is → She’s
• It is → It’s
• We are → We’re
• They are → They’re

Örnekler:

• I’m from Turkey. (Türkiye’denim.)
• She’s a student. (O bir öğrenci.)
• They’re at school. (Onlar okuldalar.)

💡 Not: Resmi yazışmalarda kısaltma yerine tam hali kullanılır.

Olumsuz Cümleler – Detaylı İnceleme

Bir şeyin olmadığını söylemek için to be fiilinden sonra not ekleriz.

Tam haller:

• I am not
• You are not
• He/She/It is not
• We are not
• They are not

Kısaltmalar:

• You are not → You aren’t (veya You’re not)
• He is not → He isn’t (veya He’s not)
• She is not → She isn’t (veya She’s not)
• We are not → We aren’t (veya We’re not)
• They are not → They aren’t (veya They’re not)

⚠️ Özel Durum: “I am not” için sadece “I’m not” kısaltması vardır. “I amn’t” diye bir form yoktur.

Örnekler:

• I’m not Mexican. (Ben Meksikalı değilim.)
• He isn’t from Poland. (O Polonya’dan değil.)
• They aren’t at home. (Onlar evde değiller.)

Soru Cümleleri – Yapı ve Kullanım

İngilizce’de soru cümlesi yapmak çok kolaydır. To be fiilini öznenin önüne getirirsiniz.

Soru yapısı:

Yes/No Soruları

Cevabı “evet” veya “hayır” olan sorulardır:

• Are you Turkish? (Türk müsün?)
  • Yes, I am. / No, I’m not.
• Is she a student? (O öğrenci mi?)
  • Yes, she is. / No, she isn’t.
• Are they from Mexico? (Onlar Meksika’dan mı?)
  • Yes, they are. / No, they aren’t.

💡 Kısa cevaplarda to be fiilini tekrar kullanırız ama tam cümle kurmayız.

Wh- Soruları (Bilgi Soruları)

Soru kelimesi (where, what, who, how) ile başlayan sorulardır:

• Where is the museum? (Müze nerede?)
• What is your nationality? (Milliyetin nedir?)
• Who are you? (Sen kimsin?)
• How old are you? (Kaç yaşındasın?)

Yapı:

Örnekler:

• Where is Ankara? (Ankara nerede?)
  • It’s in Turkey. (Türkiye’de.)
• What is your name? (Adın ne?)
  • My name is Ali. (Adım Ali.)

Can Modal Fiili – Tüm Yönleriyle

Can bir modal fiildir. Modal fiiller tek başlarına anlam taşımaz, başka bir fiille birlikte kullanılır ve o fiilin anlamını değiştirir.

Can Fiilinin İki Temel Anlamı

1. Yetenek (Ability):
   • I can swim. (Yüzebilirim – yüzmeyi biliyorum.)
   • She can speak three languages. (Üç dil konuşabilir.)
2. Olanak/İzin (Possibility/Permission):
   • You can visit the museum. (Müzeyi ziyaret edebilirsin – bu mümkün.)
   • Can I come in? (İçeri girebilir miyim? – izin isteme)

Can Kullanım Kuralları

Can modal fiilinin çok önemli özellikleri vardır:

1. Özneye göre değişmez:
   • ✅ I can, you can, he can, she can, we can, they can
   • ❌ He cans (YANLIŞ!)
2. Sonrasında fiilin yalın hali gelir:
   • ✅ I can speak English.
   • ❌ I can to speak English. (YANLIŞ!)
   • ❌ I can speaking English. (YANLIŞ!)
3. Zaman eki almaz:
   • ✅ Yesterday I could swim. (geçmiş zaman için “could”)
   • ❌ I canned swim yesterday. (YANLIŞ!)

Can ile Olumlu Cümleler

Yapı:

Örnekler:

• I can play the guitar. (Gitar çalabilirim.)
• Tourists can explore ancient ruins. (Turistler antik kalıntıları keşfedebilir.)
• You can visit the palace tomorrow. (Yarın sarayı ziyaret edebilirsin.)
• We can speak Turkish and English. (Türkçe ve İngilizce konuşabiliriz.)

Can ile Olumsuz Cümleler

Yapamadığımız veya mümkün olmayan şeyleri söylerken cannot veya can’t kullanırız.

Yapı:

💡 Not: “Cannot” bir kelime olarak yazılır. “Can not” şeklinde iki kelime olarak yazmak yanlıştır.

Örnekler:

• I cannot speak Hungarian. (Macarca konuşamam.)
• She can’t visit the museum today. (Bugün müzeyi ziyaret edemiyor.)
• They cannot climb the tower. (Kuleye tırmanamıyorlar.)

Can ile Soru Cümleleri

Evet/Hayır Soruları

Yapı:

Örnekler:

• Can you speak English? (İngilizce konuşabiliyor musun?)
  • Yes, I can. / No, I can’t.
• Can she visit the castle? (Kaleyi ziyaret edebilir mi?)
  • Yes, she can. / No, she can’t.
• Can they come tomorrow? (Yarın gelebilirler mi?)
  • Yes, they can. / No, they can’t.

Wh- Soruları

Soru kelimesi ile başlayan sorularda yapı biraz değişir:

Yapı:

Örnekler:

• What can you do? (Ne yapabilirsin?)
• Where can I visit? (Nereyi ziyaret edebilirim?)
• How many languages can you speak? (Kaç dil konuşabilirsin?)

Can ve To Be Karşılaştırması

Bu iki yapı birbirinden çok farklıdır, karıştırılmamalıdır:

To be: Durum, kimlik, yer bildirme

• I am a student. (Ben öğrenciyim – kimlik)
• She is Turkish. (O Türk – milliyet)

Can: Yetenek, olanak bildirme

• I can swim. (Yüzebilirim – yetenek)
• You can visit the museum. (Müzeyi ziyaret edebilirsin – olanak)

💡 Karşılaştırma:

• He is a musician. (O bir müzisyendir – mesleği bu)
• He can play the piano. (Piyano çalabilir – yeteneği var)

Konuyla İlgili Terimler Özeti

• Skimming (⭐⭐⭐): Bir metni hızlıca göz gezdirerek genel konusu hakkında fikir edinme tekniği. Tüm detayları okumadan metnin ne hakkında olduğunu anlamaya çalışırsınız. Örneğin, bir gazeteyi karıştırırken hangi haberlerin ilginizi çektiğini bulmak için skimming yaparsınız.
• Scanning (⭐⭐⭐): Metinde belirli bir bilgiyi hızlıca arama tekniği. Gözleriniz aradığınız bilgiyi bulana kadar metinde hızla hareket eder. Örneğin, telefon rehberinde bir isim ararken veya menüde bir yemeğin fiyatına bakarken scanning yaparsınız.
• Context clues (⭐⭐⭐): Bilinmeyen bir kelimenin anlamını, etrafındaki kelimeler ve cümlelerden anlama yöntemi. Sözlüğe bakmadan, cümlenin geri kalanından ipuçları bularak kelimeyi anlamaya çalışırsınız.
• Word categorization (⭐⭐): Kelimeleri benzer özelliklerine göre gruplara ayırma yöntemi. Bu yöntem kelimeleri daha kolay hatırlamanızı sağlar çünkü beynimiz ilişkili bilgileri birlikte saklar.
• Modal verb (⭐⭐⭐): Tek başına anlam taşımayan, başka bir fiille birlikte kullanılan ve o fiilin anlamını değişt iren yardımcı fiiller. Can, must, should, may, might gibi fiiller modal verb’lerdir. Bu fiiller özneye göre değişmez ve sonrasında fiilin yalın hali gelir.
• Base form (⭐⭐): Fiilin en sade, hiçbir ek almamış hali. Örneğin “go, speak, visit, explore” kelimeleri base form’dur. Modal fiillerden sonra ve to fiilinden sonra base form kullanılır.
• Subject (⭐⭐): Cümlenin öznesi, yani eylemi yapan kişi veya şey. İngilizce’de özne asla atılmaz, her cümlede mutlaka bulunur. Örneğin “I, you, he, she, it, we, they” zamirler özne olarak kullanılır.
• Complement (⭐): Cümledeki özneyi veya nesneyi tamamlayan kelime veya kelime grubu. To be fiilinden sonra gelen kısım genellikle complement’tir. Örneğin “I am Turkish” cümlesinde “Turkish” kelimesi complement’tir.
• Contraction (⭐⭐): İki kelimenin kısaltılarak birleştirilmiş hali. Örneğin “I am” → “I’m”, “cannot” → “can’t”. Günlük konuşmada sık kullanılır ama resmi yazışmalarda tercih edilmez.
• Vowel (⭐⭐): Sesli harf. İngilizce’de a, e, i, o, u harfleri vowel’dır. Bu harfler ağzı açarak, nefesi engellemeden çıkardığımız seslerdir.
• Consonant (⭐⭐): Sessiz harf. Vowel olmayan tüm harfler consonant’tır (b, c, d, f, g vb.). Bu harfler dudaklar, dişler veya dille nefesi engelleyerek çıkardığımız seslerdir.
• Silent letter (⭐): Bir kelimede yazılan ama okunmayan harf. Örneğin “climb” kelimesindeki “b” harfi silent letter’dır, kelime “klaym” gibi okunur.